Γιατί πονάω στο στήθος εκτός περιόδου;

Με τον όρο μαστωδυνία αναφερόμαστε στον πόνο στο μαστό εν γένει. Συχνά δε αντ’ αυτού χρησιμοποιείται και ο όρος μασταλγία.

Ενίοτε η ένταση του συμπτώματος είναι μετρίου, άλλοτε υψηλού βαθμού, οπότε και διαταράσσεται σημαντικά η καθημερινότητα μίας εκάστης. Συχνά εξάλλου η μαστωδυνία παρουσιάζει αυτόματη υποστροφή (φεύγει από μόνη της δηλαδή).

Πόσα είδη μαστωδυνίας υπάρχουν;

Σχηματικά διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις μαστωδυνίας:

• Μαστωδυνία «κυκλικού» τύπου – ο πόνος στο στήθος συνδέεται με την περίοδο
• Μαστωδυνία «μη κυκλικού» τύπου – ο πόνος στο στήθος είναι ανεξάρτητος από την περίοδο
• Μαστωδυνία, που συνδέεται με «έξω – μαστικούς» παράγοντες, δηλαδή με ιστούς, που εντοπίζονται εκτός του μαστού

Πόσο συχνή είναι η μαστωδυνία;

Σύμφωνα με μελέτη του 2019 η μαστωδυνία είναι από τα συνηθέστερα ενοχλήματα, που αναφέρουν οι γυναίκες. Συγκεκριμένα το 70% των γυναικών με ηλικία μικρότερη των 55 ετών κάποια στιγμή στη ζωή τους θα παρουσιάσουν το σύμπτωμα αυτό. Μάλιστα το 36% των γυναικών αναζητούν ιατρική συμβουλή λόγω πόνου στο στήθος.
Το 45% των γυναικών αναφέρουν αβληχρά («ήπια») συμπτώματα, ενώ ένα 20% αυτών αναφέρει έντονη μασταλγία.

Οι γυναίκες με έντονη συμπτωματολογία αναφέρουν και διαταραχή της ποιότητας της ζωής τους.

Συγκεκριμένα αναφέρουν διαταραχή:

• στη σεξουαλική του ζωή (48%)
• στη σωματική δραστηριότητα εν γένη (36%)
• στην κοινωνική ζωή (13%)
• στην επαγγελματική ή ακαδημαϊκή δραστηριότητα (6%)

Πάντως η μαστωδυνία «μη – κυκλικού τύπου» αντιπροσωπεύει το 25% περίπου των περιπτώσεων μαστωδυνίας.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μαστωδυνίας μη – κυκλικού τύπου;

Η μαστωδυνία μη κυκλικού τύπου περιγράφεται ως ένα διαλείπον (= εμφανίζεται περιοδικά) ή σταθερό άλγος με παροξύνσεις (= αυξήσεις στην ένταση), οι οποίες είναι ανεξάρτητες από τη φάση του κύκλου. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η μαστωδυνία μη κυκλικού τύπου παρουσιάζεται σε έναν εκ των μαστών και μάλιστα επί συγκεκριμένης περιοχής αυτού.

Η ηλικία των γυναικών, που παρουσιάζουν μαστωδυνία μη – κυκλικού τύπου κυμαίνεται συνήθως μεταξύ των 40 και των 50 ετών και παρουσιάζουν προ – εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα (π.χ. εξάψεις).

Πού οφείλεται η μαστωδυνία μη – κυκλικού τύπου;

Πιθανά αίτια της μαστωδυνίας μη – κυκλικού τύπου είναι

• παρουσία κύστεων: οι κύστεις είναι ασκοί γεμάτοι με υγρό, που σχηματίζονται για αγνώστους λόγους εντός λοβών του μαζικού (ή μαστικού) αδένα, ο οποίος είναι και το παράγον το γάλα όργανο του μαστού. Οι κύστεις εμφανίζονται σε διάφορα μεγέθη, ενώ ενίοτε η διάμετρός τους φθάνει ακόμα και τα 5 εκατοστά. Σε κάποιους δε μαστούς εντοπίζονται περισσότερες κύστεις.
• άσκηση τάσης επί των κρεμαστήρων συνδέσμων του Cooper: οι σύνδεσμοι του Cooper (βλ. εικόνα) είναι ταινίες συνδετικού ιστού, οι οποίες εκτείνονται από το δέρμα του μαστού έως τον ιστό, που καλύπτει τους υποκείμενους μυς του θωρακικού τοιχώματος.

• Οι σύνδεσμοι αυτοί δίνουν στο μαστό το σχήμα του και παρέχουν στήριξη στους ιστούς του, αλλά – ιδιαίτερα, αν πρόκειται για ευμεγέθεις μαστούς – υπόκεινται και σε τάση (= «τραβιούνται»), που κάποιες φορές είναι επώδυνη.
• νέκρωση του λιπώδους ιστού: ενδεχόμενος τραυματισμός του λιπώδους ιστού του μαστού (π.χ. μετά από τροχαίο, κατά το οποίο οι μαστοί δέχονται πίεση από τη ζώνη ασφαλείας) οδηγεί σε νέκρωση των κυττάρων του. Τα νεκρωμένα κύτταρα αντικαθίστανται από ουλώδη ιστό ή από ιστό με ελαιώδη υφή.
• εκτασία (διάταση) των γαλακτοφόρων πόρων (ή πορεκτασία): ο αυλός των γαλακτοφόρων πόρων γεμίζει από λιπώδη ιστό, με αποτέλεσμα την πρόκληση τοπικών φλεγμονών.
• νόσος του Mondor: πρόκειται για μία ιδιαίτερα σπάνια αιτία μαστωδυνίας, η οποία σχετίζεται με θρομβοφλεβίτιδα στα αγγεία, που διατρέχουν το υποδόριο ιστό του μαστού.
• διαβητική μαστοπάθεια: πρόκειται για μία σπάνια καλοήθη πάθηση του μαστού, η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1984, η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση επί των μαστών διαβητικών γυναικών οζιδίων ινώδους ιστού.

Γιατί εμφανίζεται η μαστωδυνία, που σχετίζεται με «έξω – μαστικούς» παράγοντες;

Γενικά οι «έξω – μαστικοί» παράγοντες, οι παρουσία των οποίων συνδέεται με την εκδήλωση μαστωδυνίας, αφορούν όχι τόσο αυτόν καθαυτόν το μαστό, αλλά τα οστά και τους μύες του θωρακικού τοιχώματος.

Συνήθως το άλγος αυτό εκδηλώνεται κατά την κίνηση και εντοπίζεται κατά κανόνα σε έναν εκ των μαστών. Σε μερικές δε περιπτώσεις ενδέχεται να εκδηλωθεί και μετά από την άσκηση πίεσης επί συγκεκριμένης περιοχής του μαστού.

Το 7% των περιπτώσεων μασταλγίας, που φθάνουν στην προσοχή του ιατρού αφορά περιπτώσεις χρόνιας φλεγμονής επί κάποιων αρθρώσεων μεταξύ των πλευρών και του στέρνου (βλ. εικόνα).

Στις περιπτώσεις αυτές το άλγος καθίσταται εντονότερο μετά από την άσκηση πίεσης επί της φλεγμένουσας άρθρωσης. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή και ως Σύνδρομο του Tietze.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Bonilla-Sepulveda, Óscar A., & Giraldo-Santa, D. C. (2019). Mastodynia. CES Medicina, 33(2), 111–118. https://doi.org/10.21615/cesmedicina.33.2.4}