Επανεμφανίζονται τα ινομυώματα μετά από την αφαίρεσή τους;

Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι, που εμφανίζονται στη μήτρα. Συνήθως τα ινομυώματα δεν δίνουν κανενός είδους συμπτωματολογία και αποτελούν τον πιο συνήθη τύπο καλοήθους όγκου της μήτρας.

Έχει υπολογιστεί πως περίπου το 50% των γυναικών με ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών παρουσιάζουν ινομυώματα, ενώ υπάρχουν και μελέτες, που ανεβάζουν τη συχνότητα παρουσίας τους ακόμα και στο 70% των γυναικών.

Ανάλογα με το πού εντοπίζονται τα ινομυώματα χωρίζονται σε υπορογόνια (αμέσως κάτω από τον ορογόνο και προς το εξωτερικό της μήτρας, μερικά από αυτά τα ινομυώματα έχουν και μίσχο και ονομάζονται μισχωτά), ενδοτοιχωματικά (μέσα στα μυϊκά τοιχώματα της μήτρας) και υποβλεννογόνια (αμέσως κάτω από το βλεννογόνο χιτώνα και προς το εσωτερικό της μήτρας, μέσα δηλαδή στην ενδομητρική κοιλότητα) (βλ. εικόνα).

Ποια είναι τα συμπτώματα, που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε αφαίρεση των ινομυωμάτων;

Έχει υπολογιστεί, πως λιγότερες από τις μισές γυναίκες, στη μήτρα των οποίων εντοπίζονται ινομυώματα, θα αναφέρουν κάποιο σχετικό σύμπτωμα.

Ο κατάλογος με τα συμπτώματα, η εκδήλωση των οποίων ενδεχομένως να οδηγήσουν τον ιατρό να συστήσει αφαίρεσή τους περιλαμβάνει:

• κολπική αιμόρροια
• συμπτώματα από την πίεση σε γειτνιάζοντα όργανα
• πόνος
• προβολή τους κάτω από το κοιλιακό τοίχωμα

Εντούτοις, ενίοτε ακόμα και τα «ασυμπτωματικά» ινομυώματα συνιστάται να αφαιρεθούν, ειδικά αν καταγραφεί απότομη αύξηση του μεγέθους τους. Επιπροσθέτως, η παρουσία «ασυμπτωματικών» ινομυωμάτων στη μήτρα έχει συνδεθεί με την εκδήλωση προβλημάτων τόσο στα αρχικά στάδια της κύησης, όσο και σε προχωρημένη κύηση και στον τοκετό, ενώ κάποιες γυναίκες, που φέρουν τέτοια μορφώματα στη μήτρας τους παρουσιάζουν και προβλήματα γονιμότητας.

Πώς γίνεται η αφαίρεση των ινομυωμάτων;

Όταν ληφθεί η απόφαση αφαίρεσής τους αυτά αφαιρούνται είτε λαπαροσκοπικά είτε δια λαπαροτομίας (αυτό, που ονομάζουμε «ανοικτό» χειρουργείο).

Θα πρέπει να σημειώσουμε, πως η λαπαροσκοπική αφαίρεση των ινομυωμάτων αποτελεί σήμερα κατά κανόνα την επέμβαση εκλογής για την αφαίρεση των ινομυωμάτων, αφού έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, τα οποία καταγράφονται και σε μελέτη του2014. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι:

• λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος
• μικρότερες πιθανότητες εκδήλωσης πυρετικής κίνησης μετεγχειρητικά
• συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο

Τι λέει η διεθνής βιβλιογραφία για το ενδεχόμενο επανεμφάνισης των ινομυωμάτων;

Αρχικά θα αναφερθούμε σε μελέτη του 2005. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου πονήματος αξιολογήθηκε η μετεγχειρητική εξέλιξη 145 γυναικών, οι οποίες είχαν υποβληθεί σε ινομυωματεκτομή δια λαπαροτομίας. Η πιθανότητα επανεμφάνισης ινομυωμάτων εντός διαστήματος 5 ετών από το χειρουργείο ανήρχετο στο 62%, ενώ η πιθανότητα να χρειαστεί η γυναίκα να υποβληθεί εκ νέου σε επέμβαση στο 9%. Επιπροσθέτως, η πιθανότητα επανεμφάνισης ήταν σαφώς υψηλότερη, αν αρχικά είχαν αφαιρεθεί περισσότερα ινομυώματα (74%). Η αντίστοιχη πιθανότητα επί αφαιρέσεως ενός μόνον ινομυώματος υπολογίσθηκε στο 11%. Άλλος παράγων, που επηρέαζε τις πιθανότητες επανεμφάνισης των ινομυωμάτων ήταν το μέγεθος της μήτρας πριν την επέμβαση. Συγκεκριμένα, αν το μέγεθος της μήτρας ήταν μικρότερο από το αντίστοιχο εγκυμόνου μήτρας στις 10 εβδομάδες κύησης, το ποσοστό επανεμφάνισης των μορφωμάτων εντός πενταετίας έφθανε το 46%. Αντίθετα, αν το μέγεθος της μήτρας ήταν μεγαλύτερο, τότε το αντίστοιχο ποσοστό υπολογίσθηκε στο 82%. Τέλος ενδεχόμενη κύηση μετά την ινομυωματεκτομή συσχετίσθηκε με σαφώς χαμηλότερη πιθανότητα επανεμφάνισης των ινομυωμάτων εντός πενταετίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις η πιθανότητα αυτή ήταν 26%, σαφώς χαμηλότερη από το 76%, που αφορούσε γυναίκες, που δεν είχαν εγκυμοσύνη στο διάστημα αυτό.

