Πόνος στα γεννητικά όργανα (αιδοιοδυνία): διάγνωση και αντιμετώπιση

Σύμφωνα με μελέτη του 2007, ως αιδοιοδυνία ορίζεται το χρόνιο άλγος ή η χρόνια δυσφορία στην περιοχή του αιδοίου, η οποία διαρκεί για πλέον των τριών μηνών, ενώ δεν έχει καταστεί δυνατόν να εντοπισθούν συγκεκριμένα αίτια, που να σχετίζονται με αυτήν.

Έτσι αν υφίσταται κάποιο συγκεκριμένο παθολογικό αίτιο, το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογεί την κλινική αυτήν κατάσταση, όπως για παράδειγμα τοπική φλεγμονή, τότε δεν μιλάμε για αιδοιοδυνία.

Αν και φαίνεται, πως ποσοστό έως και 16% των γυναικών πάσχουν από την κλινική αυτήν κατάσταση, πρόκειται για μία πάθηση, την οποία δυσκολεύονται να αναφέρουν στο γυναικολόγο τους.

Οι γυναίκες, που υποφέρουν από αιδοιοδυνία, αναφέρουν κατά περίπτωσιν κνησμό (φαγούρα), αίσθημα καύσου (κάψιμο), διαπεραστικό πόνο (σαν «τρύπημα») ή ερεθισμό, ενώ τα συμπτώματα κατά περίπτωσιν εκδηλώνονται κατά τη σεξουαλική επαφή, αλλά και ανεξάρτητα από αυτήν.

Πώς γίνεται η διάγνωση του αιτίου της αιδοιοδυνίας;

Σύμφωνα με τον ορισμό της αιδοιοδυνίας, τίθεται διάγνωση της συγκεκριμένης κλινικής κατάστασης, μόνον όταν έχουν αποκλειστεί άλλοι λόγοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν χρόνιο άλγος στην περιοχή του αιδοίου.

Σε μελέτη του 2016 αναφέρονται τα συμπεράσματα ειδικών από όλων τον κόσμο, οι οποίοι ασχολούνται με τις παθήσεις του αιδοίου, σχετικά με την αιτιολογία της εκδήλωσης ενοχλητικής συμπτωματολογίας στην περιοχή του αιδοίου. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα αυτά, αίτια, τα οποία θα μπορούσαν να σχετίζονται με την εκδήλωση άλγους στο αιδοίο περιλαμβάνουν:

• Λοιμώξεις (π.χ. μυκητίαση, έρπης)
• Χρόνιες φλεγμονές (π.χ. λειχήνας)
• Νεοπλασίες
• Νευραλγίες (π.χ. Μεθερπητική νευραλγία, συμπίεση νεύρων ή νεοπλασία νεύρων)
• Τραύμα (π.χ. τραυματισμός στον τοκετό ή περινεοτομή)
• Ιατρογενή αίτια (π.χ. χειρουργείο στην περιοχή, χημειοθεραπεία, ακτινοβολία)
• Ορμονικά αίτια (π.χ. μετεμμηνοπαυσιακή ατροφία, ή θηλασμός)

Η διάγνωση της αληθούς αιδοιοδυνίας είναι κατά βάσιν μία διάγνωση δια αποκλεισμού: πρώτα αποκλείονται δια της κλινικής εξέτασης και των απεικονιστικών και εργαστηριακών εξετάσεων τα ανωτέρω αίτια και μετά τίθεται η διάγνωση της αιδοιοδυνίας.

Πώς αντιμετωπίζεται η αιδοιοδυνία;

Σε μελέτη του 2020 αλλά και σε άλλες μελέτες, όπως αυτή του 2021 αναγνωρίζεται η δυσκολία στην αντιμετώπιση της δυσάρεστης για τη γυναίκα αυτής κατάστασης.

Η αιτιολογία της αιδοιοδυνίας μας είναι ουσιαστικά άγνωστη ενώ στην εκδήλωση της κατάστασης αυτής φαίνεται, ότι εμπλέκονται και ψυχολογικοί παράγοντες. Φυσικά ο πόνος δεν είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο, αλλά μία αισθητηριακή εμπειρία, η οποία γεννάται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό). Εντούτοις, στη αντίληψη τόσο αυτού καθαυτού του πόνου, αλλά και της έντασής του, εμπλοκή έχουν και ψυχολογικοί παράγοντες.

