Αντιμυλλέριος ορμόνη (Anti – Mullerian Hormone/ AMH): η ορμόνη της γονιμότητας

Η AMH είναι μία ορμόνη, που παράγεται από τους ιστούς των γεννητικών οργάνων: τους όρχεις στους άνδρες και τις ωοθήκες στις γυναίκες.

Πώς η παραγωγή της ορμόνης αυτής επηρεάζει την ανάπτυξη του εμβρύου;

Κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης, το έμβρυο έχει θεωρητικά τη δυνατότητα να αναπτύξει γεννητικά όργανα τόσο του άρρενος, όσο και του θήλεος.
Όμως αν πρόκειται για άρρεν έμβρυο, τότε από τους όρχεις εκκρίνεται τόσο η AMH, όσο και ανδρογόνα («ανδρικές» ορμόνες). Η έκκριση των ορμονών αυτών παρεμποδίζει την ανάπτυξη θηλυκών γεννητικών οργάνων και προκρίνει την ανάπτυξη ανδρικών γεννητικών οργάνων.

Πώς τα επίπεδα της ορμόνης αυτής μεταβάλλονται κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου;

Στα αγόρια, τα επίπεδα της AMH είναι στην αρχή της ζωής τους σχετικά υψηλά και παραμένουν έτσι μέχρι την εφηβεία, οπότε και παρουσιάζουν μια κάμψη.
Η παραγωγή της ορμόνης αυτής ακολουθεί αντίθετη πορεία στα κορίτσια. Ενώ αρχικά η παραγωγή AMH είναι χαμηλή, όταν το κορίτσι εισέλθει στην εφηβεία αυτή αυξάνεται και τα καταμετρημένα επίπεδά της στο αίμα προοδευτικά ανεβαίνουν.

Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής της γυναίκας τα επίπεδα της AMH παρουσιάζουν μια σταδιακή κάμψη όσο πλησιάζει η εμμηνόπαυση, μετά την οποία η ορμόνη δεν ανιχνεύεται στο αίμα.

Πώς η παραγωγή της AMH εμπλέκεται στη γονιμότητα της γυναίκας;

Ο άνδρας καθ’ όλη σχεδόν τη ζωή του από την εφηβεία κι έπειτα είναι σε θέση να παράγει γεννητικά κύτταρα, δηλαδή σπερματοζωάρια. Έτσι, θα μπορούσε να πει κανείς, πως – θεωρητικά – ο άνδρας είναι γόνιμος ακόμα και μέχρι τα γεράματά του.

Αντίθετα, το κορίτσι γεννιέται με πεπερασμένο αριθμό ανώριμων ωαρίων στις ωοθήκες του. Δηλαδή η γυναίκα δεν παράγει στη ζωή της ωάρια.

Συγκεκριμένα, έχει υπολογιστεί, πως ένα κορίτσι στη γέννησή του έχει περίπου ένα εκατομμύριο ανώριμα ωάρια. Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας ο αριθμός αυτός μειώνεται και μέχρι να εισέλθει στην εφηβεία ο αριθμός των ανώριμων ωαρίων έχει κατέλθει στα 500.000 περίπου.

Από τα ανώριμα αυτά ωάρια ένας εξαιρετικά μικρός αριθμός θα φθάσει στην πλήρη ωρίμανση. Συνήθως, κατά τη διάρκεια κάθε έμμηνου κύκλου (περιόδου) κάποιος αριθμός από τα ανώριμα ωάρια αυτά θα ξεκινήσουν να ωριμάζουν, αλλά μόνον ένα (αυτό ονομάζεται «επικρατές» ωάριο) θα φθάσει στην πλήρη ωρίμανση και θα απελευθερωθεί με την ωοθυλακιορρηξία (ή ωορρηξία) μέσα στη σάλπιγγα.

Αν το ωάρια αυτό έρθει σε επαφή εντός της σάλπιγγος με κάποιο σπερματοζωάριο, θα γονιμοποιηθεί και θα αρχίσει μία νέα κύηση.

Η παραγωγή της AMH από τους ιστούς της ωοθήκης εμπλέκεται ακριβώς σε αυτήν τη διαδικασία ωρίμανσης των ωαρίων κατά τη διάρκεια του κύκλου. Για να είμαστε πιο ακριβείς με τη δράση της αντιρροπεί (τρόπον τινά «αντιστέκεται») στη δράση των ορμονών FSH (Follicle – Stimulating Hormone/ Ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη) και LH (Luteinizing Hormone/ Ωχρινοτρόπος Ορμόνη), που παράγονται από τον εγκέφαλο (από μία περιοχή, που ονομάζεται υπόφυση). Η FSH και η LH προάγουν την ωρίμανση των ωαρίων, ενώ η AMH την παρεμποδίζει. Η «ισόρροπη» δράση των ορμονών αυτών είναι σημαντική για την επίτευξη της ορθής ωρίμανσης των ωαρίων.

Πώς η μέτρηση των επιπέδων της AMH εμπλέκεται στην εκτίμηση της γονιμότητας της γυναίκας;

Φαίνεται, πως τα επίπεδα της AMH στο αίμα της γυναίκας αντικατοπτρίζουν αυτό, που ονομάζουμε, «ωοθηκική εφεδρεία» (ovarian reserve).
Με τον όρο αυτόν αναφερόμαστε στη δυνατότητα των ωοθηκών μίας γυναίκας να παράγει περαιτέρω ωάρια.

Θεωρητικά όσο πιο υψηλά είναι τα επίπεδα της AMH, τόσο πιο «γόνιμη» είναι μία γυναίκα. Αν αντίθετα τα επίπεδα της ορμόνης είναι χαμηλά, τότε χαμηλή θεωρείται και η γονιμότητα της γυναίκας.

Η μέτρηση των επιπέδων AMH στο αίμα της γυναίκας γίνεται με μία απλή αιμοληψία και τη ζητάμε στα πλαίσια της διερεύνησης της γυναικείας υπογονιμότητας.
Σε γενικές γραμμές αν η γυναίκα πρόκειται να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση, τότε χαμηλά επίπεδα AMH συνδέονται με μία χαμηλή ανταπόκριση των ωοθηκών της στη φαρμακευτική διέγερση. Έτσι είναι πιθανό να παραχθούν λίγα ωάρια, οπότε μειώνονται και οι πιθανότητες επιτυχίας της διαδικασίας αυτής.

Αν πάλι τα καταμετρημένα επίπεδα της AMH είναι υψηλά σε γυναίκα, που εμφανίζει Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών και πρόκειται να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση, τότε οι ωοθήκες της ενδέχεται να αντιδράσουν «υπερβολικά» στη φαρμακευτική διέγερση. Στην περίπτωση αυτή θα χρειαστεί να ρυθμιστεί αναλόγως η δοσολογία των φαρμάκων, ενώ ενδέχεται και να αποφασιστεί η εμβρυομεταφορά να λάβει χώρα σε επόμενο κύκλο.

Δείτε εδώ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr