Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: AIDS και εγκυμοσύνη - Ποια η πιθανότητα μετάδοσης του ιού στο έμβρυο

Mετά τη διαπίστωση της μόλυνσης από HIV, πρέπει να γίνεται έλεγχος και για άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. σύφιλη, γονόρροια, απλός έρπητας). Πρέπει επίσης να αναζητηθούν άλλες σχετιζόμενες με τον HIV ειδικές λοιμώξεις, περιλαμβάνοντας την πνευμονία από Pneumocystis jirovecii, τη μόλυνση από κυτταρομεγαλοϊό, την τοξοπλάσμωση και τη μυκητίαση.

Η πιθανότητα μετάδοσης του ιού στο έμβρυο (αν δεν χορηγείται θεραπεία στη μητέρα) είναι <20%-40%. Tο μεγαλύτερο ποσοστό (>90%) των παιδιών με AIDS έχουν αποκτήσει τη νόσο από κάθετη μετάδοση (από τη μητέρα τους). Σε έμβρυα που έχουν αποβληθεί, κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, έχει απομονωθεί ο ιός τόσο στους εμβρυϊκούς ιστούς όσο και στον πλακούντα.

Η κάθετη μετάδοση είναι συχνότερη στους τοκετούς πρόωρων νεογνών, ιδιαίτερα αν υπάρχει παρατεταμένη ρήξη των υμένων (αν έχουν σπάσει τα νερά πριν από πολλές ώρες). Είναι γνωστό ότι σε «υγιές», μέχρι τον τοκετό, έμβρυο, η μετάδοση μπορεί να γίνει από το αίμα και της εκκρίσεις του γεννητικού συστήματος της μητέρας κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Όπως αναφέρθηκε, ο κίνδυνος αυτός είναι αυξημένος όταν έχουν σπάσει τα νερά αρκετές ώρες πριν από τον τοκετό. Tο πρώτο από τα δίδυμα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής από τον HIV συγκριτικά με το δεύτερο δίδυμο. Αυτό συμβαίνει διότι το πρώτο δίδυμο είναι, συνήθως, περισσότερη ώρα εκτεθειμένο στα κολπικά υγρά και το αίμα της μητέρας από το δεύτερο. Mετάδοση του HIV μπορεί να γίνει επίσης με τον θηλασμό και περίπου 14-16% των βρεφών που θηλάζουν θα αποκτήσουν τη μόλυνση. Γρήγορη διάγνωση για το αν το νεογνό έχει μολυνθεί μπορεί να γίνει με την ανίχνευση του γενετικού υλικού του HIV (με PCR) στο νεογνό.

AIDS στην εγκυμοσύνη - Διάγνωση:

Γενικά, η εργαστηριακή διάγνωση της HIV λοίμωξης πρέπει να προσφέρεται σε όλες τις έγκυες. Αυτή δεν γίνεται μόνο σε άρνηση της γυναίκας. Νέες μέθοδοι επιτρέπουν την ανίχνευση των HIV μολυσμένων γυναικών και νεογνών σε λίγα λεπτά.

AIDS στην εγκυμοσύνη - Θεραπευτική αντιμετώπιση:

Για τον περιορισμό της πιθανότητας της κάθετης μετάδοσης του HIV1 από τη μητέρα στο έμβρυο συστήθηκε η σύγχρονη χορήγηση ειδικών φαρμάκων. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται άσχετα αν η μητέρα θα έπρεπε να τα πέρνει για τον εαυτό της αν δεν ήταν έγκυος. Έτσι, τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για την προστασία του εμβρύου σε όλες τις γυναίκες που είναι μολυσμένες με τον HIV. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά, πέρα από τον περιορισμό της κάθετης μετάδοσης στο έμβρυο, μπορεί να έχουν και συγκεκριμένα οφέλη για τη γυναίκα. Για παράδειγμα, μετά από 2 μήνες θεραπεία με ειδικά φάρμακα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του ποσοστού των ασθενών που έχουν μικρότερο ιικό φορτίο και ουσιαστική αύξηση του αριθμού των κυττάρων CD4+, με μικρό ποσοστό παρενεργειών.

Παρότι είναι παραδεκτό ένα μικρό ποσοστό δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο από τη φαρμακευτική θεραπεία, η προστασία του εμβρύου από τον HIV θεωρείται ότι υπερτερεί. Ειδική φαρμακευτική θεραπεία γίνεται και στη διάρκεια του τοκετού με ενδοφλέβια χορήγηση.

