Οι ωοθήκες είναι δύο υπόλευκα («λευκωπά») όργανα με σχήμα αμυγδάλου, των οποίων η επιφάνεια παρουσιάζεται ανομοιόμορφη, καθότι φέρουν συνήθως μικρά εξογκώματα.
Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας οι ωοθήκες έχουν μήκος 3 έως 5 εκατοστά περίπου, αλλά μετά την εμμηνόπαυση «συρρικνώνονται» και εμφανίζονται ατροφικές.
Οι ωοθήκες εντοπίζονται εκατέρωθεν της μήτρας πλησίον των κοιλιακών σαλπιγγικών στομίων, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Τα όργανα αυτά είναι οι γεννητικοί αδένες του θήλεος.
Ο όρος «γεννητικοί» υποδηλώνει, πως οι ωοθήκες είναι τα όργανα, που εμπλέκονται στην αναπαραγωγική λειτουργία, ενώ ο όρος «αδένες» φανερώνει την λειτουργία των ωοθηκών ως οργάνων, που παράγουν ορμόνες.
Η λειτουργία τους είναι διττή:
- αποτελούν την έδρα αποθήκευσης και ωρίμανσης των ωαρίων, δηλαδή των κυττάρων, που ενωνόμενα με ζωντανά σπερματοζωάρια γονιμοποιούνται και προκύπτει αρχόμενη κύηση
- αποτελούν έδρα παραγωγής ορμονών, οι οποίες ρυθμίζουν τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας
Τι είναι οι Δερμοειδείς κύστεις;
Οι κύστεις των ωοθηκών είναι μορφώματα έχοντα τη μορφή κλειστού ασκού («σάκου»), τα οποία είναι πλήρη (γεμάτα) υγρού.Οι δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών συχνά αναφέρονται και ως ώριμα κυστικά τερατώματα των ωοθηκών. Πρόκειται για καλοήθη κυστικά μορφώματα με παχύ τοίχωμα, που περιέχουν ιστούς, που κανονικά εντοπίζονται σε άλλα μέρη του σώματος, όπως δέρμα, το οποίο περιέχει τόσο θύλακες τριχών, όσο και ιδρωτοποιούς αδένες, τρίχες, σμήγμα, αίμα, λιπώδη ιστός, οστά, δόντια, νύχια, χόνδρος, καθώς και ιστός από θυρεοειδή αδένα.
Ποια είναι τα συμπτώματα των δερμοειδών κύστεων;
Σε μελέτη του 1994 αναλύθηκαν 517 περιπτώσεις γυναικών, οι οποίες έφεραν δερμοειδείς κύστεις στις ωοθήκες τους, καθώς και τη μέχρι τότε διαθέσιμη σχετική βιβλιογραφία. Εκ των αποτελεσμάτων της ανάλυσης αυτής προέκυψε, πως στο 60% των περιπτώσεων οι γυναίκες αυτές ήταν ασυμπτωματικές.
Ενίοτε η παρουσία των δερμοειδών κύστεων συνδέεται με την εκδήλωση μη ειδικής συμπτωματολογίας (δηλαδή συμπτωματολογίας, η οποία δεν είναι χαρακτηριστική μόνο της παρουσίας των μορφωμάτων αυτών, αλλά ενδέχεται να συνδέεται και με πλήθος άλλων καταστάσεων). Η συμπτωματολογία αυτή περιλαμβάνει:
- κοιλιακό άλγος χαμηλά στην κοιλιά ή στην πλευρά, όπου εντοπίζεται το μόρφωμα
- αίσθημα πληρότητας και βάρους στην κοιλιά
- τυμπανισμό και διάταση της κοιλιάς («φουσκωμένη» κοιλιά)
Τέτοιου είδους συμπτωματολογία κατά κανόνα εκδηλώνεται παρουσία ευμεγεθών δερμοειδών κύστεων.
Ποιες είναι οι επιπλοκές των δερμοειδών κύστεων;
Στην προαναφερθείσα μελέτη του 2000 καταγράφονται οι εξής επιπλοκές, που ενδέχεται να εκδηλωθούν ένεκα της παρουσίας δερμοειδών κύστεων:
- συστροφή της ωοθήκης (16%) – Η ωοθήκη περιστρέφεται περί τον άξονά της, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Έτσι τα αγγεία, που την αιματώνουν (της παρέχουν αίμα δηλαδή), συστρέφονται και αυτά μαζί της, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της ροής του αίματος εντός αυτών.
- ρήξη της κύστεως (1%-2%) – Η κύστη σπάει και το περιεχόμενό της διαχέεται εντός της κοιλιακής χώρας προκαλώντας φλεγμονή.
- επιμόλυνση – Μικροοργανισμοί «εποικίζουν» την κύστη και πολλαπλασιαζόμενοι εντός αυτής προκαλούν φλεγμονή
Οι επιπλοκές αυτές χαρακτηρίζονται από:
- οξύ κοιλιακό άλγος, το οποίο είναι κατά περίπτωσιν διάχυτο σε όλη την κοιλιά ή εντοπίζεται στην πλευρά, όπου βρίσκεται η κύστη. Η κοιλιά στην εν τω βάθει ψηλάφηση (δηλαδή, όταν ο ιατρός την «πιέζει») εμφανίζεται ιδιαίτερα ευαίσθητη (η ψηλάφηση προκαλεί έντονο άλγος)
- έμετο
- καταγραφή πυρετικής κίνησης
- σε βαρύτερες περιπτώσεις ενδέχεται να παρουσιαστεί ταχύπνοια («γρήγορη» αναπνοή), αδυναμία, εφίδρωση και ωχρότητα («χλωμό» δέρμα)
Επί εκδήλωσης τέτοιων συμπτωμάτων είναι απαραίτητο να αναζητηθεί άμεσα ιατρική συμβουλή.
Πώς γίνεται η διάγνωση των δερμοειδών κύστεων;
Με δεδομένο, ότι, όπως προαναφέραμε, η πλειονότητα των γυναικών, που φέρουν τέτοιου είδους μορφώματα στις ωοθήκες τους είναι ασυμπτωματικές, οι κύστεις αυτές αποτελούν στην πλειοψηφία τους τυχαίο εύρημα του υπερηχογραφικού ελέγχου στα πλαίσια του τακτικού γυναικολογικού ελέγχου.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Comerci JT Jr, Licciardi F, Bergh PA, Gregori C, Breen JL. Mature cystic teratoma: a clinicopathologic evaluation of 517 cases and review of the literature. Obstet Gynecol. 1994 Jul;84(1):22-8. PMID: 8008317.
Fibus TF. Intraperitoneal rupture of a benign cystic ovarian teratoma: findings at CT and MR imaging. AJR Am J Roentgenol. 2000 Jan;174(1):261-2. doi: 10.2214/ajr.174.1.1740261. PMID: 10628494.
