Καθ’ έξιν αποβολές: μπορεί να βοηθήσει η κορτιζόλη;

Η απώλεια ακόμα και μίας κύησης είναι μία τραυματική εμπειρία καταρχήν για τη γυναίκα, αλλά και για το ζευγάρι, πόσο μάλλον όταν έχουμε καθ’ έξιν αποβολές. Ευτυχώς όμως σήμερα έχουν αναπτυχθεί πρωτόκολλα, που μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε τις καθ’ έξιν αποβολές με σημαντικά ποσοστά επιτυχίας.

Η αυτόματη και μεμονωμένη απώλεια μίας κύησης στο πρώτο κυρίως τρίμηνο είναι πολύ συνηθισμένη.

Φαίνεται πως η ανάπτυξη των γονιμοποιημένων ωαρίων αναστέλλεται σε ποσοστό έως και 70%.

Εξάλλου, υπολογίζεται πως έως και 50% των κυημάτων χάνονται πριν ακόμα παρουσιαστεί καθυστέρηση στην περίοδο και όταν η γυναίκα δει αίμα πιστεύει πως είναι η κανονική της περίοδος.

Παραδοσιακά ορίζουμε ως καθ’ έξιν αποβολές, την απώλεια τουλάχιστον 3 κυήσεων πριν από τη συμπλήρωση 20 εβδομάδων κύησης.

Οι καθ’ έξιν αποβολές εμφανίζονται με συχνότητα που κυμαίνεται μεταξύ του 1/300 και του 1/100 ζευγάρια.

Η κλινική διερεύνηση στην απώλεια κύησης, όμως συνήθως αρχίζει ακόμα και μετά από δύο αποβολές, ειδικά αν είχε διαπιστωθεί υπερηχογραφικά καρδιακή λειτουργία του εμβρύου, αν η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών ή αν το ζευγάρι είχε δυσκολίες στην σύλληψη.

Πού οφείλονται οι καθ’ έξιν αποβολές;

Παράγοντες, οι οποίοι έχουν συσχετισθεί με την εκδήλωση καθ’ έξιν αποβολών είναι:

• γενετικοί – κάποιος εκ των δύο γονέων παρουσιάζει αλλαγές στα χρωμοσώματά του, οι οποίες δεν προκαλούν μεν στον ίδιο κλινικό πρόβλημα, αλλά συνδέονται με την παραγωγή γαμετών (ωαρίων ή σπερματοζωαρίων) με ελλείματα στο γενετικό τους υλικό (στο DNA τους δηλαδή)
• το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο – πρόκειται για ένα αυτοάνοσο σύνδρομο, που αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης θρομβώσεων στο αίμα
• η θρομβοφιλία – με αυτό τον όρο χαρακτηρίζουμε ένα σύνολο κλινικών οντοτήτων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από «υπερδραστηριότητα» του μηχανισμού πήξης του αίματος, με αποτέλεσμα την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης θρομβώσεων
• ορμονικές διαταραχές, όπως αυτές του θυρεοειδούς αδένα
• ανατομικές ανωμαλίες στη μήτρα, όπως είναι η ύπαρξη διαφραγμάτων στην ενδομητρική κοιλότητα.

Πάντως θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, πως σε ένα μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων καθ’ έξιν αποβολών δεν καθίσταται δυνατόν να εντοπισθεί κάποιο συγκεκριμένο αίτιο, οπότε μιλάμε για «ιδιοπαθείς» ή «αγνώστου αιτιολογίας» περιπτώσεις.

Τι είναι η κορτιζόλη;

Η κορτιζόλη είναι μία ορμόνη, η οποία παράγεται από δύο μικρούς αδένες, που ονομάζονται επινεφρίδια και εντοπίζονται στην κορυφή εκάστου νεφρού.

Το βασικό ερέθισμα για την παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια είναι η υποβολή του οργανισμού σε κάποιου είδους πίεση (stress).

Η κορτιζόλη έχει πλήθος λειτουργιών, αλλά στα πλαίσια παρόντος πονήματος θα ξεχωρίσουμε τη ρυθμιστική δράση, που ασκεί επί του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος. Ανοσοποιητικό ονομάζεται το σύστημα, που είναι «επιφορτισμένο» με την άμυνα του οργανισμού έναντι παθογόνων μικροβίων, ιών αλλά και του καρκίνου.