AIDS στην εγκυμοσύνη - Προφυλακτικά μέτρα:

Χωρίς τον συστηματικό έλεγχο όλων των εγκύων γυναικών, <50% όλων των εγκύων που έχουν μολυνθεί με τον HIV γνωρίζουν την κατάστασή τους. Όμως, αυτή η γνώση θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη αφού στις έγκυες που είναι θετικές για τον HIV, η χρησιμοποίηση ειδικών φαρμάκων, η καισαρική τομή (βλέπε παρακάτω) και η αποφυγή του θηλασμού ελαττώνουν τα ποσοστά κάθετης μετάδοσης σε <2%.

Σε σημαντικό αριθμό γυναικών δεν θα γίνει διάγνωση ή αυτή θα γίνει καθυστερημένα αν γίνεται συστηματικός έλεγχος μόνο εκείνων των γυναικών που είναι υψηλού κινδύνου, π.χ. εκείνων που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών ή εκείνων που έχουν μεταναστεύσει πρόσφατα από χώρες με μεγάλη συχνότητα μόλυνσης από τον HIV. Οι σύγχρονες απόψεις και οδηγίες συστήνουν τη συστηματική προσφορά αυτού του ελέγχου σε όλες τις έγκυες γυναίκες.

Η θεραπεία συνεχίζεται, από το στόμα, στο νεογνό για 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Με τον συνδυασμό αντιικής θεραπείας, την καισαρική τομή και την αποφυγή του θηλασμού, ο κίνδυνος μετάδοσης στο νεογνό μπορεί να φτάσει και <1%. Κατά τη διάρκεια του τοκετού, θα πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση ηλεκτροδίων στην κεφαλή του εμβρύου και η λήψη αίματος από αυτή διότι μπορεί να αποτελέσουν πηγή εισόδου της μόλυνσης. Όσον αφορά το μαιευτικό προσωπικό, στη διάρκεια του τοκετού, πρέπει να φορά αδιάβροχη ενδυμασία, κατά προτίμηση διπλά γάντια, μάσκα, προστατευτικά γυαλιά και να γίνεται πλύσιμο των χεριών ανάμεσα στις επαφές με την ασθενή. Η καισαρική τομή ελαττώνει τον κίνδυνο κάθετης μετάδοσης κατά 50%, άσχετα από την αντιική θεραπεία ή το κλινικό στάδιο της νόσου. Το Αμερικανικό Κολλέγιο των Μαιευτήρων και Γυναικολόγων συνέστησε να γίνεται προγραμματισμένη καισαρική τομή για τις γυναίκες, που έχουν μολυνθεί με τον HIV αν υπάρχουν πάνω από 1.000 “αντίγραφα” του HIV σε κάθε κυβικό εκατοστό αίματος. Η καισαρική τομή, στην ιδανική περίπτωση, θα πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη του τοκετού και πριν να σπάσουν τα νερά. Με αυτή τη λογική προτείνεται η εκτέλεση της καισαρικής τομής από τις 38 εβδομάδες της κύησης, για να ελαττωθούν οι πιθανότητες της αυτόματης ρήξης των υμένων (να σπάσουν τα νερά) ή της έναρξης του τοκετού. Σε περίπτωση που η ασθενής βρίσκεται σε τοκετό, και πάλι, η καισαρική τομή φάνηκε να προστατεύει το νεογνό από τον HIV.

Βιβλιογραφία Ιατράκης Γ. Κύηση Υψηλού Κινδύνου. Αθήνα, Εκδόσεις “Δεσμός” 2013.

Για περισσότερα, μπορείτε να ανατρέξετε στο “βίπερ” με τα “100 επίκαιρα θέματα μαιευτικής και γυναικολογίας με απλά λόγια”. Ιατράκης Γ. και Νικολαΐδης Π. Αθήνα, Εκδόσεις “Δεσμός” 2013.

Dr Πέτρος Νικολαΐδης
Μαιευτήρας, Γυναικολόγος και Ειδικός Περιγενετιστής
Καθηγητής Μαιευτικής-Γενετικής στην Μαιευτική Σχολή Αθηνών
Πιστοποιημένος γιατρός από το Alinsod Institute για το Thermiva

Λεωφ. Κηφισίας 49 & Ζηρίδη 1
Μαρούσι - Αττική. TK.: 15123
Τηλέφωνο: 2106199000
e-mail: info@embryoiatriki-genetiki.gr
www.embryoiatriki-genetiki.gr/

Διαβάστε επίσης:
AIDS: Δώστε ένα μάθημα αγάπης στο παιδί σας!

Μια οροθετική μητέρα εξομολογείται: «Ο άντρας μου με κόλλησε AIDS»

Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: «Το οροθετικό παιδί μου, παίζει με το δικό σου!»