Ο θεσμός της οικογένειας και η σημασία του - Πώς θα τον ενισχύσουμε

Η οικογένεια, είναι ο αρχαιότερος θεσµός και η πρωταρχική βιολογική, συναισθηµατική και κοινωνική εµπειρία του ανθρώπου, που σηµαδεύει ανεξίτηλα ολόκληρη τη ζωή του.

Η δοµή και η οργάνωση της οικογένειας έχουν ιστορική, οικονοµική και κοινωνική διάσταση.Οι διαφοροποιήσεις τις οποίες υφίστανται η δοµή και οι λειτουργίες της οικογένειας καθώς αυτή εκσυγχρονίζεται, καθώς δηλαδή, προσαρµόζεται στην µετατροπή της κοινωνίας από παραδοσιακή σε σύγχρονη, δεν είναι ασφαλώς ενιαίες
σε µία κοινωνία, αλλά εξαρτώνται σηµαντικά και από το ίδιο το κοινωνικοοικονοµικό περιβάλλον της οικογένειας.

Η δυναμική της πυρηνικής οικογένειας

Σύμφωνα με παλιότερη μελέτη του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, «οι παράγοντες που συνδέονται µε την ποιοτική µεταβολή της κοινωνίας µας και που παράλληλα δεν είναι καθόλου άσχετοι προς τη ρήξη του θεσµού της οικογένειας, τουλάχιστον όπως τη γνωρίζαµε στην παραδοσιακή της µορφή είναι οι
εξής : α) τα τεχνολογικά επιτεύγµατα β)την παγκοσµιοποίηση γ) τις αλλαγές που
εντοπίζονται στον χώρο εργασίας δ) την εξατοµίκευση των συνθηκών ζωής ε) την
επικράτηση της ρευστότητας στον δηµόσιο και τον ιδιωτικό χώρο και την συνακόλουθη επέκταση του δευτέρου εις βάρος του πρώτου».

Οι αλλαγές στη δομή της οικογένειας

Η δομή της ελληνικής οικογένειας αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς. Οι γυναίκες κάνουν λιγότερα παιδιά και σε μεγαλύτερη ηλικία ενώ αυξάνονται οι μονομελείς και οι μονογονεϊκές οικογένειες.

Πώς ο θεσμός της οικογένειας βάλλεται από παντού - Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν

Ειδικά μέσα στην κρίση, η αύξηση της ανεργίας και η οικονομική αβεβαιότητα οδήγησαν τα ζευγάρια στο να καθυστερούν την απόκτηση του πρώτου παιδιού και στο να αναβάλλουν την απόκτηση δεύτερου ή τρίτου παιδιού. Η αναζήτηση και η αξιοποίηση των ευκαιριών απασχόλησης και για τα δύο φύλα δεν συνοδεύτηκε από την ανάπτυξη επαρκών παροχών, καθώς και δομών και υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους για τη στήριξη της οικογένειας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δραματική μείωση των γεννήσεων.

Μείωση γεννήσεων

Το δημογραφικό πρόβλημα και ο γερασμένος πλέον πληθυσμός αναδεικνύονται σε μια ανοιχτή πληγή για τη χώρα μας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέγραψε η Eurostat, το 2022 γεννήθηκαν 75.921 παιδιά, ποσοστό 11,04% μικρότερο απ' ό,τι το 2021 που γεννήθηκαν 85.346 παιδιά.Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στο Βόρειο Αιγαίο (-21,6%), τη Δυτική Μακεδονία (-14,8%) και τα Νησιά Αιγαίου (-13,4%).
Ωστόσο, σε απόλυτο αριθμό η μεγαλύτερη μείωση παρατηρείται στην Αττική, ποσοστό που ανέρχεται στο 12,4%. Σημειώνεται, δε, πως το 2022 ο μέσος όρος γονιμότητας είναι 1,32 γεννήσεις ανά γυναίκα.

Μάλιστα για τα τελευταία 91 χρόνια, από το 1932, οι γεννήσεις το 2023 έχουν μειωθεί κατά 23.000. Για την ακρίβεια ανήλθαν σε 72.244, με τα στοιχεία να αναμένεται να οριστικοποιηθούν από τα ληξιαρχεία και την ΕΛΣΤΑΤ το επόμενο διάστημα.Ο δείκτης γονιμότητας έχει πέσει κάτω από το 1,5% από το ’87 και μετά.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Eurostat, ήδη από το 2030 η Ελλάδα θα είναι η γηραιότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ σήμερα βρίσκεται στη δεύτερη χειρότερη θέση, πίσω από την Ιταλία.

Σοφία Ζαχαράκη: «Αναζητούμε τη βέλτιστη λύση ώστε η μητέρα να νιώθει τη μέριμνα του κράτους»

Μέτρα που μέτρα να ληφθούν

Όλα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Το ζητούμενο είναι τι πρέπει να γίνει ώστε τα νέα ζευγάρια να μη προβληματίζονται αν θα πρέπει ή όχι να κάνουν παιδί σκεπτόμενα το υψηλό κόστος διαβίωσης (ενοίκια, σούπερ μάρκετ), τα έξοδα της εξωσωματικής, τη γέννα ή τη φύλαξη του παιδιού όταν και οι δύο γονείς εργάζονται.

Τα υπουργεία Οικονομικών και Οικογένειας σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τον θεσμό της οικογένειας ανακοίνωσαν μια σειρά μέτρων όπως:

• αύξηση του επιδόματος γέννησης από 400 έως 1.500 ευρώ, μόνιμα και αναδρομικά για τις γεννήσεις που καταγράφηκαν από 1/1/2023, αναλόγως του αριθμού των τέκνων.
• αύξηση κατά 1.000 ευρώ το αφορολόγητο για οικογένειες με παιδιά, το οποίο αφορά περί το 1,34 εκατ. ωφελούμενους.
• αύξηση στο επίδομα μητρότητας σε ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες από τους 4 στους 9 μήνες στο ύψος του κατώτατου μισθού.
• κοινωνικό τιμολόγιο ρεύματος πολυτέκνων.
• αναμόρφωση μισθολογίου δημοσίου τομέα με αύξηση του οικογενειακού επιδόματος κατά 20 ευρώ για το 1ο παιδί και κατά 50 ευρώ από το 2ο και κάθε επιπλέον παιδί, το οποίο αφορά περί τους 330.000 ωφελούμενους.

Εκτιμάται πώς μέσα στη χρονιά θα δοθούν 440 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της οικογένειας σε μια πληθώρα δράσεων, όπως είναι η αύξηση των θέσεων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.

Μάλιστα, εδώ και αρκετούς μήνες το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας εκπονεί ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το δημογραφικό σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση και την επιστημονική κοινότητα και το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του μήνα.

Βαρύτητα αναμένεται να δοθεί στην επιστροφή των νέων που έχουν φύγει στο εξωτερικό (την περίοδο 2010 – 2021 εγκατέλειψαν τη χώρα μας περίπου 600.000 νέοι). Και μπορεί σήμερα να έχει περιοριστεί το φαινόμενο της διαρροής ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό, ωστόσο, η επιστροφή όσων έχουν φύγει δεν είναι άμεσα ορατή με τους χαμηλούς μισθούς, τις συνθήκες εργασίας και την έλλειψη αντίστοιχης θέσης να είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια, σύμφωνα με έρευνα της πρωτοβουλίας BrainReGain.

Φαίνεται πάντως πως οι πρωτοβουλίες για την αντιστροφή του δημογραφικού προβλήματος που προτρέπουν τις οικογένειες να κάνουν περισσότερα παιδιά κοστίζουν και δεν φέρνουν πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τους New York Times, οι κυβερνήσεις σκανδιναβικών χωρών όπως η Δανία και η Σουηδία είχαν μεγαλύτερη επιτυχία στην ανακοπή του ρυθμού μείωσης των γεννήσεων.

Αντί για χρηματικά μπόνους, όμως, επικεντρώθηκαν περισσότερο στην κοινωνική πολιτική –κυρίως την επιδοτούμενη φύλαξη παιδιών και τη νομοθέτηση γενναιόδωρων πακέτων γονεϊκών αδειών.

Και αυτή φαίνεται να είναι ίσως η πιο αποτελεσματική λύση με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.