Η τακτική σωματική άσκηση συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου

Ως καρκίνο ορίζουμε μία ομάδα νόσων, πού χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό κάποιων κυττάρων του σώματος, τα οποία διηθούν (δηλαδή «εισβάλουν») τους υγιείς ιστούς καταστρέφοντάς τους, ενώ ενίοτε μεθίστανται (δηλαδή «εξαπλώνονται» – δίνουν μεταστάσεις) σε άλλες περιοχές του σώματος, προκαλώντας βλάβες και σε διαφόρους «απομακρυσμένους» ιστούς.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα γερασμένα κύτταρα του σώματος, ή κύτταρα, που έχουν υποστεί κάποια βλάβη, καταστρέφονται μέσω μίας διαδικασίας, η οποία ονομάζεται απόπτωση. Νέα «υγιή» κύτταρα πολλαπλασιάζονται μέσω της κυτταρικής διαίρεσης και αντικαθιστούν τα «γηρασμένα» κύτταρα ή αυτά, που έχουν υποστεί κάποια βλάβη.

Η απολύτως ελεγχόμενη αυτή διαδικασία ενίοτε διαταράσσεται και κύτταρα φέροντα ανωμαλίες πολλαπλασιάζονται, ενώ δεν θα έπρεπε, εις βάρος των φυσιολογικών κυττάρων.

Τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιαζόμενα δημιουργούν στερεούς όγκους, που ονομάζονται κακοήθεις όγκοι. Εντούτοις, ειδικά σε ό,τι αφορά τους καρκίνους του αίματος, η δημιουργία τέτοιων όγκων δεν αποτελεί τον κανόνα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες, που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου;

Ο κατάλογος με τους παράγοντες αυτοPoiύς περιλαμβάνει:

• την ηλικία – αν και ο καρκίνος δεν εμφανίζεται αποκλειστικά σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, αλλά πρακτικά σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι γεγονός, πως οι άνω των 65 ετών είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν καρκίνο
• ο τρόπος ζωής – συνήθειες, όπως το κάπνισμα ή η κακή διατροφή, που οδηγεί στην παχυσαρκία είναι γνωστό, πως συνδέονται με αύξηση των πιθανοτήτων για εκδήλωση διαφόρων μορφών καρκίνου.
• το οικογενειακό ιστορικό – η εκδήλωση κάποιων ειδών καρκίνου σε συγγενείς πρώτου βαθμού ενίοτε αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου. Έχουν δε εντοπισθεί και μεταλλάξεις σε γονίδια, η παρουσία των οποίων συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης κάποιων ειδών καρκίνου
• χρόνιες παθολογίες – για παράδειγμα η χρόνια ελκώδης κολίτιδα σε κάποιες περιπτώσεις αυξάνει κατά τι την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου
• περιβαλλοντικοί παράγοντες – οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν εν δυνάμει καρκινογόνες εισπνεόμενες χημικές ουσίες. Παραδείγματα περιβάλλοντος, που σε κάποιες περιπτώσεις αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου είναι το δευτερογενές (ή «παθητικό») κάπνισμα αλλά και η παρουσία αμιάντου.

Η τακτική σωματική άσκηση συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου; Τι λέει η βιβλιογραφία;

Αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη του 2018 στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της διεθνούς σχετικής βιβλιογραφίας. Ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από εκατοντάδες επιδημιολογικές μελέτες, οι οποίες περιελάμβαναν εκατομμύρια συμμετεχόντων. Εκ της ανάλυσης των επιστημονικών δεδομένων προέκυψε, πως η τακτική και έντονη σωματική άσκηση συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης διαφόρων μορφών καρκίνου. Παρακάτω αναγράφονται τα είδη καρκίνου και εντός παρενθέσεως το ποσοστό μείωσης εκδήλωσής εκάστου χάρη στη σωματική άσκηση

• καρκίνος της ουροδόχου κύστεως (15%)
• καρκίνος του μαστού (12% - 21%)
• καρκίνος του παχέως εντέρου (19%)
• καρκίνος του ενδομητρίου (20%)
• καρκίνος του οισοφάγου (21%)
• καρκίνος του στομάχου (19%)
• καρκίνος των νεφρών (12%)
• καρκίνος του πνεύμονα (21 – 25%)
• καρκίνος των ωοθηκών (8%)
• καρκίνος του παγκρέατος (11%)

