Ορμόνες: Πώς επηρεάζουν το σωματικό μας βάρος

H παχυσαρκία, τα τελευταία χρόνια, εξελίσσεται σε «μάστιγα» του Δυτικού κόσμου, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής και την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο ρόλος των ορμονών είναι καθοριστικός στην προσπάθεια διατήρησης του βάρους μας σε φυσιολογικά επίπεδα, καθώς επιδρούν σε κάθε σωματική και μεταβολική διαδικασία.

Συναντήσαμε τον Ενδοκρινολόγο – Διαβητολόγο, Δρ. Κωνσταντίνο Μανωλόπουλο, ο οποίος μας μίλησε για συνήθεις καταστάσεις που αλλάζουν την ισορροπία των ορμονών στον οργανισμό μας, όπως το στρες ή η εμμηνόπαυση, προκαλώντας συχνά αύξηση του σωματικού μας βάρους, αλλά και για τον ρόλο του θυρεοειδούς στη ρύθμιση του βασικού μεταβολικού ρυθμού.

Τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία έχει αναδειχθεί σε ένα τεράστιο πρόβλημα υγείας, πλήττοντας μάλιστα ολοένα και μικρότερες ηλικίες. Οι διαταραχές της θυρεοειδικής λειτουργίας τι ρόλο παίζουν στην εμφάνιση της παχυσαρκίας;

Όταν ο θυρεοειδής δεν δουλεύει σωστά, έχει επίπτωση στον λεγόμενο βασικό μεταβολικό ρυθμό. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει πως οι ασθενείς των οποίων ο θυρεοειδής δεν λειτουργεί έχουν χαμηλό βασικό μεταβολικό ρυθμό. Οι αλλαγές στο βασικό μεταβολικό ρυθμό σχετίζονται με αλλαγές στο ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή την ισορροπία μεταξύ του αριθμού των θερμίδων που τρώει κανείς και του αριθμού των θερμίδων που χρησιμοποιεί το σώμα μας. Ο υποθυρεοειδισμός συνδέεται γενικά με αύξηση βάρους, η οποία είναι συχνά μεγαλύτερη σε εκείνα τα άτομα που πάσχουν από σοβαρότερο υποθυρεοειδισμό. Η αιτία της αύξησης βάρους σε άτομα με υποθυρεοειδισμό είναι πολύπλοκη, με ένα μεγάλο μέρος των επιπλέον κιλών να οφείλεται στην κατακράτηση υγρών. Γενικά, 2 έως 5 κιλά επιπλέον σωματικού βάρους μπορούν να αποδοθούν στον θυρεοειδή, ανάλογα με τη σοβαρότητα του υποθυρεοειδισμού.

Πολλά παχύσαρκα άτομα με ιδιαίτερα αυξημένο σπλαχνικό λίπος εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό και πώς μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας;

Το σωματικό λίπος είναι η αποθήκη ενέργειας του οργανισμού μας, με το μεγαλύτερο ποσοστό να είναι υποδόριο, δηλ. κάτω από το δέρμα μας. Το σπλαχνικό λίπος είναι λίπος που αποθηκεύεται βαθιά γύρω από τα σπλαχνικά μας όργανα και το ποσοστό του αυξάνεται δυσανάλογα όταν υπάρχει αύξηση βάρους και παχυσαρκία. Το σπλαχνικό λίπος δεν είναι σχεδιασμένο να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες ενέργειας με αποτέλεσμα το λίπος να επεκτείνεται σε άλλα όργανα όπως το ήπαρ και το πάγκρεας. Αυτό οδηγεί στην εμφάνιση της αντίστασης της ινσουλίνης, δηλ. η ινσουλίνη που κανονικά μετά από κάποιο γεύμα ρυθμίζει τα επίπεδα του σακχάρου στο σώμα μας δεν λειτουργεί όπως πρέπει. Το αποτέλεσμα είναι η σταδιακή αύξηση του σακχάρου στο αίμα που είναι το πρώτο βήμα για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη. Επειδή η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο να πάθουμε διαβήτη πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Η λεπτίνη χαρακτηρίζεται ως η ορμόνη που ρυθμίζει το βάρος μας. Ποια είναι η λειτουργία που επιτελεί στον οργανισμό και σε ποιες περιπτώσεις διαταράσσεται η λειτουργία της;

Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το λίπος και στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο σχετικά με τα επίπεδα ενέργειας που είναι αποθηκευμένα. Όταν οι αποθήκες αδειάζουν, δηλ. όταν χάνουμε βάρος/λίπος, η λεπτίνη μειώνεται και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η όρεξη και το αίσθημα πείνας. Με άλλα λόγια, ο οργανισμός μας σπρώχνει στο να γεμίσουμε πάλι τις αποθήκες ενέργειας! Αυτός είναι και ο λόγος που όταν κάνουμε διατροφή και δίαιτα, αφού χάσουμε τα πρώτα κιλά, αρχίζουμε να δυσκολευόμαστε και να πεινάμε. Διαταραχές της λεπτίνης είναι εξαιρετικά σπάνιες και σχετίζονται με γονιδιακά σύνδρομα παιδικής παχυσαρκίας. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις παχυσαρκίας, ο ρόλος της λεπτίνης είναι δυστυχώς μόνο αντιπαραγωγικός στις προσπάθειες να χάσουμε το περιττό βάρος. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν όμως φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στο να χάσουμε βάρος καθώς η δράση τους μειώνει την φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στην απώλεια κιλών.

Συχνά ακούμε για τις σοβαρές επιπτώσεις του άγχους στην υγεία μας. Μπορεί το άγχος να οδηγήσει σε πτώση του μεταβολισμού, αυξάνοντας το βάρος μας;

Ο μεταβολισμός μας είναι εξαιρετικά ευαίσθητος και το άγχος είναι ένας παράγοντας που το επηρεάζει αρνητικά. Αυτό γίνεται μέσω της αύξησης της κορτιζόλης, μιας ορμόνης που εκκρίνεται σε αυξημένα επίπεδα όταν υπάρχει χρόνιο στρες. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζουν και οι διατροφικές μας συνήθειες, οι οποίες συνήθως αλλάζουν προς το χειρότερο όταν υπάρχει άγχος στη ζωή μας. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει πολύ άγχος, πολλές φορές τρώμε πιο άστατα, μια φορά την ημέρα αργά το βράδυ, ή τρώμε από έξω καθώς δεν έχουμε τον χρόνο ή την όρεξη να μαγειρέψουμε κάτι υγιεινό. Αυτά όλα συμβάλουν στην αύξηση του βάρους, όταν υπάρχει άγχος.

Αρκετές γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα με το βάρος τους κατά την εμμηνόπαυση, συσσωρεύοντας λίπος στην περιοχή της κοιλιάς. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πώς μπορούν να βοηθηθούν οι γυναίκες, ώστε να διατηρήσουν το βάρος τους σε φυσιολογικά επίπεδα;

Η εμμηνόπαυση σχετίζεται με ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν αρνητικά τον μεταβολισμό και συμβάλουν στην απώλεια μυϊκής μάζας και στην αύξηση του ποσοστού λίπους, ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή, δίνοντας έμφαση στην υγιεινή κλασική μεσογειακή δίαιτα. Ένας άλλος βασικός παράγοντας για τη διατήρηση του βάρους και της μυϊκής μάζας είναι η τακτική, ιδανικά καθημερινή, άσκηση. Σε περίπτωση που υπάρχει παχυσαρκία, θέλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να χαθεί το βάρος, καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης στον μεταβολισμό γίνονται αισθητές με μείωση της ταχύτητας και του ποσοστού απώλειας βάρους. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, χρειάζεται σωστή καθοδήγηση από επαγγελματίες υγείας που έχουν εξειδικευθεί στην διαχείριση του μεταβολισμού και την εξατομικευμένη θεραπεία της παχυσαρκίας, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε γυναίκας.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.endokrinologia.gr ή επικοινωνήστε με τον κ. Κωνσταντίνο Μανωλόπουλο στο τηλέφωνο 2160026799.

Ακολουθήστε τον Δρ. Κωνσταντίνο Μανωλόπουλο, Ενδοκρινολόγο – Διαβητολόγο στο Facebook .

Βιογραφικό:

Ο Δρ. Κωνσταντίνος Μανωλόπουλος σπούδασε Ιατρική στα Πανεπιστήμια Bochum και Düsseldorf Γερμανίας, όπου αποφοίτησε το 2004. Ακολούθησε μετεκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία, Διαβητολογία και Γενική Εσωτερική Παθολογία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Bochum Γερμανίας. Το 2007 εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου έγινε Επιστημονικός Συνεργάτης στο Κέντρο Διαβήτη, Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού (Oxford Centre for Diabetes, Endocrinology and Metabolism) του Πανεπιστημίου Οξφόρδης. Από το 2007 μέχρι το 2011 εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα τον ανθρώπινο μεταβολισμό, και το 2011 έγινε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Οξφόρδης (D.Phil.).

Δείτε το αναλυτικό βιογραφικό εδώ