Διάφορα μέτρα ανακούφισης της γυναίκας, που αναφέρει αιδοιοδυνία έχουν προταθεί:

• Απλά μέτρα υγιεινής: Συνιστάται ο καθαρισμός της ευαίσθητης περιοχής μόνον με προϊόντα, που ενδείκνυνται για το σκοπό αυτό, η χρήση βαμβακερών εσωρούχων και υδατοδιαλυτών λιπαντικών γελών (gels) πριν από τη σεξουαλική επαφή.
• Ψυχολογικές προσεγγίσεις: Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι δεν έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας η σύνδεση της εκδήλωσης της αιδοιοδυνίας με ψυχολογικά βάρη. Αρκετές όμως γυναίκες έχουν δει βελτίωση μέσα από τη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.
• Φυσιοθεραπεία: πρόκειται ουσιαστικά για διαφόρους τύπους ασκήσεων πυελικού εδάφους, όπως οι γνωστές ασκήσεις Kegel.
• Τοπικές γέλες: για παράδειγμα γέλες, που περιέχουν τοπικά αναισθητικά. Θα πρέπει να σημειωθεί, πως η επάλειψη του κόλπου με τέτοιες γέλες πριν τη σεξουαλική επαφή ως αποτέλεσμα συχνά έχουν την εκδήλωση αιμωδίας (μούδιασμα) στο πέος του συντρόφου. Συχνά τέτοιες γέλες συνιστάται να χρησιμοποιούνται πριν την κατάκλιση.
• Από του στόματος θεραπείες: με δεδομένη την – βάσιμη – υπόθεση, της ενδεχομένης υποφώσκουσας νευροπάθειας, κατά καιρούς έχει συστηθεί η λήψη αντιεπιληπτικών ή αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
• Η θεραπεία δια της εφαρμογής ηλεκτρικών ερεθισμάτων δια ηλεκτροδίων, που τοποθετούνται στην περιοχή.
• Χειρουργικές θεραπείες, που περιλαμβάνουν την εκτομή τμήματος του προδόμου του κόλπου, στο οποίο εντοπίζεται το άλγος. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε και μελέτη του 2018, η οποία αφορά γυναίκες, που αναφέρουν πόνο στην κλειτορίδα. Συχνά το άλγος στην κλειτορίδα συνδέεται με τον εκεί εντοπισμό συμφύσεων («μεμβρανών»), που παρεμποδίζουν την κινητικότητα του οργάνου. Χειρουργική λύση (διατομή) των συμφύσεων αυτών, ως αποτέλεσμα έχει τη βελτίωση της κλινικής κατάστασης της γυναίκας.
• Έχει τέλος διατυπωθεί η υπόθεση, σύμφωνα με τη οποία ενδέχεται η «υπερδραστηριότητα» των νεύρων σε γυναίκες με αιδοιοδυνία ενδέχεται να περιοριστεί με τη βελτίωση του ποσοστού κολλαγόνου, στους παρακείμενους ιστούς. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και με την τοπική θεραπεία με Εστιασμένους Υπερήχους Υψηλής Έντασης (High Intensity Focused Ultrasound/ HIFU)

Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στους υπερήχους HIFU!

Δείτε ΕΔΩ πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στο υαλουρονικό οξύ!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Haefner HK. Report of the International Society for the Study of Vulvovaginal Disease terminology and classification of vulvodynia. J Low Genit Tract Dis. 2007 Jan;11(1):48-9. doi: 10.1097/01.lgt.0000225898.37090.04. PMID: 17194952.}

^{Bornstein J, Goldstein AT, Stockdale CK, Bergeron S, Pukall C, Zolnoun D, Coady D; consensus vulvar pain terminology committee of the International Society for the Study of Vulvovaginal Disease (ISSVD), the International Society for the Study of Womenʼs Sexual Health (ISSWSH), and the International Pelvic Pain Society (IPPS). 2015 ISSVD, ISSWSH, and IPPS Consensus Terminology and Classification of Persistent Vulvar Pain and Vulvodynia. J Low Genit Tract Dis. 2016 Apr;20(2):126-30. doi: 10.1097/LGT.0000000000000190. PMID: 27002677.}

^{Vasileva P, Strashilov SA, Yordanov AD. Aetiology, diagnosis, and clinical management of vulvodynia. Prz Menopauzalny. 2020;19(1):44-48. doi:10.5114/pm.2020.95337}

^{Torres-Cueco R, Nohales-Alfonso F. Vulvodynia-It Is Time to Accept a New Understanding from a Neurobiological Perspective. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(12):6639. Published 2021 Jun 21. doi:10.3390/ijerph18126639}

^{Aerts L, Rubin RS, Randazzo M, Goldstein SW, Goldstein I. Retrospective Study of the Prevalence and Risk Factors of Clitoral Adhesions: Women's Health Providers Should Routinely Examine the Glans Clitoris. Sex Med. 2018;6(2):115-122. doi:10.1016/j.esxm.2018.01.003}