Ενήβωση στο κορίτσι ή αλλιώς εφηβεία

Όσοι διαβάσατε το προηγούμενο άρθρο για το αγόρι στην εφηβεία, θα είδατε πως η εφηβεία είναι μία από τις πιο σημαντικές περιόδους στη ζωή μας, είτε πρόκειται για αγόρι είτε πρόκειται για κορίτσι. Είναι εκείνη η φάση ζωής που διαρκεί αρκετά χρόνια, «παραλαμβάνοντας» ένα παιδί και «βγάζοντας» έναν ενήλικα.

Έτσι, το μικρό κορίτσι, θα περάσει μέσα από αρκετές μεταβολές (βιολογικές-ορμονικές και ψυχοσυναισθηματικές), βλέποντας το σώμα του να αλλάζει, να ωριμάζει, να αποκτά καμπύλες, καταλήγοντας σε μία νεαρή γυναίκα. Και εδώ βέβαια, θα τονίσουμε πως οι αλλαγές αυτές κάνουν την έφηβη να νιώθει πολλές φορές άβολα με το σώμα της, να δυσκολεύεται να αποδεχτεί το μεγάλωμά της, νιώθοντας αγωνία, ένταση αλλά και ντροπή κάποιες φορές. Επίσης, οι αλλαγές αυτές δεν συμβαίνουν με τον ίδιο ρυθμό σε όλα τα κορίτσια, καθώς η κάθε έφηβη έχει τον δικό της ρυθμό ανάπτυξης και εξέλιξης.

Παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση εφηβείας στο κορίτσι

Οι παράγοντες αυτοί είναι κυρίως βιολογικοί/γενετικοί (φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία των ορμονών, των γονάδων). Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες, όπως περιβαλλοντικοί (διατροφή, υγεία, κλίμα, η γενικότερη υγεία του κοριτσιού, κλπ), που μπορούν επίσης να επηρεάσουν την φάση αυτή του κοριτσιού.

Σωματικές μεταβολές κατά την εφηβεία

Οι σωματικές αλλαγές που συμβαίνουν στην διάρκεια της εφηβείας είναι αρκετές, καθώς από παιδί, το κορίτσι μετατρέπεται σε γυναίκα. Οι αλλαγές αυτές ξεκινούν συνήθως γύρω στα 10 χρόνια του κοριτσιού. Η προεφηβεία διαρκεί δύο με τέσσερα χρόνια και στη συνέχεια ακολουθεί η εφηβεία μέχρι την ενηλικίωση. Στην ήβη (προεφηβεία) οι ωοθήκες αφυπνίζονται παράγοντας κυρίως οιστρογόνα, την «γυναικεία ορμόνη». Χάρη στα οιστρογόνα επιταχύνεται η σωματική ανάπτυξη και τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου, όπως οι μαστοί, το τρίχωμα του εφηβαίου, της μασχάλης, και τέλος εμφανίζεται περίοδος.

Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές που είναι οι εξής:

• Επιταχύνεται η σωματική ανάπτυξη, όπου είναι πιθανό να υπάρξουν και ασσυμετρίες στο σώμα όπως θα δούμε παρακάτω σχετικά με την ανάπτυξη των μαστών ή βλέπουμε συχνά να προηγείται η ανάπτυξη των οστών, χεριών και ποδιών, με αποτέλεσμα προσωρινή μακροσκελία, η οποία διορθώνεται αργότερα με την ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης.
• Αναπτύσσονται οι μαστοί. Η αρχή γίνεται περίπου στα δέκα έτη με μικρή εξόγκωση της θηλής από το σώμα.
• Εμφανίζεται τρίχωμα στο εφηβαίο, δηλαδή στην περιοχή πάνω από το αιδοίο.
• Εμφανίζεται τρίχωμα στη μασχάλη. Η ανάπτυξη του μοιάζει με αυτή του εφηβαίου.
• Ξεκινάει η περίοδος.

Τρίχωση - Εμμηναρχή: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Στις σωματικές αλλαγές, το κορίτσι των 11-12 ετών, θα δει πρώτα το στήθος του να αρχίσει να μεγαλώνει και μετά από 6-12 περίπου μήνες την εμφάνιση μικρών τριχών στα μεγάλα χείλη και στη συνέχεια στο εφηβαίο. Άλλα κορίτσια μπορεί να δουν το προεφηβικό χνούδι να μετατρέπεται σε τρίχες στη συγκεκριμένη περιοχή και μετά να δουν το στήθος τους να μεγαλώνει. Όπως άλλωστε είπαμε, το κάθε κορίτσι έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και για αυτό δεν θα πρέπει να ανησυχεί αλλά ούτε και να συγκρίνεται με τις φίλες της. Σιγά σιγά οι τρίχες αυτές θα καλύψουν το εφηβαίο της σε τριγωνικό σχήμα, υπολογίζεται πως σε τρία περίπου χρόνια ολοκληρώνεται η τριχοφυία. Επίσης, κάποια κορίτσια μπορεί να έχουν λιγότερες ή περισσότερες τρίχες, πιο σγουρές ή πιο ανοιχτόχρωμες-δεν σημαίνει ότι έχουν το ίδιο χρώμα με το τριχωτό της κεφαλής. Οι τρίχες στη μασχάλη επίσης κάνουν την εμφάνισή τους ενώ ο ιδρώτας αρχίζει να μυρίζει.

Η πρώτη περίοδος- εμμηναρχή

Η πρώτη περίοδος (εμμηναρχή) είναι αυτή που κάνει το κορίτσι «γυναίκα», όπως συνηθίζουμε να λέμε. Σημαίνει πως το κορίτσι, η νεαρή γυναίκα πλέον μπαίνει στην αναπαραγωγική της φάση (στα επόμενα 2 περίπου χρόνια), καθώς το σώμα της ήδη έχει προετοιμαστεί με το μεγάλωμα του στήθους και τις ορμόνες σε λειτουργία. Συνήθως, ο κύκλος της περιόδου είναι άστατος, όπως και η αιματική ροή, εμφανίζοντας διακυμάνσεις – πότε έρχεται η περίοδος σε λιγότερες μέρες και πότε σε περισσότερες, χωρίς να υποδηλώνεται πρόβλημα. Το πότε θα εμφανιστεί η πρώτη περίοδος στο κορίτσι, έχει να κάνει με κληρονομικούς/γενετικούς (ηλικία που ήρθε περίοδος στη μητέρα πρώτη φορά), αλλά και περιβαλλοντικούς παράγοντες (διατροφή, βάρος, λίπος, άσκηση, κλπ). Όταν η νεαρή κοπέλα γυμνάζεται εντατικά, είναι πιθανό να καθυστερήσει η πρώτη περίοδος, όπως και αν είναι παχύσαρκη ή λιπόσαρκη (ανορεξία).

Ανάπτυξη στήθους κατά Tanner

Η ανάπτυξη του στήθους εξαρτάται από τα οιστρογόνα που παράγονται στις ωοθήκες και συνήθως ξεκινάει κάπου ανάμεσα στα 8-13 χρόνια όπου σε κάποιες κοπέλες μπορεί να ξεκινήσει η ανάπτυξη του ενός μαστού και μετά από λίγους μήνες και του άλλου μαστού, φτάνοντας την όψη ενήλικων μαστών σε περίπου τέσσερα με πέντε χρόνια. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, αν και το κορίτσι μπορεί να νιώθει άβολα γι αυτό το λόγο βλέποντας την έλλειψη συμμετρίας στο στήθος της. Το σχήμα και το μέγεθος του στήθους να αναφέρουμε οτι εξαρτάται από την διατροφή, την άσκηση αλλά και κληρονομικούς παράγοντες.

Ορμονικές αλλαγές κατά την εφηβεία

Ο ρόλος των ορμονών στη σεξουαλική ανάπτυξη και λειτουργία είναι πολύ σημαντικός. Οι κυρίαρχες ορμόνες που σχετίζονται με τη σεξουαλική ανάπτυξη στην εφηβεία είναι τα ανδρογόνα για το αγόρι και τα οιστρογόνα για το κορίτσι. Στην έφηβη τα οιστρογόνα είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη της κλειτορίδας, την εφύγρανση του κόλπου και την ανάπτυξη των μαστών. Τα οιστρογόνα αλλά και τα ανδρογόνα παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη σεξουαλική επιθυμία και στα δύο φύλα, γεγονός που συνδέεται με τη σεξουαλική αφύπνιση και την έντονη παρουσία σεξουαλικών φαντασιώσεων κατά την περίοδο αυτή. Τα ανδρογόνα, τα οποία υπάρχουν και στα δύο φύλα, παράγουν την γνωστή τεστοστερόνη στους όρχεις του αγοριού και στις ωοθήκες του κοριτσιού, αλλά και στα επινεφρίδια και των δύο. Βέβαια, η δράση της είναι πολύ πιο ισχυρή στα αγόρια και γι αυτό έχει συνδεθεί περισσότερο με την αρρενωπότητα. Στην εφηβεία τα επίπεδα των ορμονών αυτών είναι σε γενικές γραμμές πολύ υψηλότερα από ότι σε έναν ενήλικα και ευθύνονται για μια πληθώρα αλλαγών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου.

Συγκεκριμένα, τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης συνοδεύονται από εντονότερη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, ακμή, μεγέθυνση της κλειτορίδας, πλήρη ανάπτυξη τριχοφυΐας στα γεννητικά όργανα, αλλαγή της φωνής, στο ύψος και αλλαγές στη δομή των οστών του προσώπου. Τα οιστρογόνα από την άλλη, παράγονται από τα ανδρογόνα όταν αυτά ενωθούν χημικά με τα κατάλληλα ένζυμα. Έχουν ιδιαίτερη σημασία στον εμμηνορρυσιακό κύκλο της γυναίκας και γενικά έχουν καθιερωθεί στην κοινή συνείδηση ως οι κυρίαρχες γυναικείες ορμόνες. Οιστρογόνα υπάρχουν επίσης και στα δύο φύλα αλλά η ποσότητα και η λειτουργία τους είναι πολύ πιο έντονη στις γυναίκες και είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου στη νεαρή έφηβη. Συγκεκριμένα, η μαζική έκκριση και λειτουργία των οιστρογόνων ευθύνεται για την ανάπτυξη των μαστών, τη μεγέθυνση της κλειτορίδας, την εφύγρανση του κόλπου, την ανάπτυξη του ενδομητρίου και τη γενικότερη υγιή λειτουργία του εμμηνορρυσιακού κύκλου, καθώς επίσης και την επιβράδυνση του ύψους και της ανάπτυξης της μυϊκής μάζας.

Μαρίνα Μόσχα
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια