Η χρησιμότητα της λαπαροσκόπησης στη διερεύνηση της υπογονιμότητας

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις κατατάσσονται μαζί με την υστεροσκόπηση στην κατηγορία των «ελάχιστα επεμβατικών» χειρουργείων.

Οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις εκτελούνται δια μέσου μικρών οπών. Αυτό τους έδωσε και το προσωνύμιό τους. Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποκαλείται «χειρουργική της κλειδαρότρυπας».

Δια των οπών αυτών εισάγεται εντός της κοιλιάς (ο «ιατρικός» όρος είναι «περιτοναϊκή κοιλότητα») αέριο (συνήθως διοξείδιο του άνθρακος), δια του οποίου επιτυγχάνεται διάταση της κοιλότητας, προκειμένου να δοθεί στο χειρουργό ο απαραίτητος για την εκτέλεση της επέμβασης χώρος.

Δια μία εκ των οπών εισάγεται εντός της κοιλότητας κάμερα, που μεταδίδει την εικόνα της κοιλότητας σε οθόνες υψηλής ευκρίνειας. Η κάμερα αυτή «είναι τα μάτια» του χειρουργού και του βοηθού του μέσα στην κοιλιά.

Δια άλλων οπών επί του κοιλιακού τοιχώματος εισάγονται εντός της κοιλιάς τα απαραίτητα για την εκτέλεση της επέμβασης χειρουργικά εργαλεία.

Οι Γυναικολόγοι ήταν από τους πρώτους χειρουργούς, που «ενδιαφέρθηκαν» για τη λαπαροσκοπική χειρουργική, η οποία σήμερα εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση πλήθους γυναικολογικών προβλημάτων.

Πλην των άλλων εφαρμογών της λαπαροσκόπησης στη γυναικολογία, αυτή έχει θέση τόσο στη διερεύνηση των αιτίων υπογονιμότητας, όσο και στην αντιμετώπιση της ψυχοφθόρου αυτής κατάστασης.

Η λαπαροσκόπηση στη διερεύνηση της υπογονιμότητας

Η θέση της λαπαροσκόπησης στη διερεύνηση της υπογονιμότητας έχει κατά καιρούς τεθεί υπό συζήτηση στους κόλπους της επιστημονικής κοινότητας.

Σε πολλές περιπτώσεις υπογονιμότητας, για την οποία δεν κατέστη δυνατό να εντοπισθεί συγκεκριμένο αίτιο (πρόκειται για τη λεγόμενη «ανεξήγητη υπογονιμότητα») και επί απουσίας ευρημάτων από το βασικό κλινικό – εργαστηριακό έλεγχο (υστεροσαλπιγγογραφία, μέτρηση επιπέδων ορμόνης AMH, και υπερηχογράφημα κύκλου ωορρηξίας για τη γυναίκα και σπερμοδιάγραμμα για τον άνδρα) καταφεύγουμε απευθείας σε μεθόδους υποβοηθουμένης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση). Η λαπαροσκόπηση τρόπον τινά «παρακάμπτεται».

Εν πάσει περιπτώσει, η αξιολόγηση της χρησιμότητάς της στα πλαίσια της διερεύνησης της υπογονιμότητας θα πρέπει να διακριθεί σχηματικά σε δύο περιπτώσεις:

• γυναίκες με φυσιολογική υστεροσαλπιγγογραφία
• γυναίκες με μη φυσιολογική σαλπιγγογραφία

Η λαπαροσκόπηση στη διερεύνηση υπογονιμότητας επί φυσιολογικής υστεροσαλπιγγογραφίας

Δια της υστεροσαλπιγγογραφίας εξακριβώνεται η διαβατότητα των σαλπίγγων. Με άλλα λόγια ελέγχεται, αν η σάλπιγγες είναι «ανοικτές», «βουλωμένες» ή γεμάτες υγρό (η κατάσταση αυτή ονομάζεται υδροσάλπιγγα). Η διαβατότητα των σαλπίγγων είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί γονιμοποίηση του ωαρίου, που θα απελευθερωθεί περί τα μέσα του κύκλου από τις ωοθήκες.

Επί φυσιολογικής υστεροσαλπιγγογραφίας η χρεία υποβολής της υπογόνιμης γυναίκας σε λαπαροσκοπική επέμβαση έχει πολλάκις αμφισβητηθεί. Εντούτοις, αυτή δεν είναι φρόνιμο και να αποκλεισθεί εντελώς.

Αναφέρουμε χαρακτηριστική μελέτη του 2009, στα πλαίσια της οποίας υπογόνιμες γυναίκες με φυσιολογική υστεροσαλπιγγογραφία υπεβλήθησαν σε διερευνητική λαπαροσκόπηση.

Στο 80,7% αυτών δια της επέμβασης εντοπίσθηκαν παθολογικά ευρήματα. Συγκεκριμένα, στο 63,2% αυτών εντοπίσθηκε ενδομητρίωση, ενώ στο 8,8% αυτών εντοπίσθηκαν συμφύσεις επί του κοιλιακού στομίου των σαλπίγγων, που εμπόδιζαν την κινητικότητά τους και κατ’ επέκτασιν την ορθή τους λειτουργία. Στο 14% των γυναικών επελέγη τελικά η καταφυγή στην εξωσωματική γονιμοποίηση, αφού εκρίθη ότι η κατάσταση των σαλπίγγων δεν επέτρεπε τη γονιμοποίηση.

Επίσης, δεν μπορούμε σε μερικές περιπτώσεις παρά να λάβουμε υπόψη μας και τα συμπεράσματα μελέτης του 2004, σύμφωνα με τα οποία το ποσοστό των υπογονίμων γυναικών, που έχουν ενδομητρίωση κυμαίνεται μεταξύ του 35% και του 50%. Η λαπαροσκόπηση είναι απαραίτητη στη διάγνωση και στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κλινικής οντότητας, αφού αυτή είναι συχνότατα ασυμπτωματική, ενώ οι εργαστηριακές εξετάσεις και οι απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία) δεν επαρκούν.

Η λαπαροσκόπηση στη διερεύνηση υπογονιμότητας επί παθολογικών ευρημάτων υστεροσαλπιγγογραφίας

Αν η υστεροσαλπιγγογραφία καταδείξει υδροσάλπιγγα, τότε η λαπαροσκόπηση είναι μονόδρομος. Όπως φαίνεται και από μελέτη του 2015, αν μία γυναίκα υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση πριν αφαιρεθούν λαπαροσκοπικά οι σάλπιγγες, που εμφανίζονται διογκωμένες, λόγω υδροσάλπιγγας, οι πιθανότητες επιτυχίας της διαδικασίας μειώνονται δραματικά.

Αν εκ της σαλπιγγογραφίας προκύψει, πως μία ή αμφότερες οι σάλπιγγες είναι μη διαβατές («βουλωμένες»), τότε η λαπαροσκόπηση έχει θέση στην περαιτέρω διερεύνηση του περιστατικού, καθότι ένα βασικό αίτιο μη διαβατότητας των σαλπίγγων είναι η ενδομητρίωση, η οποία είναι σημαντικό αίτιο υπογονιμότητας. Η αξιόπιστη διάγνωση της ενδομητρίωσης, όπως ήδη αναφέραμε, επιτυγχάνεται μόνον δια της λαπαροσκόπησης, στα πλαίσια της οποίας αυτή ταυτοχρόνως αντιμετωπίζεται κιόλας.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Tsuji I, Ami K, Miyazaki A, Hujinami N, Hoshiai H. Benefit of diagnostic laparoscopy for patients with unexplained infertility and normal hysterosalpingography findings. Tohoku J Exp Med. 2009 Sep;219(1):39-42. doi: 10.1620/tjem.219.39. PMID: 19713683.}

_{Giudice LC, Kao LC. Endometriosis. Lancet. 2004 Nov 13-19;364(9447):1789-99. doi: 10.1016/S0140-6736(04)17403-5. PMID: 15541453.}

_{D'Arpe S, Franceschetti S, Caccetta J, Pietrangeli D, Muzii L, Panici PB. Management of hydrosalpinx before IVF: a literature review. J Obstet Gynaecol. 2015;35(6):547-50. doi: 10.3109/01443615.2014.985768. Epub 2014 Dec 1. PMID: 25436898.}