«Χαλάρωσε, μην γίνεσαι υπερβολική...», το λέει και σε εσάς ο σύντροφός σας;

«Χαλάρωσε, μην γίνεσαι υπερβολική, λάθος κατάλαβες!» Σου θυμίζουν κάτι αυτά τα λόγια; Μήπως ο σύντροφός σου τα χρησιμοποιεί συχνά και νιώθεις ότι χειρίζεται τον εσωτερικό σου κόσμο; Όταν βλέπει ότι θίγεσαι μήπως το παίρνει πίσω, λέγοντας πως έκανε πλάκα;

Gaslighting: μία χειριστική συμπεριφορά που χρησιμοποιεί εκείνος και που εσύ αισθάνεσαι ότι, λίγο θέλει να σε τρελάνει! Ένας νέος όρος, αν και στη χώρα μας δεν έχει βρει την ακριβή του μετάφραση, ελεύθερα μπορούμε να τον μεταφράσουμε ως ψυχολογική χειραγώγηση ή κακοποίηση, σαν να σου κάνει ο άλλος ψυχολογικό πόλεμο ή πλύση εγκεφάλου με το να προσπαθεί να σε βγάλει τρελή. Πιο απλά, ένας όρος που αμφισβητεί την ορθότητα της σκέψης και της λογικής σου, της αντίληψης και των συναισθημάτων σου. Σε βάζει σταδιακά στην διαδικασία να αμφιβάλλεις για αυτό που οι αισθήσεις σου γνωστοποίησαν. Δεν είναι τυχαία και η προέλευση του όρου, εφόσον πηγάζει από τον ομώνυμο τίτλο θεατρικού «Gas Light» και που αργότερα έγινε και τίτλος ταινίας, όπου ένας δολοφόνος, προσπαθεί να πείσει τη γυναίκα του και τους γύρω της ότι είναι τρελή και πως αρκετές λεπτομέρειες που εκείνη αναφέρει, δεν συνέβησαν ποτέ, με απώτερο σκοπό να κληρονομήσει την περιουσία της.

Gashlighting στη σχέση

Φαίνεται πως τα προβλήματα επικοινωνίας στο ζευγάρι δεν τελειώνουν έτσι εύκολα, όταν στη σχέση εμπλέκεται ένας χειριστικός σύντροφος! Ένας σύντροφος που από τη μία νιώθεις να σε προσβάλλει και από την άλλη να βγαίνει και από πάνω, εφόσον νιώθει πως τον παρεξήγησες και πως απλά υπερβάλλεις ή ότι δεν έχεις την αίσθηση του χιούμορ ή πως το φαντάστηκες όλο αυτό… Θα μπορούσαμε να πούμε μάλιστα ότι πρόκειται για μία άκρως τοξική συμπεριφορά που σε δηλητηριάζει αργά αργά! Και εσύ μένεις μετέωρη να αναρωτιέσαι τι συμβαίνει, γιατί διαρκώς παρεξηγεί ότι του λες, γιατί σε αντιμετωπίζει έτσι τόσο αρνητικά και εχθρικά, γιατί από κάποιο σημείο και μετά η εχθρότητα είναι αναμενόμενη!

Αν αισθανθείς λοιπόν ότι χρειάζεται να απολογηθείς ή προσπαθεί να σε πείσει ότι δεν έγιναν έτσι τα πράγματα ή δεν είπε ποτέ αυτό που πιστεύεις ή γενικότερα διαπιστώνεις διαστρέβλωση των γεγονότων από εκείνον, τότε μάλλον μιλάμε για το συγκεκριμένο φαινόμενο. Και εσύ, μπαίνεις σε μία διαδικασία να μετράς τα λόγια σου πριν μιλήσεις, σκέφτεσαι ότι μπορεί και πάλι να σε προσβάλλει, αρχίζεις και συμπληρώνεις στο τέλος ή και στην αρχή της πρότασης «δεν είμαι σίγουρη για …αλλά…, ή νομίζω ότι…», ενώ το συναίσθημα του φόβου, της ανασφάλειας, του άγχους και της αυτό-υποτίμησης, κάνουν όλο και πιο έντονα την εμφάνισή τους. Τότε, μπορεί να αναρωτηθείς μήπως τελικά έχει δίκιο! Είναι το σημείο που αρχίζεις και εσύ και αμφιβάλλεις για την αντίληψη και την λογική σου: «Μήπως εγώ δεν κατάλαβα καλά; Μήπως παράκουσα;» που δεν απέχει και πολύ από το «Εγώ δεν κατάλαβα καλά και μάλλον άλλο είπε και άλλο άκουσα!» πιο απλά, δεν εμπιστεύεσαι ούτε και εσύ πλέον τις αισθήσεις σου και την μνήμη σου εφόσον δεν θυμάσαι σωστά!

Που αποσκοπεί αυτή συμπεριφορά του;

Μα, στο ποιος έχει το πάνω χέρι, είναι άλλο ένα παιχνίδι εξουσίας! Και όσο εκείνος ασκεί μεγαλύτερη εξουσία πάνω σου, τόσο πιο εξαρτημένη γίνεσαι εσύ από εκείνον! Σκέψου λίγο, αν εσύ αμφιβάλλεις για τον ίδιο σου τον εαυτό, πως θα σα ανεχτεί κάποιος άλλος; Αυτό είναι και το ζητούμενο λοιπόν, να είσαι πλήρως εξαρτημένη και να μην κινδυνεύει να σε χάσει. Συμφωνώ, δεν είναι και τόσο λογικός αυτός ο τρόπος αλλά το πώς ο καθένας επιλέγει να γεμίσει τα δικά του κενά, είναι ένα μυστήριο!

Πώς να τον αντιμετωπίσω;

Δεν είναι και τόσο εύκολη η αντιμετώπιση, κυρίως αν νιώθεις πως είσαι ερωτευμένη μαζί του και πως τον αγαπάς. Όταν μάλιστα έχεις και μία όχι και τόσο καλή αυτοεκτίμηση, μπορεί πράγματι να αρχίσεις να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και την κρίση σου.

Καλό είναι να ζητήσεις την βοήθεια ενός ειδικού που θα σε βοηθήσει να μην χάσεις την αυταξία σου και την εμπιστοσύνη στον εαυτό σου ή και αν νιώθεις ότι έχουν πέσει πολύ να αρχίσεις να πατάς και πάλι στα πόδια σου.

Επίσης, παρατήρησε αν κάνει το ίδιο και μπροστά σε τρίτους. Αν ναι, σημαίνει πως η κατάσταση έχει ξεφύγει γενικότερα και είναι απαραίτητη η βοήθεια ειδικού
Αν νιώθεις ότι η συμπεριφορά αυτή σε θίγει μεν, δεν μπορείς να την αντιμετωπίσεις δε, ίσως τότε καλό είναι να δεις έναν ειδικό, που θα σε βοηθήσει να διαχειριστείς την κατάσταση και να φύγεις – αν τελικά χρειάζεται - από αυτή την κακοποιητική σχέση. Άλλωστε, μην περιμένεις να συμφωνήσει μαζί σου στο πως αισθάνεσαι!

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχοθεραπεύτρια, Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Θάνου Ασκητή