Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το άγχος στην εμμηνόπαυση;

Γιατί  οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση βιώνουν πιο έντονο άγχος;

Μενέλαος Λυγνός
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το άγχος στην εμμηνόπαυση;
Bigstock

Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση.

Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.

Πότε οι γυναίκες εισέρχονται στην εμμηνόπαυση;

Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.

Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.

Shortness Of Breath. Unhappy Mature Woman Sweating And Touching Head

Τι είναι το άγχος;

Προκειμένου να περιγραφεί η έννοια του άγχους θα αναφερθούμε στην πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Πνευματικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ένωσης Ψυχιάτρων (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – DSM-5). Ο «επιστημονικός» όρος, που παρατίθεται εκεί είναι «Αγχώδεις Διαταραχές». Οι Αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν διαταραχές, οι οποίες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τον υπερβολικό φόβο και το άγχος, αλλά και συνοδές διαταραχές στη συμπεριφορά του ατόμου. Ως «φόβος» ορίζεται η συναισθηματική αντίδραση σε κάποια πραγματική επικείμενη απειλή ή σε μία κατάσταση, που το άτομο αντιλαμβάνεται ως απειλητική, ενώ ως «άγχος» ορίζεται η αναμονή εκδήλωσης κάποιας μελλοντικής απειλής. Το άτομο με άγχος βρίσκεται συχνά σε συνεχή επιφυλακή, είναι υπερβολικά προσεκτικό και εκδηλώνει συμπεριφορές αποφυγής, που χαρακτηρίζονται από την αποφυγή καταστάσεων, οι οποίες εν δυνάμει θα μπορούσαν να «πυροδοτήσουν» εντονότερο άγχος. Ενίοτε μάλιστα τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι δυνατόν να επιφέρουν μείωση των επιπέδων άγχους και φόβου. Σε αρκετές δε περιπτώσεις τα άτομα με αγχώδη διαταραχή έχουν και κρίσεις πανικού.

Θα πρέπει να τονιστεί, πως το άγχος και ο φόβος είναι κατ’ ουσίαν κομμάτια της ζωής και ως έναν βαθμό θεωρούνται φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Προκειμένου να θεωρηθεί, πως κάποιο άτομο πάσχει από Αγχώδη Διαταραχή, θα πρέπει το άγχος ή ο φόβος να εκδηλώνονται με υπερβολική ένταση εν σχέσει με τις συνθήκες εντός των οποίων διαβιεί. Ένα «τυπικό» κριτήριο, που χρησιμοποιείται στη διάγνωση της Αγχώδους Διαταραχής είναι η διάρκεια του άγχους και του φόβου, η οποία κατά κανόνα θεωρείται υπερβολική, αν υπερβαίνει το εξάμηνο. Εντούτοις, το κριτήριο αυτό εκτιμάται με κάποια ελαστικότητα, καθότι η σχετική διάγνωση, μπορεί να τεθεί ακόμα για βραχύτερη διάρκεια της συμπτωματολογίας, αν η έντασή της είναι υπέρμετρη.

Τα κριτήρια της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής, όπως αυτά εκτίθενται στο DSM-5 είναι εν συντομία τα κάτωθι:

  • Υπερβολική ανησυχία και άγχος κατά τις περισσότερες ημέρες επί διαστήματος τουλάχιστον 6 μηνών, για διάφορες καταστάσεις ή δραστηριότητες, όπως είναι η απόδοση στο σχολείο ή την εργασία
  • Δυσκολία ελέγχου της ανησυχίας
  • Το άγχος και η ανησυχία παρουσιάζονται μαζί με 3 από τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία είναι παρόντα κατά τις περισσότερες ημέρες επί διαστήματος τουλάχιστον 6 μηνών:
  • Νευρικότητα
  • Κόπωση
  • Δυσκολία συγκέντρωσης
  • Ευερεθιστότητα
  • Τάση στους μυς
  • Διαταραχές ύπνου (δυσκολία έναρξης ή διατήρησης ύπνου, ύπνος μη αναζωογονητικός ή κακής ποιότητας)
  • Το άγχος, η ανησυχία και τα όποια σωματικά συμπτώματα προκαλούν σοβαρή δυσφορία ή διαταραχή της κοινωνικής και εργασιακής ζωής ή σε σημαντικούς τομείς της καθημερινότητας
  • Το άγχος δεν σχετίζεται με χρήση ουσιών ή άλλη κατάσταση ιατρικού ενδιαφέροντος (π.χ. θυρεοειδοπάθεια)
  • Το άγχος δεν αποδίδεται σε κάποια άλλη ψυχική διαταραχή

Μα οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση βιώνουν πιο έντονο άγχος;

Ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 2.956 γυναίκες από διάφορες φυλές, που πλησίαζαν στην εμμηνόπαυση, με ηλικίες μεταξύ των 42 και των 52 ετών στην αρχή της σχετικής παρακολούθησης, η οποία διήρκεσε 10 έτη. Οι συντάκτες της μελέτης αυτής παρατήρησαν, πως οι γυναίκες με συμπτωματολογία άγχους ήδη πριν από την εμμηνόπαυση, είχαν μάλλον χρόνιο άγχος και κατ’ ουσίαν δεν διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο αυτό να επιδεινωθεί σε κάποιο στάδιο της κλιμακτηρίου (του «μεταβατικού» σταδίου προς την εμμηνόπαυση) ή μετά την εμμηνόπαυση. Αντίθετα, γυναίκες με χαμηλά επίπεδα άγχους πριν την εμμηνόπαυση είχαν υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν έντονο άγχος κατά την κλιμακτήριο ή μετά την εμμηνόπαυση σε σχέση με τα προηγούμενα στάδια της ζωής τους (Bromberger και συνεργάτες, 2013).

Αύξηση της πιθανότητας εκδήλωσης εντόνου άγχους, αλλά και κατάθλιψης μεταξύ των εμμηνοπαυσιακών γυναικών διαπίστωσαν και οι συντάκτες πονήματος, στο οποίο έγινε ανασκόπηση της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας, εκ της οποίας επελέγησαν 22 σχετικές μελέτες προς ανάλυση. Η συχνότερη εκδήλωση άγχους στην ομάδα αυτή των γυναικών αποδόθηκε στη διακύμανση των επιπέδων των οιστρογόνων στο αίμα τους, που κατά κανόνα καταγράφεται στην κλιμακτήριο και στην εμμηνόπαυση, εξαιτίας της μείωσης της ωοθηκικής λειτουργίας (Alblooshi και συνεργάτες, 2023).

ourogennitiko-sindromo-emminopavsis.jpg

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος, που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση;

Η Γνωσιακή Κλινική Υπνοθεραπεία, που είναι γνωστή και ως Κλινική Ύπνωση, έχει πλέον αναγνωρισθεί ως αξιόπιστη, μη φαρμακευτική και αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση του άγχους ακόμα και σε ψυχιατρικούς ασθενείς, οι οποίοι και τρόπον τινά αποτελούν «βαριά» περιστατικά (Chiu και συνεργάτες, 2018). Αυτού του είδους η θεραπεία μάλιστα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί είτε μόνη της, είτε σε συνδυασμό με άλλου είδους ψυχολογικές παρεμβάσεις (Valentine και συνεργάτες, 2019). Έχει μάλιστα διερευνηθεί και η πιθανότητα η μείωση του άγχους, που επιτυγχάνεται δια της Κλινικής Ύπνωσης, να συσχετίζεται και με ελάττωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου, με τα καταγραφέντα στοιχεία να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά (Leo και συνεργάτες, 2024). Εξάλλου, οι συντάκτες σχετικής ανασκοπικής έρευνας, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από 49 μελέτες, που δημοσιεύθηκαν εντός διαστήματος διαρκείας 20 ετών, κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι η Κλινική Ύπνωση είναι αποτελεσματική στη θεραπεία πληθώρας σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων, όπως και του άγχους (Rosendahl και συνεργάτες, 2024). Από τα διαθέσιμα στοιχεία συνάγεται δε το συμπέρασμα, πως η κλινική υπνοθεραπεία είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του άγχους και ειδικά σε ό,τι αφορά την εμμηνόπαυση (Roberts και συνεργάτες, 2021), ενώ δια αυτής επιτυγχάνεται και παράλληλη ανακούφιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, όπως είναι οι εξάψεις, αλλά και οι διαταραχές ύπνου (Carmona και συνεργάτες, 2024).

Τι είναι η κλινική ύπνωση;

Ο πλήρης τίτλος της εν λόγω μεθόδου είναι «Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία». Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).

Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).

Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).

Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).

Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.

Ποιοι ασκούν την κλινική ύπνωση;

Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS) , όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.

Δείτε στο παρακάτω video, πώς μπορεί η κλινική ύπνωση να ωφελήσει και εσάς!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Alblooshi S, Taylor M, Gill N. Does menopause elevate the risk for developing depression and anxiety? Results from a systematic review. Australas Psychiatry. 2023 Apr;31(2):165-173. doi: 10.1177/10398562231165439. Epub 2023 Mar 24. PMID: 36961547; PMCID: PMC10088347.

Bromberger JT, Kravitz HM, Chang Y, Randolph JF Jr, Avis NE, Gold EB, Matthews KA. Does risk for anxiety increase during the menopausal transition? Study of women's health across the nation. Menopause. 2013 May;20(5):488-95. doi: 10.1097/GME.0b013e3182730599. PMID: 23615639; PMCID: PMC3641149.

Carmona NE, Starick E, Millett GE, Green SM, Carney CE. Sleep effects of psychological therapies for menopausal symptoms in women with hot flashes and night sweats: A systematic review. Post Reprod Health. 2024 Sep;30(3):166-181. doi: 10.1177/20533691241246365. Epub 2024 May 28. PMID: 38804110.\

Chand SP, Kuckel DP, Huecker MR. Cognitive Behavior Therapy. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/

Chiu L, Lee HW, Lam WK. THE EFFECTIVENESS OF HYPNOTHERAPY IN THE TREATMENT OF CHINESE PSYCHIATRIC PATIENTS. Int J Clin Exp Hypn. 2018 Jul-Sep;66(3):315-330. doi: 10.1080/00207144.2018.1461472. PMID: 29856286.

Geagea D, Ogez D, Kimble R, Tyack Z. Redefining hypnosis: A narrative review of theories to move towards an integrative model. Complement Ther Clin Pract. 2024 Feb;54:101826. doi: 10.1016/j.ctcp.2023.101826. Epub 2023 Dec 30. PMID: 38199053.

Heap, M. (2012). Hypnotherapy: A handbook. McGraw-Hill Education (UK).

Leo DG, Keller SS, Proietti R. "Close your eyes and relax": the role of hypnosis in reducing anxiety, and its implications for the prevention of cardiovascular diseases. Front Psychol. 2024 Jul 5;15:1411835. doi: 10.3389/fpsyg.2024.1411835. PMID: 39035095; PMCID: PMC11258040.

Montgomery GH, Weltz CR, Seltz M, Bovbjerg DH. Brief presurgery hypnosis reduces distress and pain in excisional breast biopsy patients. Int J Clin Exp Hypn. 2002 Jan;50(1):17-32. doi: 10.1080/00207140208410088. PMID: 11778705.

Roberts RL, Rhodes JR, Elkins GR. Effect of Hypnosis on Anxiety: Results from a Randomized Controlled Trial with Women in Postmenopause. J Clin Psychol Med Settings. 2021 Dec;28(4):868-881. doi: 10.1007/s10880-021-09810-3. Epub 2021 Aug 17. PMID: 34403019.

Rosendahl J, Alldredge CT, Haddenhorst A. Meta-analytic evidence on the efficacy of hypnosis for mental and somatic health issues: a 20-year perspective. Front Psychol. 2024 Jan 8;14:1330238. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1330238. PMID: 38268815; PMCID: PMC10807512.

Valentine KE, Milling LS, Clark LJ, Moriarty CL. THE EFFICACY OF HYPNOSIS AS A TREATMENT FOR ANXIETY: A META-ANALYSIS. Int J Clin Exp Hypn. 2019 Jul-Sep;67(3):336-363. doi: 10.1080/00207144.2019.1613863. PMID: 31251710.

Williamson A. What is hypnosis and how might it work? Palliat Care. 2019 Jan 31;12:1178224219826581. doi: 10.1177/1178224219826581. PMID: 30728719; PMCID: PMC6357291.

DPG Network
© 2012-2025 Mothersblog.gr - All rights reserved