Κολπική ξηρότητα μετά από τον τοκετό: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Η φροντίδα του νέου μέλους της οικογένειας απορροφά σε σημαντικό βαθμό, το χρόνο, αλλά και την ενέργεια της γυναίκας μετά τον τοκετό. Επίσης η σωματική και ψυχική κούραση κάνουν συχνά αισθητή την παρουσία τους, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της λοχείας.

Οι παράγοντες αυτοί σε πολλές περιπτώσεις αποσπούν την προσοχή της νέας μαμάς από τις δικές της ανάγκες και τα δικά της ενδεχόμενα προβλήματα.

Ένα από τα προβλήματα αυτά είναι και η κολπική ξηρότητα, που εμφανίζεται πολλές φορές μετά τον τοκετό. Η συχνότητα της κολπικής ξηρότητας μετά τον τοκετό φαίνεται, πως είναι μάλλον υποτιμημένη, καθότι σε πολλές περιπτώσεις οι γυναίκες παραλείπουν να την αναφέρουν, είτε γιατί η προσοχή τους είναι στραμμένη στο μωρό, είτε γιατί αισθάνονται μάλλον άβολα να συζητήσουν ένα τέτοιο το θέμα.

Η κολπική ξηρότητα καθιστά τη σεξουαλική επαφή μετά τον τοκετό μία μάλλον δυσάρεστη εμπειρία, καθότι συνδέεται με πόνο, ο οποίος ονομάζεται «δυσπαρευνία».

Μάλιστα μία έρευνα του 2000 κατέδειξε, πως ποσοστό, που αγγίζει το 83% των γυναικών αναφέρουν δυσκολίες στη σεξουαλική επαφή ακόμα και 3 μήνες μετά τον τοκετό. Το ποσοστό αυτό πέφτει στο 64% στους 6 μήνες μετά τον τοκετό, όντας ακόμα και τότε σημαντικά υψηλότερο, από το αντίστοιχο ποσοστό, που καταγράφεται πριν την εγκυμοσύνη και ανέρχεται στο 38%.

Γιατί εμφανίζεται ξηρότητα στον κόλπο μετά από τον τοκετό;

Ο κόλπος, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα είναι ένας σωλήνας, που συνδέει την είσοδο της μήτρας, δηλαδή τον τράχηλο με το αιδοίο. Στον κόλπο εισέρχεται το πέος κατά τη σεξουαλική επαφή και μέσω αυτού εξέρχεται το μωρό στον τοκετό.

Το τοίχωμα του κόλπου αποτελείται από ένα επιφανειακό στρώμα, που ονομάζεται βλεννογόνος. Κάτω από το στρώμα αυτό εντοπίζεται συνδετικός ιστός και μυς, που σχηματίζουν τη «στηρικτική στοιβάδα» του κολπικού τοιχώματος. Η στοιβάδα αυτή δίνει στον κόλπο την ελαστικότητά του ενώ μέσω αυτής διέρχονται και τα αγγεία, που παρέχουν αίμα στο βλεννογόνο.

Βασικό στοιχείο της στηρικτικής στοιβάδας είναι το κολλαγόνο. Το κολλαγόνο παράγεται από κύτταρα της στοιβάδας αυτής και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα καταστρέφεται. Έτσι κολλαγόνο, που μόλις παρήχθη βρίσκεται σε συνεχή ισορροπία με αυτό που θα ονομάζαμε παλαιό κολλαγόνο.

Η καλή υγεία του κόλπου εξαρτάται από τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ νέου και παλαιού κολλαγόνου, αλλά και από αυτήν καθαυτήν την ποσότητα του κολλαγόνου στη στηρικτική στοιβάδα του τοιχώματός του.

Αν η ισορροπία αυτή διαταραχθεί, τότε αφενός ο κόλπος χάνει την ελαστικότητά του, αφετέρου επηρεάζεται αρνητικά η ροή του αίματος, προς το βλεννογόνο, αφού τα τροφοδοτούντα αγγεία διέρχονται από την – υπό κανονικές συνθήκες – πλούσια σε κολλαγόνο στηρικτική στοιβάδα.

Έτσι ο βλεννογόνος λεπταίνει και καθίσταται πιο ευαίσθητος σε μικροτραυματισμούς, που συμβαίνουν κατά τη σεξουαλική επαφή.

Επιπροσθέτως, ο βλεννογόνος του κόλπου είναι και η έδρα των εξειδικευμένων κυττάρων, που παράγουν το υγρό, που λιπαίνει την επιφάνειά του. Κατά συνέπεια, η μείωση της αιμάτωσης του στρώματος αυτού, λόγω της διαταραχής στην παραγωγή κολλαγόνου, ως αποτέλεσμα έχει τη μείωση της λίπανσής του και την εμφάνιση κολπικής ξηρότητας.

Μετά τον τοκετό στην περιοχή της στηρικτικής στοιβάδας του κόλπου φαίνεται, πως υφίσταται σημαντική διαταραχή της παραγωγής κολλαγόνου. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε και μελέτη του 2016, η οποία αφορούσε αρουραίους.