Ενδιαφέρουσα είναι και άλλη σχετική μελέτη του 2021. Οι ερευνητές εστίασαν την προσοχή τους όχι τόσο στην πιθανότητα εκ νέου εμφάνισης των ινομυωμάτων, αλλά στο ενδεχόμενο να χρειαστεί η γυναίκα να υποβληθεί ξανά σε επέμβαση ένεκα της επανεμφάνισής τους. Ελήφθη υπόψιν το ιστορικό 592 γυναικών, οι οποίες υπεβλήθησαν σε ινομυωματεκτομή δια λαπαροτομίας. To 12% των γυναικών χρειάστηκε να υποβληθούν σε επαναληπτικό χειρουργείο αφαίρεσης ινομυωμάτων, λόγων της εκδήλωσης συμπτωμάτων όπως: αιμόρροια, κοιλιακό άλγος και υπογονιμότητα. Η μέση ηλικία των γυναικών, όταν χρειάστηκε να χειρουργηθούν ξανά ήταν τα 44,1 έτη, ενώ η μέση διάρκεια του διαστήματος, που μεσολάβησε από την πρώτη επέμβαση ανήρχετο στα 7,9 έτη. Το συγκεκριμένο δε διάστημα ήταν βραχύτερο, όσο νεώτερη ήταν η ασθενής στο πρώτο χειρουργείο και όσο μεγαλύτερη ήταν η μήτρα της τότε.

Ο τρόπος αφαίρεσης των ινομυωμάτων επηρεάζει την πιθανότητα υποτροπής τους;

Έχει τεθεί το ερώτημα της εξάρτησης ως ένα σημείο των πιθανοτήτων υποτροπής των ινομυωμάτων μετά την αφαίρεσή τους από τη μέθοδο, που ακολουθήθηκε στην αφαίρεσή τους.

Όπως περιγράφεται και σε μελέτη του 2019, ενδέχεται οι πιθανότητες επανεμφάνισης των ινομυωμάτων να είναι ελαφρά υψηλότερες μετά από λαπαροσκοπική επέμβαση. Οι συντάκτες τις συγκεκριμένης μελέτης απέδωσαν το εύρημα αυτό στη δυσκολία εντοπισμού και αφαίρεσης των μικρού μεγέθους ινομυωμάτων, που συχνά ο χειρουργός αντιμετωπίζει κατά την λαπαροσκοπική επέμβαση, με αποτέλεσμα τέτοιου είδους μορφώματα να μην αφαιρούνται τελικά.

Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξαν και επιστήμονες, που συνέγραψαν μία μελέτη του 2018. Οι ερευνητές στην περίπτωση αυτή διεπίστωσαν, πως το ποσοστό επανεμφάνισης των ινομυωμάτων ανήρχετο στο 76,2% εντός οκταετίας από την πρώτη επέμβαση, όταν αυτή ήταν λαπαροσκοπική. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις λαπαροτομίες ήταν σαφώς χαμηλότερο, ίσο με 63,4%.

Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, πως σε αμφότερες τις μελέτες αυτές αξιολογήθηκε μόνον το ποσοστό επανεμφάνισης των ινομυωμάτων και όχι η πιθανότητα η γυναίκα να χρειαστεί να υποβληθεί εκ νέου σε επέμβαση. Η παρατήρηση αυτή έχει σημασία, αφού η επανεμφάνιση των ινομυωμάτων δεν συνεπάγεται αυτόματα και χρεία υποβολής της γυναίκας σε νέα επέμβαση.

Εξάλλου, το συμπέρασμα των συντακτών της προαναφερθείσας μελέτης του 2014 (Bhave Chittawar P, et al., 2014) στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, δεν διαπιστώθηκε ουσιώδης διαφορά στις πιθανότητες υποτροπής των ινομυωμάτων μετά από αφαίρεσή τους με λαπαροσκόπηση ή λαπαροτομία.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Bhave Chittawar P, Franik S, Pouwer AW, Farquhar C. Minimally invasive surgical techniques versus open myomectomy for uterine fibroids. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Oct 21;(10):CD004638. doi: 10.1002/14651858.CD004638.pub3. PMID: 25331441.}

^{Hanafi M. Predictors of leiomyoma recurrence after myomectomy. Obstet Gynecol. 2005 Apr;105(4):877-81. doi: 10.1097/01.AOG.0000156298.74317.62. PMID: 15802421.}

^{Kramer KJ, Ottum S, Gonullu D, Bell C, Ozbeki H, Berman JM, Recanati MA. Reoperation rates for recurrence of fibroids after abdominal myomectomy in women with large uterus. PLoS One. 2021 Dec 9;16(12):e0261085. doi: 10.1371/journal.pone.0261085. PMID: 34882735; PMCID: PMC8659682.}

^{Mukunda, S. , Shen, Y. and Sugandha, S. (2019) Benefits and Limitations of Laparoscopic Myomectomy. Open Journal of Obstetrics and Gynecology, 9, 292-301. doi: 10.4236/ojog.2019.93030.}

^{Kotani Y, Tobiume T, Fujishima R, Shigeta M, Takaya H, Nakai H, Suzuki A, Tsuji I, Mandai M, Matsumura N. Recurrence of uterine myoma after myomectomy: Open myomectomy versus laparoscopic myomectomy. J Obstet Gynaecol Res. 2018 Feb;44(2):298-302. doi: 10.1111/jog.13519. Epub 2017 Dec 11. PMID: 29227004; PMCID: PMC5836951.}