Περί τα μέσα του κύκλου απελευθερώνεται δια της ωοθυλακιορρηξίας ένα (συνήθως) ωάριο από τις ωοθήκες της γυναίκας και εισέρχεται στις σάλπιγγες. Η απελευθέρωση του ωαρίου καθορίζει και το πότε η γυναίκα βρίσκεται στις λεγόμενες «γόνιμες ημέρες» της.
Αν εκεί «συναντηθεί» με ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε ενώνεται με ένα από αυτά και επιτυγχάνεται η γονιμοποίησή του. Αν όμως η «συνάντηση» αυτή δεν λάβει χώρα εντός 12 έως 24 το πολύ ωρών, τότε το ωάριο εκφυλίζεται και χάνεται.
Ανωορρηκτικός ονομάζεται ο κύκλος, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν επιτυγχάνεται ωορρηξία.
Ποιος είναι ο μηχανισμός πρόκλησης ανωορρηκτικού κύκλου;
Στο σημείο αυτό θα ήταν χρήσιμο να γίνει μία σύντομη περιγραφή των μηχανισμών ρύθμισης του εμμηνορρυσιακού κύκλου γενικότερα και της ωοθυλακιορρηξίας ειδικότερα.
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος «ρυθμίζεται» από ορμόνες, που παράγονται από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου (υποθάλαμος – GnRH, υπόφυση – FSH και LH), αλλά και από τις ωοθήκες (οιστρογόνα και προγεστερόνη)
Οι ορμόνες αυτές κατά τη διάρκεια των τριών φάσεων του κύκλου (Ωοθυλακική – Ωοθυλακιορρηξία – Ωχρινική) παρουσιάζουν διακυμάνσεις, οι οποίες απεικονίζονται σχηματικά στο παρακάτω διάγραμμα.
Κατά την Ωοθυλακική φάση:
- Στο υποθάλαμο παράγεται GnRH
- Η GnRH δρα στην υπόφυση και αρχίζει η παραγωγή FSH.
- Η παραγωγή της FSH αυξάνεται σταδιακά, όπως και τα επίπεδά της στο αίμα.
- Η FSH χάρη στην κυκλοφορία του αίματος φθάνει στις ωοθήκες, όπου και προκαλεί την έναρξη της ωρίμανσης ενός αριθμού ανώριμων ωαρίων. Η ωρίμανση εκάστου ωαρίου εξελίσσεται εντός ενός ωοθυλακίου.
- Ένα μόνον ωοθυλάκιο φθάνει στην πλήρη ωρίμανση.
- Το ωοθυλάκιο παράγει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες οιστρογόνων (κυρίως οιστραδιόλης)
- Η αύξηση της παραγωγής των οιστρογόνων αντικατοπτρίζεται στα επίπεδά τους στο αίμα, τα οποία παρουσιάζουν σταδιακή άνοδο για περίπου ένα δεκαήμερο, ενώ τυπικά φθάνουν στο απόγειό τους μία ημέρα πριν την ωοθυλακιορρηξία (πραγματοποιείται κοντά στη 13η ημέρα του κύκλου σε έναν τυπικό κύκλο 28 ημερών).
Στην Ωορρηξία:
- Η παραγωγή της LH από την υπόφυση – μάλλον υπό την επήρεια των υψηλών επιπέδων οιστρογόνων – παρουσιάζει απότομη αύξηση, όπως άλλωστε και τα επίπεδά της στο αίμα, τα οποία φθάνουν και στην υψηλότερή τους τιμή. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται κορύφωση της LH.
- 24 έως 36 ώρες μετά από την κορύφωση της LH πραγματοποιείται και η ωοθυλακιορρηξία, οπότε το ώριμο ωάριο απελευθερώνεται εντός της σάλπιγγας και είναι έτοιμο να γονιμοποιηθεί.
- Το απελευθερωμένο ωάριο αφήνει πίσω του ένα «άδειο» ωοθυλάκιο, το οποίο και «μεταμορφώνεται» σε ένα όργανο, που παράγει ορμόνες και ονομάζεται Ωχρό Σωμάτιο.
Από τα παραπάνω καθίσταται φανερό, πως η επίτευξη ωορρηξίας προϋποθέτει το συγχρονισμό της λειτουργίας του υποθαλάμου, της υπόφυσης και των ωοθηκών. Για το λόγο αυτόν άλλωστε σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση της λειτουργίας του γεννητικού συστήματος της γυναίκας, τα όργανα αυτά αντιμετωπίζονται ως μία τρόπον τινά «ενιαία» λειτουργική μονάδα, στην οποία αναφερόμαστε με τον όρο «άξονας υποθαλάμου – υπόφυσης – ωοθηκών». Οποιαδήποτε διαταραχή στη λειτουργία κάποιων εκ των οργάνων, ως αποτέλεσμα έχει την αναστολή της ωορρηξίας και την εκδήλωση ανωορρηκτικού κύκλου.
Πόσο συχνοί είναι οι ανωορρηκτικοί κύκλοι;
Όλες οι γυναίκες, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής τους θα έχουν κάποια στιγμή ανωορρηκτικούς κύκλους. Μάλιστα τέτοιου είδους κύκλοι είναι ιδιαίτερα συνηθισμένοι στα «άκρα» της αναπαραγωγικής ζωής, τον πρώτο καιρό μετά την πρώτη περίοδο της έφηβης (η «επίσημη» ονομασία είναι εμμηναρχή) και πριν την έλευση της εμμηνόπαυσης.
Ο λόγος της καταγραφής αυξημένων πιθανοτήτων ανωορρηκτικών κύκλων τότε είναι η ανωριμότητα του άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης – ωοθηκών για τα πρώτα 1 με 3 χρόνια από την εμμηναρχή και η σταδιακή κάμψη της λειτουργίας του άξονα αυτού, όσο πλησιάζει η εμμηνόπαυση.
Υπάρχουν όμως και γυναίκες, που αντιμετωπίζουν χρόνια ανωοθυλακιορρηξία και έχουν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ανωορρηκτικών κύκλων μέσα στο έτος. Το ποσοστό των γυναικών με το πρόβλημα αυτό είναι μάλλον δύσκολο να υπολογισθεί με ακρίβεια στο γενικό πληθυσμό, καθότι μεγάλος αριθμός τέτοιων περιπτώσεων δεν φθάνουν να καταγραφούν. Εντούτοις, εκτιμήσεις τοποθετούν το ποσοστό αυτό μεταξύ του 6% και του 15% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
