Ενδομητρίωση ονομάζεται η κλινική αυτή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από τον εντοπισμό εστιών ιστού όμοιο με τον ενδομητρικό ιστό εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Ο ιστός αυτός ονομάζεται ενδομητριωσικός ιστός και είναι δυνατόν να εντοπισθεί επί οποιουδήποτε οργάνου της κοιλιάς, αλλά συχνότερα στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της ενδομητρίωσης;
Τα βασικά συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι ο πόνος στην πυελική περιοχή και η υπογονιμότητα.
Ποιες είναι οι προτεινόμενες μέθοδοι αντιμετώπισης του πόνου της ενδομητρίωσης;
Δύο είναι κατά βάσιν οι μέθοδοι, που έχουμε προς ώρας στη διάθεσή μας, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τον πόνο, που προκαλείται από την ενδομητρίωση:
- η λαπαροσκόπηση
- η φαρμακευτική αγωγή
Πόσο αποτελεσματική είναι η λαπαροσκόπηση στην αντιμετώπιση του πόνου της ενδομητρίωσης;
Σε μελέτη του 2009 επιστήμονες συνέκριναν την αποτελεσματικότητα της διαγνωστικής λαπαροσκόπησης εν συγκρίσει με την επεμβατική λαπαροσκόπηση σε ό,τι αφορά την μείωση του πόνου της ενδομητρίωσης. Διαγνωστική ονομάζουμε την λαπαροσκοπική επέμβαση, στα πλαίσια της οποίας απλά επιβεβαιώνουμε εξ’ όψεως την ύπαρξη ενδομητρίωσης, ενώ επεμβατική ονομάζουμε την επέμβαση, όταν διεγχειρητικά αφαιρείται η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα ενδομητριωσικού ιστού. Η μείωση του πόνου ήταν σαφώς σημαντικότερη, μετά από επεμβατική λαπαροσκόπηση.
Πάντως από μελέτη του 1994 προέκυψε, πως η μείωση του πόνου μετά από επεμβατική λαπαροσκόπηση είναι σημαντικότερη, αν η έκταση της ενδομητρίωσης είναι μετρίου βαθμού. Τουναντίον, αν η έκτασή της είναι πολύ περιορισμένη, τη μείωση του πόνου δεν είναι το ίδιο σημαντική.
Εντούτοις, το σημείο αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσουμε, πως η ενδομητρίωση είναι μία κλινική οντότητα με υψηλά ποσοστά υποτροπής («επανεμφάνισης» δηλαδή) μετά από τη χειρουργική θεραπεία. Αυτό άλλωστε κατέδειξε και μελέτη του 2008. Στην εν λόγω μελέτη, αν δια της λαπαροσκοπικής επέμβασης αφαιρούνταν ο ενδομητριωσικός ιστός, τότε δεν απαιτείτο εκ νέου επέμβαση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί επανεμφάνιση του πόνου σε ποσοστά 79,4%, 53,3% και 44,6% για χρονικό διάστημα 2, 5 ή 7 ετών αντίστοιχα.
Επιπροσθέτως, οι ερευνητές συνέκριναν και το ποσοστό υποτροπής του πόνου, αν κατά τη διάρκεια της επέμβασης αφαιρείτο και η μήτρα (υστερεκτομή), αλλά χωρίς αφαίρεση των ωοθηκών. Εν τοιαύτη περιπτώσει, δεν απαιτείτο εκ νέου χειρουργείο σε ποσοστά 95,7%, 86,6% και 77% για χρονικό διάστημα 2, 5 και 7 ετών αντίστοιχα. Τα ποσοστά αυτά, αν κατά την επέμβαση αφαιρούνταν εκτός της μήτρας και οι ωοθήκες ανέρχονταν στο 96%, 91,7% και 91,7% αντίστοιχα. Βέβαια, η αφαίρεση της μήτρας είναι μία επέμβαση, που δεν μπορούμε ελαφρά την καρδία να συστήσουμε σε γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, καθότι – προφανώς – μετά από μία τέτοια επέμβαση είναι αδύνατον να κυοφορήσει.
Πόσο αποτελεσματική είναι η φαρμακευτική αγωγή στην αντιμετώπιση του πόνου από ενδομητρίωση;
Σε εκτενή μελέτη του 1994 διετυπώθησαν αμφιβολίες, όσον αφορά την εν τοις πράξει αποτελεσματικότητα της χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής στα πλαίσια αντιμετώπισης του πόνου λόγω ενδομητρίωσης.
Εντούτοις φαίνεται, πως σε κάποιο βαθμό είναι δυνατόν κάποιες γυναίκες, οι οποίες αναφέρουν πόνο από ενδομητρίωση, να ωφεληθούν μετά από τη χορήγηση:
- αντισυλληπτικών δισκίων (τα δισκία αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν χωρίς την επταήμερη διακοπή, αλλά συνεχόμενα)
- ενέσιμων σκευασμάτων, τα οποία για κάποιο χρονικό διάστημα αναστέλλουν την λειτουργία των κέντρων του εγκεφάλου, που «ρυθμίζουν» την έμμηνο ρύση. Τοιουτοτρόπως, προκαλείται υπό μίαν έννοια «προσωρινή» εμμηνόπαυση. Τέτοια σκευάσματα είναι οι ονομαζόμενοι «αγωνιστές της GnRH»)
- δισκίων περιεχόντων την ουσία Διενογέστη (Dienogest). Πρόκειται για μία ουσία με δράση παρόμοια με αυτήν της φυσικής προγεστερόνης)
Φαίνεται, πως η χορήγηση κοινών αναλγητικών, καίτοι είναι αρκετά αποτελεσματική στην περίπτωση της κοινής (πρωτοπαθούς) δυσμηνόρροιας, δεν έχει ανάλογη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του πόνου από ενδομητρίωση.
Πάντως, όπως καταδεικνύουν και τα στοιχεία μελέτης του 2014, φαίνεται, πως τα βέλτιστα αποτελέσματα επιτυγχάνονται, αν συνδυαστεί η λαπαροσκόπηση με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Η χορήγηση της αγωγής αυτής ενδέχεται να προηγηθεί της επέμβασης, προκειμένου κατά το δυνατόν να μειωθεί ο όγκος του ενδομητριωσικού ιστού, που θα χρειαστεί να αφαιρεθεί. Συνηθέστερα όμως, η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται μετά από το χειρουργείο.
Τελικά εγώ να χειρουργηθώ ή όχι;
Η επιλογή της χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την ένταση του πόνου.Συνήθως, η απλή δυσμηνόρροια αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά με τη χορήγηση συνήθων αναλγητικών. Εμμονή των αλγεινών συμπτωμάτων μετά τη χορήγηση τέτοιου είδους φαρμακευτικής αγωγής είναι συχνά δηλωτική της ύπαρξης ενδομητρίωσης. Εν τοιαύτη περιπτώσει η λαπαροσκόπηση ενδέχεται να συστηθεί και στα πλαίσια της διάγνωσης της κατάστασης αυτής.
Σύσταση για λαπαροσκόπηση είναι πιθανότερη, αν πλέον του εντόνου άλγους συνυπάρχει και υπογονιμότητα, ιδιαίτερα αν μετά από σαλπιγγογραφία διαγνωστεί μη διαβατότητα μίας ή αμφοτέρων των σαλπίγγων ή υδροσάλπιγγα.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Jacobson TZ, Duffy JM, Barlow D, Koninckx PR, Garry R. Laparoscopic surgery for pelvic pain associated with endometriosis. Cochrane Database Syst Rev. 2009 Oct 7;(4):CD001300. doi: 10.1002/14651858.CD001300.pub2. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2014;8:CD001300. PMID: 19821276.
Sutton CJ, Ewen SP, Whitelaw N, Haines P. Prospective, randomized, double-blind, controlled trial of laser laparoscopy in the treatment of pelvic pain associated with minimal, mild, and moderate endometriosis. Fertil Steril. 1994 Oct;62(4):696-700. doi: 10.1016/s0015-0282(16)56990-8. PMID: 7926075.
Shakiba K, Bena JF, McGill KM, Minger J, Falcone T. Surgical treatment of endometriosis: a 7-year follow-up on the requirement for further surgery. Obstet Gynecol. 2008 Jun;111(6):1285-92. doi: 10.1097/AOG.0b013e3181758ec6. Erratum in: Obstet Gynecol. 2008 Sep;112(3):710. PMID: 18515510.
Mettler L, Ruprai R, Alkatout I. Impact of medical and surgical treatment of endometriosis on the cure of endometriosis and pain. Biomed Res Int. 2014;2014:264653. doi: 10.1155/2014/264653. Epub 2014 Dec 15. PMID: 25580428; PMCID: PMC4279262.