Γιατί μετά τον τοκετό εμφανίζεται διαταραχή στην παραγωγή κολλαγόνου και κολπική ξηρότητα;

Ο ένοχος θα πρέπει να αναζητηθεί στις ορμόνες…

Η προγεστερόνη και τα οιστρογόνα είναι ορμόνες, που παράγονται κατά κύριο λόγο από τις ωοθήκες σας. Οι ορμόνες αυτές είναι υπεύθυνες για την έναρξη της περιόδου στην έφηβη (εμμηναρχή), για τον εμμηνορρυσιακό κύκλο, ενώ η στάση της παραγωγής τους από τις ωοθήκες είναι υπεύθυνη για την εμμηνόπαυση.

Κατά τη διάρκεια της κύησης η παραγωγή των ορμονών αυτών «εκτοξεύεται», διότι σε αυτή συμμετέχουν και οι ιστοί του πλακούντα. Μετά από την κύηση όμως, όταν οι ιστοί αυτοί δεν υφίστανται πλέον, η παραγωγή τόσο της προγεστερόνης, όσο και των οιστρογόνων «κατακρημνίζεται». Ανάλογη πτώση παρατηρείται και στα επίπεδα των ορμονών αυτών στο αίμα της γυναίκας.

Ειδικά δε όσον αφορά τις γυναίκες, που θηλάζουν, η παραγωγή ειδικά των οιστρογόνων καταστέλλεται έτι περαιτέρω. Αυτό συμβαίνει, διότι ο θηλασμός προϋποθέτει την έκκριση από μία περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υπόφυση, της ορμόνης προλακτίνης. Η ορμόνη αυτή παρεμποδίζει την έκκριση των οιστρογόνων από τις ωοθήκες.

Παρατηρήσεις σε αρουραίους κατέδειξαν, πως η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων μετά τον τοκετό συνδέεται με διαταραχή της παραγωγής κολλαγόνου.
Επομένως, φαίνεται πως η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων, υπεύθυνη ούσα για τη διαταραχή της παραγωγής κολλαγόνου στη στηρικτική στοιβάδα του κόλπου, προκαλεί και την κολπική ξηρότητα, που πολλές γυναίκες αναφέρουν μετά την εγκυμοσύνη και κατά το θηλασμό.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κολπική ξηρότητα μετά από την εγκυμοσύνη;

Κατά βάσιν, οι τρόποι αντιμετώπισης της κολπικής ξηρότητας μετά από την εγκυμοσύνη είναι δύο:

• Υποκαθιστούμε τοπικά την παραγωγή κολλαγόνου
• Ενισχύουμε τοπικά την παραγωγή κολλαγόνου

Η τοπική υποκατάσταση της παραγωγής κολλαγόνου περιλαμβάνει τη χρήση κολπικών γελών (gels), που ενυδατώνουν τον κολπικό βλεννογόνο. Οι γέλες αυτές λειτουργούν, όπως και οι ενυδατικές κρέμες των χεριών και του προσώπου. Το αποτέλεσμά τους διαρκεί, όσο παρατείνεται η χρήση τους. Αν σταματήσετε να τις χρησιμοποιείτε, σταματάει και η ενυδάτωση του κολπικού βλεννογόνου και επανέρχεται η ξηρότητα.

Υπάρχουν δύο μέθοδοι για την τοπική ενίσχυση της παραγωγής κολλαγόνου:

• Η χρήση κολπικών γελών, που περιέχουν οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα αυτά «επανεκκινούν» την τοπική παραγωγή κολλαγόνου από τα κύτταρα της στηρικτικής στοιβάδας του κόλπου. Όμως και αυτών των γελών η δράση κρατάει, όσο διαρκεί και η συστηματική τους χρήση. Επιπροσθέτως, αν και η απορρόφησή τους από το βλεννογόνο του κόλπου είναι μάλλον μικρή και δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό να αυξηθούν σημαντικά τα επίπεδά τους στο αίμα, ενδέχεται μικρές ποσότητες οιστρογόνων να ανιχνευθούν στην κυκλοφορία της γυναίκας. Με δεδομένο, πως τα οιστρογόνα αναστέλλουν τη δράση της ορμόνης προλακτίνης και κατ’ επέκταση μειώνουν την παραγωγή γάλακτος, δεν αποκλείεται γυναίκες, που κάνουν χρήση των γελών αυτών και θηλάζουν, να παρατηρήσουν μείωση της παραγόμενης ποσότητας γάλακτος.
• Η εφαρμογή των Εστιασμένων Υπερήχων Υψηλής Έντασης (HIFU). Πρόκειται για υπερήχους, που εκπέμπονται από ειδική συσκευή κατευθείαν στο κολπικό τοίχωμα και δίνουν στα κύτταρα της στηρικτικής στοιβάδας το ερέθισμα για την παραγωγή κολλαγόνου. Η θεραπεία αυτή γίνεται συνήθως μόνον μία φορά και τα αποτελέσματα είναι μάλλον μόνιμα. Προϋπόθεση είναι να έχουν μεσολαβήσει 3 μήνες από τον τοκετό και να έχουν επουλωθεί πλήρως ενδεχόμενα τραύματα, που προεκλήθησαν στο περίνεο (την περιοχή μεταξύ κόλπου και πρωκτού) κατά τον τοκετό.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι η Πιθανή Ημερομηνία Τοκετού σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας