Προβιοτικά: Ποια είναι τα οφέλη για την υγεία

Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των καταναλωτών για τα προβιοτικά έχει αυξηθεί καθώς πληθαίνουν τα ερευνητικά δεδομένα για τον ευεργετικό ρόλο που μπορεί να παίζουν στην υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και όχι μόνο.

Ας δούμε όμως περισσότερες λεπτομέρειες παρακάτω:

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι «καλοί» μικροοργανισμοί που βρίσκονται φυσικά σε προϊόντα διατροφής ή σε εμπλουτισμένα προϊόντα ή ακόμα και σε συμπληρώματα διατροφής. Μπορούν να ωφελήσουν την υγεία μας βελτιώνοντας την ισορροπία μεταξύ βλαβερών κι ευεργετικών βακτηρίων που αποικίζουν φυσιολογικά το έντερό μας και αποτελούν τη μικροχλωρίδα ή το μικροβίωμα του εντέρου.

Τα προβιοτικά θεωρούνται γενικά ασφαλή για υγιή άτομα όλων των ηλικιών αλλά εάν το ανοσοποιητικό σας σύστημα δε λειτουργεί σωστά, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε το γιατρό ή το διαιτολόγο σας προκειμένου να μη σας προκαλέσουν πρόβλημα.

Πώς λειτουργούν τα προβιοτικά;

Το μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να διαταραχθεί για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Παράγοντες όπως η γήρανση, η λήψη αντιβιοτικών, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα), η τροφική δηλητηρίαση ή η χειρουργική επέμβαση στο έντερο μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ισορροπία αυτή προκαλώντας μία κατάσταση που ονομάζεται δυσβίωση κι επικρατούν οι βλαβεροί μικροοργανισμοί έναντι των ευεργετικών.

Πολλά προβιοτικά αποκαθιστούν την ισορροπία των βακτηρίων του εντέρου και μπορούν να βοηθήσουν την καλύτερη λειτουργία του οργανισμού καθώς ανταγωνίζονται με δυνητικά επιβλαβή βακτήρια απομακρύνοντάς τα από το έντερο.

Τα προβιοτικά φαίνεται επίσης επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμά καλύτερα τις λοιμώξεις, ενώ επιπλέον μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη αφομοίωση των φυτικών ινών από τη διατροφή.

Σε ποιες καταστάσεις μπορούν να μας ωφελήσουν;

• Λήψη αντιβιοτικών

Τα αντιβιοτικά είναι πολύ χρήσιμα στην καταπολέμηση βακτηριακών λοιμώξεων, ωστόσο, προκαλούν σημαντικές αλλαγές στην ισορροπία μικροβιώματος, που μπορεί να οδηγήσει σε διάρροια. Τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να λαμβάνετε προβιοτικά ταυτόχρονα με την έναρξη λήψης αντιβίωσης καθώς και για τουλάχιστον μία εβδομάδα μετά το τέλος της αντιβίωσης.

• Δυσκοιλιότητα

Η δυσκοιλιότητα είναι μία από τις πιο συχνές διαταραχές στη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μικρότερη συχνότητα κενώσεων, σκληρά κόπρανα και κοιλιακό φούσκωμα. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα προβιοτικά (όπως το Bifidobacterium lactis) μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ)

Το ΣΕΕ αποτελεί μία ακόμα κοινή γαστρεντερική διαταραχή με τα συμπτώματα να περιλαμβάνουν σοβαρή διάρροια ή δυσκοιλιότητα, μαζί με φούσκωμα. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι το μικροβίωμα του εντέρου είναι συχνά διαταραγμένο σε ασθενείς με ΣΕΕ και ορισμένα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων, ιδιαίτερα του φουσκώματος. Συστήνεται η λήψη προβιοτικών για μια δοκιμαστική περίοδο τεσσάρων εβδομάδων. Εάν δεν λειτουργούν, συστήνεται η δοκιμή κάποιου άλλου τύπου προβιοτικού ή η διακοπή τους καθώς μπορεί να μη λειτουργούν σε όλους τους οργανισμούς.

• Ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου

Η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn είναι και οι δύο φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου που οδηγούν σε διάρροια, πόνο, αίμα στα κόπρανα αλλά και πολλά άλλα συμπτώματα εκτός των γαστρεντερικών, ενώ φαίνεται να σχετίζονται και με σημαντικές αλλαγές στην ισορροπία του μικροβιώματος. Ορισμένα προβιοτικά είναι πολύ χρήσιμα για ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα, ωστόσο, η χρήση τους σε ασθενείς με νόσο του Crohn δεν φαίνεται να είναι τόσο βοηθητική.

Ποιες τροφές μπορούν να βοηθήσουν;

Αν θέλετε να εντάξετε τα προβιοτικά στη διατροφή σας, επιλέξτε τροφές πλούσιες σε προβιοτικά, όπως τα γιαούρτια. Βεβαιωθείτε ότι στη συσκευασία αναγράφεται "περιέχει ζωντανούς ή ενεργούς μικροοργανισμούς". Άλλα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το κεφίρ και η κομπούχα, μπορεί επίσης να περιέχουν ωφέλιμους μικροοργανισμούς.

Να αποθηκεύετε πάντα προβιοτικά τρόφιμα ή συμπληρώματα σύμφωνα με τις συνιστώμενες συνθήκες που αναγράφονται στη συσκευασία, καθώς η θερμοκρασία και άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τον αριθμό των «ζωντανών» προβιοτικών που περιέχει το προϊόν όταν το καταναλώνετε.

Τι είναι τα πρεβιοτικά;

Ορισμένα προβιοτικά δυσκολεύονται να φτάσουν στο έντερο επειδή καταστρέφονται από τα οξέα του στομάχου. Ένας τρόπος για να ενισχύσετε τα καλά βακτήρια που ήδη βρίσκονται στο έντερό σας είναι μέσω της κατανάλωσης πρεβιοτικών. Τα πρεβιοτικά είναι ένας τύπος φυτικών ινών και αποτελούν ουσιαστικά την τροφή για τα καλά βακτήρια ενώ δεν πρέπει να τα συγχέουμε με τα προβιοτικά, που είναι τα ζωντανά βακτήρια. Η κατανάλωση πρεβιοτικών προκαλεί την ανάπτυξη περισσότερων καλών βακτηρίων στο έντερο και βρίσκονται μεταξύ άλλων στα κρεμμύδια, το σκόρδο, τα σπαράγγια και την αγκινάρα. Είναι λοιπόν σημαντικό μαζί με τα προβιοτικά να εμπλουτίζουμε τη διατροφή μας με τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες που λειτουργούν ως πρεβιοτικά για να ενισχύσουμε το μικροβίωμα του εντέρου.

Δρ Ευσταθία Παπαδά, RD
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, PhD
Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου &
University College London (UCL)
Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
e-mail:efpapada@gmail.com

^Πηγή

^{British Dietetic Association (2022), Probiotics and gut health: Food Fact Sheet}

^{https://www.bda.uk.com/resource/probiotics.html [Accessed on 19/03/2023]}