Θετική γονεϊκότητα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών)

Η θετική γονεϊκότητα είναι μια προσέγγιση που δίνει έμφαση στον αμοιβαίο σεβασμό, την κατανόηση και την αποτελεσματική επικοινωνία ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά τους. Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας 3-5 ετών είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς αρχίζουν να διεκδικούν την ανεξαρτησία τους, να αναπτύσσουν την αίσθηση του εαυτού και να έρχονται σε επαφή με νέα κοινωνικά περιβάλλοντα.

Τα αναπτυξιακά ορόσημα και η κατανόησή τους στα παιδιά προσχολικής ηλικίας (3 έως 5 ετών) μπορεί να βοηθήσει τους γονείς αλλά και τους φροντιστές γενικότερα να εφαρμόσουν θετικές τεχνικές ανατροφής προσαρμοσμένες στην ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Καθώς αναπτύσσουν όλο και περισσότερο τις δεξιότητές τους, ο κόσμος τους φαίνεται να ανοίγει και να μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Αναζητούν μεγαλύτερη ανεξαρτησία ενώ παράλληλα η περιέργεια για εξερεύνηση για το κόσμο γύρω τους προκαλεί όλο και περισσότερες ερωτήσεις. Εστιάζουν περισσότερο σε άτομα εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος. Οι αλληλεπιδράσεις με την οικογένεια και τους γύρω τους θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς και ενός δικού τους τρόπου σκέψης και κίνησης. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, τα παιδιά θα πρέπει να μπορούν να οδηγούν τρίκυκλο, να χρησιμοποιούν ψαλίδι ασφαλείας, να παρατηρούν τη διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα (αγόρι-κορίτσι), να βάζουν και να βγάζουν μόνα τα ρούχα τους, να παίζουν με άλλα παιδιά, να θυμούνται μέρος μιας ιστορίας, να τραγουδούν ένα τραγούδι. Ονομάζουν τα χρώματα, εκδηλώνουν τη στοργή τους, μπορούν να χοροπηδούν στο ένα πόδι, κάνουν άλματα, τρέχουν, σκαρφαλώνουν, Όπως έχουμε ήδη πει, τα αναπτυξιακά ορόσημα είναι πράγματα που μπορούν να κάνουν τα περισσότερα παιδιά σε μια ορισμένη ηλικία. Τα παιδιά φτάνουν σε ορόσημα στον τρόπο με τον οποίο παίζουν, μαθαίνουν, μιλούν, συμπεριφέρονται και κινούνται.

Συμβουλές για θετική γονεϊκότητα κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας:

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα από τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε στη διάρκεια αυτής της περιόδου για να βοηθήσετε τη φυσική, τη γνωστική, τη γλωσσική, την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του μικρού σας, όπως και την αυτοβοήθεια και την υπευθυνότητα:

• Επινοήστε άφθονες ευκαιρίες για σωματικό παιχνίδι, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους.
• Ενθαρρύνετε δραστηριότητες όπως ζωγραφική, παιχνίδι με πλαστελίνες και παζλ για να βελτιώσετε τις λεπτές κινητικές δεξιότητες.
• Ενθαρρύνετε την αφήγηση και το τραγούδι.
• Απαντήστε στις ερωτήσεις του με υπομονή και χρησιμοποιήστε απλές εξηγήσεις.
• Χρησιμοποιήστε τις καθημερινές στιγμές ως ευκαιρίες μάθησης, όπως η καταμέτρηση αντικειμένων.
• Επαινέστε τις προσπάθειες και ενθαρρύνετε το μοίρασμα.
• Κανονίστε ημερομηνίες παιχνιδιού ή ομαδικές δραστηριότητες για να προωθήσετε την κοινωνική αλληλεπίδραση.
• Ενθαρρύνετε την έκφραση των συναισθημάτων και διδάξτε κατάλληλους τρόπους χειρισμού των συναισθημάτων.
• Είστε γενικότερα πρότυπο των παιδιών σας και αυτό να μην το ξεχνάτε. Εσάς αντιγράφει και μιμείται, μπορείτε λοιπόν να το διδάξετε για παράδειγμα ενσυναίσθηση και καλοσύνη μέσα από τη δική σας συμπεριφορά.
• Συμμετέχετε στις μικρές κουβεντούλες του και ακούστε το ενεργά, χωρίς να το διακόπτετε ή να υποτιμάτε αυτό που σας λέει.
• Να είστε υπομονετικοί και να προσπαθήσετε να το καταλάβετε, ακόμα και όταν η ομιλία του δεν είναι καθαρή.
• Διαβάστε του καθημερινά, είναι ένας τρόπος να καλλιεργήσετε την αγάπη για τα βιβλία πηγαίνοντάς την στη βιβλιοθήκη ή στο βιβλιοπωλείο, όσο και αν έχουν μπει τα ηλεκτρονικά μέσα στη ζωή μας.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να παίζει με άλλα παιδιά. Αυτό βοηθά να μάθει την αξία του μοιράσματος και της φιλίας.
• Να είστε σαφείς και συνεπείς όταν πειθαρχείτε το παιδί σας. Εξηγήστε και δείξτε τη συμπεριφορά που περιμένετε από αυτό. Ασφαλώς και μπορείτε να πείτε όχι, φτάνει όμως να του εξηγήσετε τι θα έπρεπε να κάνει.
• Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει καλές γλωσσικές δεξιότητες μιλώντας του με πλήρεις προτάσεις και χρησιμοποιώντας λέξεις «μεγάλες». Βοηθήστε το να χρησιμοποιεί τις σωστές λέξεις και φράσεις.
• Βοηθήστε το να δοκιμάσει «λύσεις» ως προς την επίλυση προβλημάτων και όταν είναι αναστατωμένο.
• Δώστε στο παιδί σας έναν περιορισμένο αριθμό απλών επιλογών (για παράδειγμα, να αποφασίσει τι θα φορέσει, πότε θα παίξει και τι θα φάει για σνακ).
• Ορίστε ρουτίνες για να ενισχύσετε την ανεξαρτησία. Υπενθυμίστε τους με υπομονή τις καθημερινές ρουτίνες αυτοεξυπηρέτησης (πλύσιμο δοντιών, μπάνιο, κλπ)
• Αφήστε το να σας βοηθήσει με απλές δουλειές.
• Ενισχύστε τις προσπάθειές του ακόμα κι αν δεν κάνει «τέλεια» αυτό που ανέλαβε.

Τέλος, μην ξεχνάτε τις γενικές αρχές της θετικής γονεϊκότητας για παιδιά προσχολικής ηλικίας:

• Σταθερές ρουτίνες: Η σταθερότητα δίνει στα παιδιά μια αίσθηση ασφάλειας.
• Ξεκάθαρα όρια: Θέστε σαφή και σταθερά όρια για να τους διδάξετε το σωστό από το λάθος.
• Ενεργητική ακρόαση: Δείξτε γνήσιο ενδιαφέρον για αυτά που λένε, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση.
• Δική σας συμπεριφορά ως πρότυπο: Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία μαθαίνουν παρατηρώντας τους ενήλικες και κυρίως τους γονείς και τα κοντινά τους άτομα.
• Θετική ενίσχυση: Επαινέστε τις καλές συμπεριφορές αντί να επισημαίνετε μόνο τις αρνητικές.

Συμπληρωματικά:

• Θυμηθείτε, κάθε παιδί είναι μοναδικό και μπορεί να μην πετύχει κάθε ορόσημο ταυτόχρονα με τους συνομηλίκους του. Είναι σημαντικό να εστιάσετε στα μεμονωμένα δυνατά τους σημεία και στην ανάπτυξή τους και να συμβουλευτείτε επαγγελματίες εάν υπάρχουν ανησυχίες για την ανάπτυξή τους.
• Υιοθετώντας τις αρχές της θετικής ανατροφής των παιδιών, όχι μόνο θα δημιουργήσετε έναν ισχυρότερο δεσμό με το παιδί σας, αλλά θα δημιουργήσετε επίσης ένα περιβάλλον όπου θα μπορούν να εξελιχθούν σε άτομα με ενσυναίσθηση, αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας