Δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών: Τι είναι και πόσο συχνά εμφανίζονται;

Οι ωοθήκες είναι δύο υπόλευκα («λευκωπά») όργανα με σχήμα αμυγδάλου, των οποίων η επιφάνεια παρουσιάζεται ανομοιόμορφη, καθότι φέρουν συνήθως μικρά εξογκώματα.

Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας οι ωοθήκες έχουν μήκος 3 έως 5 εκατοστά περίπου, αλλά μετά την εμμηνόπαυση «συρρικνώνονται» και εμφανίζονται ατροφικές.

Οι ωοθήκες εντοπίζονται εκατέρωθεν της μήτρας πλησίον των κοιλιακών σαλπιγγικών στομίων, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Τα όργανα αυτά είναι οι γεννητικοί αδένες του θήλεος.

Ο όρος «γεννητικοί» υποδηλώνει, πως οι ωοθήκες είναι τα όργανα, που εμπλέκονται στην αναπαραγωγική λειτουργία, ενώ ο όρος «αδένες» φανερώνει την λειτουργία των ωοθηκών ως οργάνων, που παράγουν ορμόνες.

Η λειτουργία τους είναι διττή:

• αποτελούν την έδρα αποθήκευσης και ωρίμανσης των ωαρίων, δηλαδή των κυττάρων, που ενωνόμενα με ζωντανά σπερματοζωάρια γονιμοποιούνται και προκύπτει αρχόμενη κύηση
• αποτελούν έδρα παραγωγής ορμονών, οι οποίες ρυθμίζουν τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας

Τι είναι οι Δερμοειδείς κύστεις;

Οι κύστεις των ωοθηκών είναι μορφώματα έχοντα τη μορφή κλειστού ασκού («σάκου»), τα οποία είναι πλήρη (γεμάτα) υγρού.Οι δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών συχνά αναφέρονται και ως ώριμα κυστικά τερατώματα των ωοθηκών. Πρόκειται για κυστικά μορφώματα με παχύ τοίχωμα, που περιέχουν ιστούς, που κανονικά εντοπίζονται σε άλλα μέρη του σώματος. Έτσι εντός των δερμοειδών κύστεων είναι δυνατόν να εντοπιστούν δέρμα, το οποίο περιέχει τόσο θύλακες τριχών, όσο και ιδρωτοποιούς αδένες, τρίχες, σμήγμα, αίμα, λιπώδης ιστός, οστό, νύχια, χόνδρος, καθώς και ιστός από θυρεοειδή αδένα. Έχουν μάλιστα περιγραφεί και περιπτώσεις, στις οποίες εντός των μορφωμάτων αυτών ανευρίσκονται ακόμα και σχηματισμένα οστά και δόντια.
Η διάμετρος των δερμοειδών κύστεων είναι συνήθως κάτω από 10 εκατοστά του μέτρου, αλλά έχουν βρεθεί και όγκοι, των οποίων η διάμετρος υπερβαίνει ακόμα και τα 15 εκατοστά.
Οι δερμοειδείς κύστεις είναι εξ ορισμού καλοήθη μορφώματα.

Πόσο συχνές είναι οι δερμοειδείς κύστεις;

Όπως αναφέρει ο Fibus σε μελέτη του 2000, οι δερμοειδείς κύστεις είναι από τα συνηθέστερα καλοήθη μορφώματα, που εντοπίζονται στις ωοθήκες και αποτελούν το 10% με 25% των όγκων, που εντοπίζονται σε αυτές. Οι Gürel & Gürel το 2008 ανέφεραν, ότι στα 2/3 των περιπτώσεων οι δερμοειδείς κύστεις αναφύονται εκ της δεξιάς ωοθήκης. Στο 8% με 15% των περιπτώσεων είναι πάντως αμφοτερόπλευρα (εντοπίζονται σε αμφότερες τις ωοθήκες).
Συνήθως εντοπίζονται σε σχετικά νεαρές γυναίκες με μέση ηλικία τα 30 έτη. Μάλιστα αποτελούν το συχνότερο όγκο των ωοθηκών σε ό,τι αφορά ηλικίες μικρότερες των 20 ετών.

Γιατί εμφανίζονται τα μορφώματα αυτά;

Εν τοις πράγμασι δεν γνωρίζουμε ακριβώς τους λόγους εμφάνισής τους. Εντούτοις, η παλαιότερη και μάλλον επικρατέστερη θεωρία είναι αυτή της «ενεργοποίησης δια παρθενογένεσης» κάποιου εκ των ανωρίμων ωαρίων, που εντοπίζονται επί των ωοθηκών. Δηλαδή κάποιο ωάριο τρόπον τινά «αυτογονιμοποιείται» (ο όρος είναι αδόκιμος) και αρχίζει να πολλαπλασιάζεται.

Τα κύτταρα, που προκύπτουν μέσα από τη διαδικασία αυτή είναι «πολυδύναμα», όπερ σημαίνει, πως δεν έχουν διαφοροποιηθεί («εξειδικευθεί» σε κάποια λειτουργία) και είναι θεωρητικά τουλάχιστον δυνατόν εξ αυτών να προκύψουν διαφοροποιημένα κύτταρα, τα οποία έχουν τα χαρακτηριστικά κυττάρων συγκεκριμένων ιστών. Αυτός φαίνεται, ότι είναι και ο λόγος εντοπισμού εντός των συγκεκριμένων μορφωμάτων ιστών, που εντοπίζονται σε άλλα μέρη του σώματος.
Η θεωρία της παρθενογένεσης διετυπώθη σε μελέτη του 1975, ενώ και στοιχεία, που την επιβεβαιώνουν έχουν προκύψει και μέσα από πιο σύγχρονες μελέτες, όπως αυτή του 2004. Πάντως, θα πρέπει να αναφερθεί, πως η θεωρία αυτή δεν είναι καθολικά αποδεκτή, όπως προκύπτει και από μελέτη του 2017.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Fibus TF. Intraperitoneal rupture of a benign cystic ovarian teratoma: findings at CT and MR imaging. AJR Am J Roentgenol. 2000 Jan;174(1):261-2. doi: 10.2214/ajr.174.1.1740261. PMID: 10628494.
Gürel H, Gürel SA. Ovarian cystic teratoma with a pathognomonic appearance of multiple floating balls: a case report and investigation of common characteristics of the cases in the literature. Fertil Steril. 2008 Nov;90(5):2008.e17-9. doi: 10.1016/j.fertnstert.2008.01.013. Epub 2008 Mar 4. PMID: 18304549.
Linder D, McCaw BK, Hecht F. Parthenogenic origin of benign ovarian teratomas. N Engl J Med. 1975 Jan 9;292(2):63-6. doi: 10.1056/NEJM197501092920202. PMID: 162806.
Oliveira FG, Dozortsev D, Diamond MP, Fracasso A, Abdelmassih S, Abdelmassih V, Gonçalves SP, Abdelmassih R, Nagy ZP. Evidence of parthenogenetic origin of ovarian teratoma: case report. Hum Reprod. 2004 Aug;19(8):1867-70. doi: 10.1093/humrep/deh345. Epub 2004 Jun 10. PMID: 15192066.
Wang WC, Lai YC. Evidence of metachronous development of ovarian teratomas: a case report of bilateral mature cystic teratomas of the ovaries and systematic literature review. J Ovarian Res. 2017;10(1):17. Published 2017 Mar 14. doi:10.1186/s13048-017-0313-8}