Η έκκριση τις κορτιζόλης έχει – όπως λέμε – ανοσοκατασταλτική δράση, αφού «καταστέλλει» (ελαττώνει) τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Επομένως, η φαρμακευτική χορήγηση της κορτιζόλης είτε υπό τη μορφή δισκίων, είτε σε ενέσιμη μορφή, είτε τοπικά με τη μορφή λοσιόν ή κρεμών, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού και συχνά συστήνεται σε περιπτώσεις «υπερδραστηριότητάς» του. Τέτοιες περιπτώσεις είναι επί παραδείγματι διάφορες αλλεργικές αντιδράσεις ή έντονες φλεγμονές.

Τι σχέση μπορεί να έχει η κορτιζόλη με τις αποβολές;

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος με τις καθ’ έξιν αποβολές.

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εντοπίσει μέσα στο σώμα κάτι, που αναγνωρίζει ως ξένο, του «επιτίθεται» και προσπαθεί να το αποβάλλει. Αυτό άλλωστε είναι και το μεγάλο πρόβλημα με τις μεταμοσχεύσεις: το ανοσοποιητικό εντοπίζει το νέο όργανο και προσπαθεί να το απορρίψει και γι’ αυτό οι μεταμοσχευθέντες είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν ειδικές θεραπείες, που αμβλύνουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού τους συστήματος.

Το έμβρυο, που μεγαλώνει μέσα στη μήτρα είναι τελείως ξένο, ως προς το σώμα της μητέρας. Πολλοί ερευνητές έχουν ασχοληθεί με τους μηχανισμούς, που προστατεύουν το έμβρυο από το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας. Έχει επομένως διατυπωθεί η υπόθεση, πως ενδεχομένως στις περιπτώσεις ιδιοπαθών καθ’ έξιν αποβολών να εμπλέκεται αυτό ακριβώς το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας, το οποίο είναι υπερβολικά «δραστήριο» και «επιτίθεται» στο έμβρυο.

Έτσι κάποιοι έχουν προτείνει την χορήγηση κορτιζόλης, προκειμένου να «ρυθμιστεί» η δραστηριότητα του ανοσοποιητικού και να μειωθούν οι πιθανότητες περαιτέρω αποβολών.

Τι λένε τα επιστημονικά στοιχεία;

Ας ξεκινήσουμε με μελέτη του 2006 . Στα πλαίσια της εν λόγω μελέτης σε 80 γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών αγνώστου αιτιολογίας χορηγήθηκε ένας συνδυασμός από πρεδνιζόνη (ένα είδος κορτιζόλης, που χορηγείται από το στόμα) και προγεστερόνης για τις πρώτες 12 εβδομάδες κύησης, 100γρ ασπιρίνης για 38 εβδομάδες και φυλλικού οξέος καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης. Τα αποτελέσματα της θεραπείας αυτής συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα αποτελέσματα κυήσεων 52 γυναικών με ταυτόσημο ιστορικό, οι οποίες όμως δεν έλαβαν τη θεραπεία. Εκ της ανάλυσης των στοιχείων, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως η χορήγηση της συγκεκριμένης θεραπείας ως αποτέλεσμα έχει τη βελτίωση των πιθανοτήτων απόκτησης τέκνου από γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών.

Μάλιστα η αποτελεσματικότητα αυτού του συνδυασμού φαρμάκων αξιολογήθηκε θετικά και από τους συντάκτες μεταγενέστερων μελετών. Ενδεικτικά αναφέρουμε μελέτη του 2008 , μελέτη του 2017 και μελέτη του 2020 . Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε, πως στις δύο τελευταίες μελέτες χορηγήθηκε πολυβιταμινούχο σκεύασμα, το οποίο όμως περιείχε και φυλλικό οξύ, ενώ δεν χορηγήθηκε προγεστερόνη.

Εξάλλου, και σε μελέτη, στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της διαθέσιμης επιστημονικής βιβλιογραφίας και δημοσιεύθηκε το 2022, κατεγράφησαν ενθαρρυντικά στοιχεία, σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των καθ’ έξιν αποβολών διά της χορήγησης κορτιζόλης.

