Λίγα λόγια για τη νηστεία…
Η νηστεία είναι μια παραδοσιακή συνήθεια, που καθιερώθηκε ήδη από τους προ – Χριστιανικούς χρόνους και συνδέεται με την κάθαρση της ψυχής, αφού δια αυτής το πνεύμα τρόπον τινά «στρέφεται» προς το θείο και «αποσυνδέεται» από τα εγκόσμια. Η δε νηστεία της Σαρακοστής (Τεσσαρακοστής) είναι αναπόσπαστο μέρος της προετοιμασίας του πιστού για τη μεγάλη εορτή του Πάσχα.
Κατά τη νηστεία της Σαρακοστής η διατροφή βασίζεται στα λαχανικά, τα όσπρια, τα φρούτα, τα δημητριακά, τους ξηρούς καρπούς και (σε κάποιες περιόδους) στο ελαιόλαδο. Αντίθετα, απέχουμε από την κατανάλωση κρέατος, πουλερικών, αβγών και γαλακτοκομικών.
Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος της ζωής της γυναίκας, που οι ανάγκες τις σε θρεπτικά συστατικά είναι αυξημένη, αφού πρέπει να υποστηριχθεί και η ραγδαία ανάπτυξη του μωρού της. Ας δούμε με τη νηστεία ποια θρεπτικά συστατικά ενδέχεται να στερηθεί και αν υπάρχει η δυνατότητα να αναπληρώσει τα συστατικά αυτά, χωρίς να «σπάσει» τη νηστεία.
Πρωτεΐνες
H πρωτεΐνη είναι ένα βασικό συστατικό του σώματός μας. Υπολογίζεται πως το 20% περίπου του βάρους μας αντιστοιχεί στις διάφορες πρωτεΐνες.
Δομικό συστατικό των πρωτεϊνών είναι τα αμινοξέα. Υπάρχουν 20 αμινοξέα, τα οποία συνδυαζόμενα «δημιουργούν» τις διάφορες πρωτεΐνες του σώματός μας.
Τα αμινοξέα αυτά χωρίζονται στα βασικά (ή απαραίτητα) και στα μη βασικά (ή μη απαραίτητα). Τα μεν βασικά αμινοξέα ο οργανισμός μπορεί να τα λάβει μόνον μέσω της διατροφής, ενώ τα μη βασικά μπορεί να τα συνθέσει ο ίδιος.
Οι φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως είναι τα όσπρια και τα καρύδια, δεν περιέχουν όλα τα βασικά αμινοξέα και θεωρούνται «ατελείς» πηγές πρωτεΐνης. Ακόμα και η σόγια, στην οποία εντοπίζονται όλα τα αμινοξέα, κάποια από τα βασικά ακόμα και στο φυτό αυτό περιέχονται σε πολύ χαμηλές αναλογίες.
Αντίθετα το κρέας, τα αβγά και τα πουλερικά περιέχουν όλα τα βασικά αμινοξέα και θεωρούνται «πλήρεις» πηγές πρωτεΐνης.
Ποιες τροφές μπορούν να αντικαταστήσουν το κρέας την περίοδο της νηστείας;
Κατά την περίοδο της νηστείας, μπορείτε, αν είστε έγκυος, να λαμβάνετε τα απαραίτητα αμινοξέα από τα ψάρια και τα θαλασσινά, τα οποία επίσης θεωρούνται «πλήρεις» πηγές πρωτεΐνης και δεν απαγορεύεται να τα καταναλώνετε κατά την Τεσσαρακοστή. Με τον τρόπο αυτό θα μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες σας σε πρωτεΐνη, που δεν καλύπτονται επαρκώς από τις αμιγώς φυτικές πηγές.
Σε γενικές γραμμές μπορείτε να καταναλώσετε μέχρι και 340 γραμμάρια την εβδομάδα από μικρά ψάρια, όπως είναι ο μπακαλιάρος, η σκορπίνα, η ρέγγα, η αθερίνα κ.α. Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε περίπου δύο γεύματα
εβδομαδιαίως. Αν πρόκειται για κονσέρβα τόνο, καλό είναι να μην υπερβαίνετε τα 170 γραμμάρια εβδομαδιαίως.