Ένα επιπλέον σημαντικό συμπέρασμα, που εξήγαγαν οι συντάκτες της μελέτης αυτής είναι, η μείωση των ποσοστών θνησιμότητας μεταξύ των ανθρώπων, που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για τον καρκίνο. Παρακάτω, αναγράφονται τα είδη του καρκίνου και εντός παρενθέσεως το ποσοστό μείωσης της θνησιμότητας εκάστου χάρη στη σωματική άσκηση:

• καρκίνος του μαστού (48%)
• καρκίνος του εντέρου (42%)
• καρκίνος του προστάτου (37 – 49%)

Δια ποιου μηχανισμού η σωματική άσκηση συνδράμει στη μείωση εκδήλωσης καρκίνου;

Οι μηχανισμοί, δια των οποίων επιτυγχάνεται μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου, χάρη στη σωματική άσκηση δεν μας είναι, προς ώρας τουλάχιστον (το παρόν άρθρο συντάχθηκε τον Οκτώβριο του 2023), απολύτως ξεκάθαροι.

Εντούτοις, φως στις σχετικές διαδικασίες φαίνεται, πως ρίχνει μία σχετικά μικρή μελέτη του 2023. Οι ερευνητές ανέλυσαν την επίδραση, που είχε οι σωματική άσκηση σε ασθενείς με σύνδρομο του Lynch. Το σύνδρομο αυτό είναι μία γενετική και κληρονομική κατάσταση, η οποία συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρκίνου στο παχύ έντερο και στο ενδομήτριο.

Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 21 ασθενείς, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: στους ανήκοντες στην πρώτη ομάδα εδόθη η οδηγία να ακολουθούν τρις εβδομαδιαίως ένα σαρανταπεντάλεπτο πρόγραμμα ποδηλασία, ενώ οι ανήκοντες στη δεύτερη ομάδα ακολούθησαν το πρόγραμμα αυτό μόνον μία φορά την εβδομάδα. Το πρόγραμμα αυτό ακολουθήθηκε για διάστημα δώδεκα μηνών.

Μετά το πέρας του διαστήματος αυτού, οι επιστήμονες ανέλυσαν δείκτες, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν το επίπεδο δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος των συμμετεχόντων. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι το «σύστημα αμύνης» του οργανισμού, το οποίο είναι «επιφορτισμένο» με την προστασία έναντι παθογόνων μικροοργανισμών και ιών, αλλά και με την καταστροφή καρκινικών κυττάρων. Οι δείκτες, που ελήφθησαν υπόψη στη συγκεκριμένη μελέτη κατέδειξαν αύξηση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος μεταξύ των συμμετεχόντων, που ασκούνταν περισσότερο.

Οι ίδιοι οι ερευνητές παραδέχονται, πως τα συμπεράσματά τους αφορούν μόνον ασθενείς με σύνδρομο Lynch, αλλά αισιοδοξούν, πως συν τω χρόνω θα προκύψουν επιστημονικά στοιχεία καταδεικνύοντα, πως ανάλογοι μηχανισμοί υφίστανται και στο γενικό πληθυσμό.

Δείτε στο παρακάτω video, πώς μπορείτε να βελτιώσετε τη σεξουαλική σας ζωή χάρη στους υπερήχους HIFU!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{McTiernan A, Friedenreich CM, Katzmarzyk PT, Powell KE, Macko R, Buchner D, Pescatello LS, Bloodgood B, Tennant B, Vaux-Bjerke A, George SM, Troiano RP, Piercy KL; 2018 PHYSICAL ACTIVITY GUIDELINES ADVISORY COMMITTEE*. Physical Activity in Cancer Prevention and Survival: A Systematic Review. Med Sci Sports Exerc. 2019 Jun;51(6):1252-1261. doi: 10.1249/MSS.0000000000001937. PMID: 31095082; PMCID: PMC6527123.}

^{Deng N, Reyes-Uribe L, Fahrmann JF, Thoman WS, Munsell MF, Dennison JB, Murage E, Wu R, Hawk ET, Thirumurthi S, Lynch PM, Dieli-Conwright CM, Lazar AJ, Jindal S, Chu K, Chelvanambi M, Basen-Engquist K, Li Y, Wargo JA, McAllister F, Allison JP, Sharma P, Sinha KM, Hanash S, Gilchrist SC, Vilar E. Exercise Training Reduces the Inflammatory Response and Promotes Intestinal Mucosa-associated Immunity in Lynch Syndrome. Clin Cancer Res. 2023 Sep 19. doi: 10.1158/1078-0432.CCR-23-0088. Epub ahead of print. PMID: 37724990.}