Πάντως, θα πρέπει να αναφερθεί, πως δεν συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες ως προς την αποτελεσματικότητα της χορήγησης της κορτιζόλης στα πλαίσια της επίτευξης απόκτησης τέκνου σε γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών. Οι συντάκτες μελέτης του 1997παρατήρησαν, ότι η χορήγηση κορτιζόλης σε γυναίκες με τέτοιο ιστορικό, στο αίμα των οποίων όμως εντοπίζονταν και βλαπτικά αντισώματα, δεν ήταν αποτελεσματική, ενώ ενδεχομένως να οδηγούσε και σε αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης πρόωρου τοκετού. Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξαν και επιστήμονες, που συνέταξαν σχετική μελέτη το 2023 , οι οποίοι μάλιστα παρατήρησαν και ενδεχόμενη αύξηση των πιθανοτήτων για βιοχημική κύηση μετά από τη χορήγηση κορτιζόλης σε γυναίκες με ιστορικό περισσοτέρων αποτυχημένων προσπαθειών εξωσωματικής . Επιστήμονες τέλος το 2017 συνέδεσαν τη χορήγηση κορτιζόλης στην κύηση με αύξηση των πιθανοτήτων για προεκλαμψία, γέννησης λιποβαρούς νεογνού και προώρου τοκετού.

Επομένως, αν και υφίσταται απτή πιθανότητα η χορήγηση κορτιζόλης σε γυναίκες με καθ’ έξιν αποβολές να αυξάνει τις πιθανότητες αυτές να αποκτήσουν παιδί, η συγκεκριμένη θεραπεία (όπως και κάθε θεραπεία άλλωστε) δεν φαίνεται να είναι απολύτως ελεύθερη παρενεργειών.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Tempfer CB, et al. A combination treatment of prednisone, aspirin, folate, and progesterone in women with idiopathic recurrent miscarriage: a matched-pair study. Fertil Steril. 2006 Jul;86(1):145-8. doi: 10.1016/j.fertnstert.2005.12.035. Epub 2006 May 23. PMID: 16716321.}

^{Fawzy M, et al. Treatment options and pregnancy outcome in women with idiopathic recurrent miscarriage: a randomized placebo-controlled study. Arch Gynecol Obstet. 2008 Jul;278(1):33-8. doi: 10.1007/s00404-007-0527-x. Epub 2007 Dec 11. PMID: 18071727.}

^{Ou H, Yu Q. [Effects of combination therapy with aspirin, prednisone, and Elevit in patients with unexplained recurrent early pregnancy loss]. Zhonghua Yi Xue Za Zhi. 2017 Nov 7;97(41):3250-3254. Chinese. doi: 10.3760/cma.j.issn.0376-2491.2017.41.011. PMID: 29141364.}

^{Ou H, Yu Q. Efficacy of aspirin, prednisone, and multivitamin triple therapy in treating unexplained recurrent spontaneous abortion: A cohort study. Int J Gynaecol Obstet. 2020 Jan;148(1):21-26. doi: 10.1002/ijgo.12972. Epub 2019 Nov 5. PMID: 31523810.}

^{Ma N, et al. immunosuppressants improve pregnancy outcomes in women with idiopathic recurrent miscarriage: A meta-analysis. J Clin Pharm Ther. 2022 Jul;47(7):870-878. doi: 10.1111/jcpt.13629. Epub 2022 Mar 6. PMID: 35249235.}

^{Laskin CA, et al. Prednisone and aspirin in women with autoantibodies and unexplained recurrent fetal loss. N Engl J Med. 1997 Jul 17;337(3):148-53. doi: 10.1056/NEJM199707173370302. PMID: 9219700.}

^{Sun Y, et al. Prednisone vs Placebo and Live Birth in Patients With Recurrent Implantation Failure Undergoing In Vitro Fertilization: A Randomized Clinical Trial. JAMA. 2023 May 2;329(17):1460-1468. doi: 10.1001/jama.2023.5302. PMID: 37129654; PMCID: PMC10155063.}

^{Bandoli G, et al. A Review of Systemic Corticosteroid Use in Pregnancy and the Risk of Select Pregnancy and Birth Outcomes. Rheum Dis Clin North Am. 2017 Aug;43(3):489-502. doi: 10.1016/j.rdc.2017.04.013. PMID: 28711148; PMCID: PMC5604866.}