Επίσης με δεδομένο, πως δεν έχουν όλες οι φυτικές πηγές πρωτεΐνης τις ίδιες «ελλείψεις» σε βασικά αμινοξέα, μπορείτε να συνδυάζετε διαφορετικές φυτικές πηγές στα γεύματά σας. Με τον τρόπο αυτό θα καλύπτονται καλύτερα οι ανάγκες σας.
Το κρέας όμως είναι και πηγή σιδήρου, πώς μπορώ να τον αντικαταστήσω;
Οι ανάγκες της εγκυμονούσας σε σίδηρο είναι αυξημένες, αφενός διότι πρέπει να καλυφθούν και οι ανάγκες του μωρού, αφετέρου διότι το στοιχείο αυτό είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη το αίματος, μέσω τις οποίας μεταφέρεται οξυγόνο στους ιστούς, αλλά και στο μωρό και έλλειψή της συνδέεται με αναιμία.
Είναι αλήθεια, πως το κρέας είναι βασική πηγή σιδήρου. Όμως σίδηρος βρίσκεται και από φυτικές πηγές, όπως:
• Σπανάκι
• Ξηροί καρποί
• Μπρόκολο
• Φακές
• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Αρακάς
Ο σίδηρος, που προέρχεται από τα φυτά δεν απορροφάται το ίδιο αποτελεσματικά από το σώμα μας, σε σύγκριση με το σίδηρο, που προέρχεται από το κρέας.
Η απορροφησιμότητα όμως το σιδήρου φυτικής προέλευσης μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά, αν παράλληλα με τα πλούσια σε σίδηρο φυτά καταναλώνετε και φρούτα πλούσια σε Βιταμίνη C. Τέτοια φρούτα είναι:
• Τα εσπεριδοειδή (κυρίως λεμόνι και πορτοκάλι)
• Το ακτινίδιο
• Οι πιπεριές
Σημαντική πηγή σιδήρου είναι άλλωστε και τα θαλασσινά, όπως τα στρείδια και τα μύδια καθώς και o τόνος, τα οποία είναι νηστίσιμα.
Ασβέστιο και Βιταμίνη D3
Τόσο το ασβέστιο, όσο και η βιταμίνη D3 είναι απαραίτητα κατά την εγκυμοσύνη.
Τα δύο αυτά ιχνοστοιχεία εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στα γαλακτοκομικά.
Κάνει να μη φάω καθόλου γαλακτοκομικά;
Φυτικές πηγές ασβεστίου, οι οποίες θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τα γαλακτοκομικά κατά την περίοδο της νηστείας είναι:
• όσπρια
• οι ξηροί καρποί
• το μπρόκολο
• το κουνουπίδι
• τα αποξηραμένα φρούτα (σύκα)
• η σόγια και τα προϊόντα σόγιας (γάλα σόγιας)
Τι να αποφύγω την περίοδο της νηστείας;
Το διαιτολόγια της νηστείας είναι πλούσιο σε λαχανικά. Τα λαχανικά, που καταναλώνετε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να είναι καλά πλυμένα ή μαγειρεμένα, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος του Τοξοπλάσματος.
Καλά ψημένα πρέπει να είναι και τα θαλασσινά, ώστε να αποφευχθούν δηλητηριάσεις, όπως η Σαλμονέλωση.
Συμπερασματικά…
Η εγκυμοσύνη δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη στη νηστεία. Όμως οι ανάγκες της κάθε γυναίκας σε θρεπτικά συστατικά διαφέρουν. Για το λόγο αυτό και το διαιτολόγιό της και κατά τη διάρκεια της νηστείας συνιστάται να είναι εξατομικευμένο. Για το λόγο αυτό συνιστάται να ενημερώσετε σχετικώς τον ιατρό σας, ο οποίος – γνώστης των αναγκών σας – θα μπορέσει να σας συμβουλέψει και, αν το κρίνει σκόπιμο, να συστήσει ενδεχομένως τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr
Διαβάστε επίσης
Νηστεία Σαρακοστής- Μπορούν να νηστεύουν τα παιδιά;
Οι βιταμίνες που χρειάζεστε όταν νηστεύετε
