Πώς η κρυοσυντήρηση μπορεί να βοηθήσει άτομα με προβλήματα γονιμότητας;

Τα προβλήματα γονιμότητας αποτελούν μια κοινή πρόκληση για πολλά ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί. Οι αιτίες μπορεί να ποικίλουν και να επηρεάζουν είτε τον άνδρα, είτε τη γυναίκα, είτε και τους δύο. Τα προβλήματα γονιμότητας είναι ένα σχετικά συχνό φαινόμενο που επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία και τις ιατρικές έρευνες, η συχνότητα των προβλημάτων γονιμότητας ποικίλει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, τον πληθυσμό και άλλους παράγοντες.

Εκτιμάται ότι περίπου το 10-15% των ζευγαριών παγκοσμίως αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας. Περίπου 1 στα 6 ζευγάρια θα αντιμετωπίσει δυσκολίες σύλληψης κατά τη διάρκεια του αναπαραγωγικού κύκλου. Οι αιτίες της υπογονιμότητας είναι περίπου ίσες μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σε γενικές γραμμές, το 30-40% των περιπτώσεων οφείλεται σε ανδρική υπογονιμότητα, το 30-40% σε γυναικεία υπογονιμότητα, και το υπόλοιπο ποσοστό σε συνδυασμό παραγόντων ή άγνωστες αιτίες. Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τη συχνότητα εμφάνισης υπογονιμότητας:

• Ηλικία:

Η γονιμότητα μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 35 ετών για τις γυναίκες και μετά την ηλικία των 40-45 ετών για τους άνδρες.

• Τρόπος Ζωής:

Παράγοντες όπως η κακή διατροφή, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και η έλλειψη άσκησης μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη γονιμότητα.

• Υγειονομικές Καταστάσεις:

Ορμονικές ανισορροπίες, χρόνιες ασθένειες, σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις και άλλες υγειονομικές καταστάσεις μπορούν να συμβάλουν σε προβλήματα γονιμότητας.

• Περιβαλλοντικοί Παράγοντες:

Η έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, ρύπανση και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αναπαραγωγική υγεία.

• Γενετικοί Παράγοντες:

Ορισμένα γενετικά προβλήματα και κληρονομικές διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητα.

Παράγοντες που σχετίζονται με γυναικεία υπογονιμότητα αφορούν είτε την δυνατότητα ανάπτυξης και απελευθέρωσης ωαρίων από τις ωοθήκες (ωοθυλακιορρηξία), τη μεταφορά ωαρίων και σπερματοζωαρίων από τις σάλπιγγες ή την εμφύτευση του εμβρύου (που προκύπτει από τη γονιμοποίηση) στη μήτρα.

Διαταραχές Ωορρηξίας:

• Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS): Προκαλεί ορμονικές ανισορροπίες που επηρεάζουν την ωορρηξία.
• Υπερπρολακτιναιμία: Υπερβολική παραγωγή της ορμόνης προλακτίνης.
• Πρώιμη Ωοθηκική Ανεπάρκεια: Η πρόωρη εξάντληση των ωοθηκικών αποθεμάτων.

Ανατομικές Ανωμαλίες:

• Απόφραξη Σαλπίγγων: Απόφραξη των σαλπίγγων λόγω φλεγμονών ή λοιμώξεων.
• Ενδομητρίωση: Ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού εκτός της μήτρας, προκαλώντας πόνο και υπογονιμότητα.

Άλλες Αιτίες:

• Ορμονικές Ανισορροπίες: Δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς ή άλλες ενδοκρινολογικές διαταραχές.
• Ηλικία: Η γονιμότητα μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά τα 35 έτη.

Παράγοντες που σχετίζονται με ανδρική υπογονιμότητα αφορούν τις διαδικασίες παραγωγής και μεταφοράς σπέρματος, το οποίο αποτελείται από σπερματικό υγρό και σπερματοζωάρια.

Διαταραχές Σπέρματος:

• Χαμηλή Ποιότητα και Ποσότητα Σπέρματος: Ολιγοσπερμία, ασθενοσπερμία, ή τερατοσπερμία.
• Ανωμαλίες Κινητικότητας Σπερματοζωαρίων: Τα σπερματοζωάρια δεν κινούνται φυσιολογικά ή αρκετά γρήγορα.

