Οικογενειακό δίκαιο: Τι προβλέπει για τις οικογενειακές σχέσεις

Πρόκειται δηλαδή για τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων, καθώς και για τις σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων. Ορισμένοι, ωστόσο, κανόνες του Οικογενειακού δικαίου προϋποθέτουν ευρύτερη έννοια της οικογένειας. Αυτό συμβαίνει με τις διατάξεις που αναφέρονται στη διατροφή, την επιτροπεία ή τη δικαστική συμπαράσταση.

Διατάξεις Οικογενειακού Δικαίου περιλαμβάνονται τόσο στο Σύνταγμα (21§1), όσο και σε πολλές διεθνείς συμβάσεις έχει υπογράψει και επικυρώσει η Ελλάδα.
Το Οικογενειακό Δίκαιο αποτελεί τμήμα του ιδιωτικού δικαίου και ειδικότερα του Αστικού Δικαίου. Το Οικογενειακό Δίκαιο περιέχεται στο τέταρτο βιβλίο του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1346-1709 ΑΚ), αλλά σχετικές διατάξεις συναντώνται και σε άλλα νομοθετήματα. Οι διατάξεις του οικογενειακού δικαίου ρυθμίζουν τις οικογενειακές σχέσεις, δηλαδή τις σχέσεις που διαμορφώνονται και αναπτύσσονται στο πλαίσιο της οικογένειας.

Η «Οικογένεια» είναι κατά πρώτο λόγο έννοια κοινωνιολογική και υποδηλώνει την ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει κάπου. Με τον όρο «οικογένεια» αναφερόμαστε στην πρωταρχική ομάδα της κοινωνίας, που ο δεσμός των μελών της συνδέεται άμεσα με ένα βιολογικό γεγονός: σεξουαλική σχέση ή τεκνοποιία. Το βιολογικό αυτό γεγονός όταν ενσωματώνεται στο δίκαιο, εμφανίζεται η νομική έννοια της οικογένειας: η σεξουαλική σχέση εντάσσεται στο γάμο, ενώ η τεκνοποιία εντάσσεται στη νομική θεμελίωση της μητρότητας και της πατρότητας. Οικογένεια, από κοινωνιολογική αλλά και από νομική άποψη, δημιουργεί και η υιοθεσία, με την οποία δημιουργείται τεχνητή συγγενική σχέση. Στην υιοθεσία, το βιολογικό γεγονός (η γέννηση) αντικαθίσταται από μια νομική πράξη.

Υπάρχουν κανόνες δικαίου οι οποίοι ρυθμίζουν τις οικογενειακές σχέσεις με τη στενή έννοια, και αφορούν τόσο τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων, τις προσωπικές και τις περιουσιακές, όσο και τις σχέσεις των γονέων με τα τέκνα που γεννήθηκαν μέσα στο γάμο, εκτός γάμου ή έχουν υιοθετηθεί. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι κανόνες του Οικογενειακού Δικαίου, οι οποίοι προϋποθέτουν μία ευρύτερη έννοια της οικογένειας. Πρόκειται για τους κανόνες οι οποίοι ρυθμίζουν την προστασία των ανήλικων και ανίκανων προσώπων, δηλαδή την επιτροπεία ανηλίκων (όπου και όταν η γονική μέριμνα δεν υπάρχει ή ενδεχομένως αδρανεί), τη δικαστική συμπαράσταση και τη δικαστική επιμέλεια ξένων υποθέσεων.

Έτσι, τα δικαιώματα που περικλείονται στο πεδίο αυτό μεταβάλουν νομικά την προσωπική κατάσταση των εμπλεκομένων και επέρχονται αποκλειστικά με δικαστική απόφαση από τα αρμόδια δικαστήρια.

Tέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των κανόνων οικογενειακού δικαίου είναι αναγκαστικού και όχι ενδοτικού χαρακτήρα, δεσμεύουν τα μέρη, τα οποία δεν έχουν την πρωτοβουλία για διαφορετική ρύθμιση της επιλογής τους, ενώ αν προχωρήσουν σε αποκλίνουσες ιδιωτικές συμφωνίες, αυτές θα θεωρούνται άκυρες.

Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
Δημητσάνας 42, Αθήνα, 11 522
τηλ. 210 3314536, fax: 210 3235632
κιν. 6972205516, e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr