Σύγχρονο οικογενειακό δίκαιο: Ποιες είναι οι βασικές αρχές του και τι είδους θέματα ρυθμίζει

Οικογενειακό Δίκαιο (Family Law,) υπό τη νομική του όρου έννοια, ονομάζεται ο κλάδος του Αστικού Δικαίου που αφορά στο σύνολο των νομικών κανόνων που ρυθμίζουν τις οικογενειακές σχέσεις, δηλαδή αυτές που διαμορφώνονται και αναπτύσσονται στο πλαίσιο της οικογένειας, εκτός από τις κληρονομικές που ρυθμίζονται ειδικώς στις διατάξεις του κληρονομικού δικαίου. Διατάξεις Οικογενειακού Δικαίου περιλαμβάνονται τόσο στο Σύνταγμα, όσο και σε πλείστες διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει και επικυρώσει η χώρα μας.

Πρόκειται δηλαδή για τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων, καθώς και για τις σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων. Ειδικότερα, το οικογενειακό δίκαιο ρυθμίζει αφενός τις κατά βάση οικογενειακές σχέσεις, δηλαδή το γάμο, τη μνηστεία, τις σχέσεις των συζύγων, το διαζύγιο, την απόκτηση απογόνων μέσω ιατρικής υποβοήθησης, ζητήματα συγγένειας, τη διατροφή μεταξύ μελών της οικογένειας, τις σχέσεις γονέων και τέκνων και την υιοθεσία, και αφετέρου τις οιονεί οικογενειακές σχέσεις, όπου τα μέρη δεν είναι απαραίτητο να είναι σύζυγοι ή συγγενείς, δηλαδή την αναδοχή ανηλίκου, τη δικαστική συμπαράσταση ενηλίκου την επιτροπεία και τέλος τη δικαστική επιμέλεια ξένων υποθέσεων.

Οικογένεια

Η οικογένεια είναι καταρχήν κοινωνιολογική έννοια, για την οποία κατά καιρούς έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί. Η οικογένεια ως θεμελιώδης μονάδα της κοινωνίας και βάση όλων των υγιών και προοδευτικών πολιτισμών είναι η πρώτη κοινωνική ομάδα που με τη διαδοχική διεύρυνσή της δημιούργησε την ίδια την κοινωνία. O σχηματισμός της οικογένειας οφείλεται στην προσπάθεια του ανθρώπου να καλύψει τις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες του. Βασικός στόχος της οικογένειας είναι η διαμόρφωση ενός ιδιωτικού χώρου για την ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων, την ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας και την ανατροφή, διαπαιδαγώγηση και κοινωνικοποίηση των τέκνων της.

Η οικογένεια δεν έχει νομική προσωπικότητα, δεν είναι δηλαδή υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Επομένως δεν έχει δική της περιουσία, δεν κληρονομεί και δεν κληρονομείται, δεν συμβάλλεται αυτοτελώς στο όνομα της, δεν μπορεί να καταστεί διάδικος σε δίκη. Τα ως άνω μπορούν να έχουν μόνο τα ίδια τα μέλη κάθε οικογένειας, όπως ο πατέρας, η μητέρα και τα τέκνα.

Χρήζει αναφοράς τέλος το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των κανόνων οικογενειακού δικαίου είναι αναγκαστικού και όχι ενδοτικού χαρακτήρα, δεσμεύουν τα μέρη, τα οποία δεν έχουν την πρωτοβουλία για διαφορετική ρύθμιση της επιλογής τους, ενώ αν προχωρήσουν σε αποκλίνουσες ιδιωτικές συμφωνίες, αυτές θα θεωρούνται άκυρες.

Γάμος

Παρά δε ταύτα, τα τελευταία χρόνια στο σύγχρονο οικογενειακό δίκαιο υπάρχει σαφής τάση ενίσχυσης του στοιχείου της ιδιωτικής αυτονομίας, επειδή έχει αρχίσει να επικρατεί η αντίληψη ότι ο γάμος και η οικογένεια είναι κατά κύριο λόγο ιδιωτικές υποθέσεις, που απαιτούν τη μικρότερη δυνατή κρατική παρέμβαση.

Ωστόσο, ακόμη υπάρχει έντονη τυπικότητα, όπως π.χ. κατά τη σύσταση ή τη λύση των οικογενειακών σχέσεων, όπου απαιτείται ανάμειξη δημόσιας αρχής, οι δε περισσότερες διατάξεις του οικογενειακού δικαίου, όπως π.χ. αυτές που ρυθμίζουν τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία τέλεσης και ακύρωσης γάμου, την καταβολή διατροφής κάθε είδους, την έγγαμη συμβίωση, κ.α. έχουν αναγκαστικό χαρακτήρα, δηλαδή τα μέρη δεν μπορούν να παρεκκλίνουν απ’ αυτές με ιδιωτική τους συμφωνία, όπως ανεφέρθη πιο πάνω.

Το οικογενειακό δίκαιο χαρακτηρίζεται από έντονη ριζοσπαστικότητα και καινοτομία. Βασικές αρχές που το δομούν είναι η αρχή της ισότητας των δύο φύλων και η αρχή της προστασίας του συμφέροντος του παιδιού, αρχές, που εκφράζουν την «ιδεολογική» και «παιδαγωγική» λειτουργία του σύγχρονου οικογενειακού δικαίου, το οποίο και καθιστούν ικανό να ανταποκριθεί στις τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
Δημητσάνας 42, Αθήνα, 11 522
τηλ. 210 3314536, fax: 210 3235632
κιν. 6972205516, e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr

Διαβάστε επίσης

Οικογενειακό δίκαιο: Τι προβλέπει για τις οικογενειακές σχέσεις
Επίδομα τέκνων 2018: Πώς θα υπολογίζεται και πότε θα καταβάλλεται
Έγκυος και λεχώνα: Τι προβλέπει ο νόμος για απολύσεις και άδειες