Ανατομικές Ανωμαλίες:

• Κιρσοκήλη: Διόγκωση των φλεβών εντός του όσχεου.
• Απόφραξη των Οδών Σπέρματος: Απόφραξη στους σωλήνες που μεταφέρουν το σπέρμα

Άλλες Αιτίες:

• Ορμονικές Ανισορροπίες: Δυσλειτουργία του υποθαλάμου ή της υπόφυσης.
• Γενετικές Διαταραχές: Ορισμένες γενετικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή ή την ποιότητα του σπέρματος.

Προληπτικά μέτρα όπως η υγιεινή διατροφή, η τακτική άσκηση, η αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ επιφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη γονιμότητα. Ακόμη, τακτικές ιατρικές εξετάσεις και έλεγχοι για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων υγείας αποτελούν χρήσιμες επιλογές. Πολλές φορές όμως, τα άτομα με προβλήματα γονιμότητας χρειάζονται εξειδικευμένη αντιμετώπιση και ιατρικές θεραπείες, όπως:

• Ορμονικές θεραπείες, φάρμακα για την τόνωση της ωορρηξίας ή την αύξηση της ποιότητας του σπέρματος.
• Χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση ανατομικών ανωμαλιών.
• Υποβοηθούμενες τεχνολογίες αναπαραγωγής όπως η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) και η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).

Σε περίπτωση που κάποιο άτομο διαγιγνώσκεται με προβλήματα γονιμότητας ή άλλα θέματα υγείας που απαιτούν θεραπείες, οι οποίες επηρεάζουν τη γονιμότητα, προκύπτει η ανάγκη διατήρησης βιολογικού υλικού και γαμετών για μελλοντική χρήση. Εδώ έρχεται να βοηθήσει η ιατρική τεχνολογία με την τεχνική της κρυοσυντήρησης. Κρυοσυντήρηση είναι η διαδικασία κατά την οποία οργανικά υλικά, όπως κύτταρα, ιστοί, και άλλα βιολογικά δείγματα, διατηρούνται σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες για να σταματήσει η βιολογική τους δραστηριότητα και να διατηρηθούν για μελλοντική χρήση. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος είναι η αποθήκευση σε υγρό άζωτο, που έχει θερμοκρασία περίπου -196°C.

Ο ρόλος της ηλικίας στην κρυοσυντήρηση για τη διατήρηση της ποιότητας των ωαρίων

Η κρυοσυντήρηση έχει εφαρμογές στην ιατρική και βιολογία προς διατήρηση κυττάρων (π.χ. σπερματοζωάρια, ωάρια, έμβρυα) για θεραπείες γονιμότητας και για ερευνητικούς σκοπούς. Χρησιμοποιείται για την αποθήκευση γενετικού υλικού από είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση ή στην φαρμακευτική βιομηχανία (διατήρηση κυττάρων και άλλων βιολογικών δειγμάτων για μελέτη και ανάπτυξη νέων φαρμάκων).

Παραδοσιακά, η διαδικασία της κρυοσυντήρησης περιλαμβάνει 3 στάδια:

• Προετοιμασία: λήψη και προετοιμασία του δείγματος όπου συχνά προστίθενται κρυοπροστατευτικά μέσα (όπως η γλυκερόλη ή το DMSO) για να προστατεύσουν τα κύτταρα από την βλάβη που προκαλεί ο σχηματισμός πάγου.
• Ψύξη: το δείγμα ψύχεται αργά μέχρι να φτάσει σε χαμηλή θερμοκρασία (συνήθως στους -80°C).
• Αποθήκευση: το δείγμα μεταφέρεται σε υγρό άζωτο για μακροχρόνια αποθήκευση.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας οδήγησε στην ανάπτυξη της τεχνικής της υαλινοποίησης βιολογικού υλικού, η οποία χρησιμοποιείται πλέον σήμερα στα περισσότερα κέντρα. Η κρυοσυντήρηση μέσω υαλοποίησης, είναι η διαδικασία κατά την οποία τα βιολογικά δείγματα, όπως ωάρια, έμβρυα και βλαστοκύτταρα, ψύχονται τόσο γρήγορα (ταχεία βύθιση σε υγρό άζωτο) ώστε δεν σχηματίζονται κρύσταλλοι πάγου. Αυτή η ταχεία ψύξη αποτρέπει τις βλάβες που μπορούν να προκαλέσουν οι κρύσταλλοι πάγου στις κυτταρικές δομές, διατηρώντας την ακεραιότητα και τη βιωσιμότητα του δείγματος.

Η αποτροπή του σχηματισμού κρυστάλλων πάγου μειώνει τον κίνδυνο καταστροφής των κυττάρων και των υποκυτταρικών δομών. Η βιωσιμότητα των κυττάρων και των εμβρύων μετά την απόψυξη είναι γενικά υψηλότερη σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους κρυοσυντήρησης. Ακόμη, η διαδικασία είναι γρήγορη και απαιτεί λιγότερο χρόνο σε σχέση με άλλες μεθόδους ψύξης. Απαιτείται βέβαια εξειδικευμένος εξοπλισμός και τεχνογνωσία για τη σωστή υαλοποίηση και απόψυξη των δειγμάτων, πράγμα που εξηγεί και το κόστος της διαδικασίας.

Στο πλαίσιο της γονιμότητας, η κρυοσυντήρηση μπορεί να βοηθήσει με διάφορους τρόπους:

1. Κρυοσυντήρηση ωαρίων:

Γυναίκες που δεν είναι έτοιμες να αποκτήσουν παιδί αλλά θέλουν να διατηρήσουν την ικανότητά τους για γονιμοποίηση στο μέλλον μπορούν να καταψύξουν τα ωάρια τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία, που μπορεί να επηρεάσουν την γονιμότητά τους.

1. Κρυοσυντήρηση σπέρματος:

Άνδρες που αντιμετωπίζουν θεραπείες που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ή την παραγωγή σπέρματος (όπως χημειοθεραπεία ή χειρουργικές επεμβάσεις) μπορούν να καταψύξουν το σπέρμα τους για μελλοντική χρήση.

1. Κρυοσυντήρηση εμβρύων:

Ζευγάρια που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) μπορούν να καταψύξουν τα έμβρυα που δεν χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου IVF. Αυτό επιτρέπει τη χρήση των εμβρύων σε μελλοντικούς κύκλους χωρίς να χρειάζεται να επαναληφθούν οι διαδικασίες ωοληψίας και γονιμοποίησης.

1. Κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού:

Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει την κατάψυξη και αποθήκευση ιστού από τις ωοθήκες. Ο ιστός αυτός μπορεί να μεταμοσχευθεί ξανά στη γυναίκα μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας της, επιτρέποντάς της να ανακτήσει τη γονιμότητά της, μια εφαρμογή ιδιαίτερα χρήσιμη για κορίτσια που δεν έχουν μπει ακόμη στην εφηβεία.

1. Διατήρηση γονιμότητας σε περιπτώσεις ιατρικών καταστάσεων:

Η κρυοσυντήρηση μπορεί να βοηθήσει άτομα με ιατρικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη γονιμότητα, όπως η ενδομητρίωση ή διάφορες γενετικές διαταραχές.

Η συχνότητα των προβλημάτων γονιμότητας καταδεικνύει την ανάγκη για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, καθώς και για την προώθηση υγιεινών τρόπων ζωής που μπορούν να βελτιώσουν τη γονιμότητα και την αναπαραγωγική υγεία συνολικά. Η κρυοσυντήρηση είναι μια σημαντική τεχνολογία με πολλές εφαρμογές στην ιατρική, τη βιολογία προσφέροντας τη δυνατότητα διατήρησης βιολογικού υλικού για μελλοντική χρήση και έρευνα. Η τεχνική της υαλοποίησης αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη της τεχνολογίας για καλύτερα αποτελέσματα κρυοσυντήρησης και απόψυξης ανθρώπινου βιολογικού υλικού. Με αυτές τις μεθόδους, προσφέρεται η δυνατότητα σε άτομα και ζευγάρια να διαχειριστούν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στη γονιμότητα και να διατηρήσουν την ελπίδα για τεκνοποίηση στο μέλλον.

Ευαγγελία Παναγοδήμου, Μαιευτήρας- Γυναικολόγος
Στοιχεία επικοινωνίας:
Email : evapanagod@icloud.com
Telephone: +306956522028
Athens, Greece