Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.
Κατά μέσον όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.
Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.
Η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από την προοδευτική μείωση της παραγωγής ορμονών από τις ωοθήκες, έως ότου αυτή σταματήσει τελείως. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι η εμμηνόπαυση είναι ένα κατ’ εξοχήν «ωοθηκικό» γεγονός, αφού τα κέντρα του εγκεφάλου, που ελέγχουν τη λειτουργία των ωοθηκών συνεχίζουν να είναι λειτουργικά και μετά την παύση της ωοθηκικής δραστηριότητας, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στις αιματολογικές εξετάσεις.
Φαίνεται, πως η παραγωγή ωοθηκικών ορμονών και κυρίως οιστρογόνων εμμένει, καίτοι σε χαμηλά επίπεδα, για κάποιο διάστημα μετά αυτήν καθαυτήν την εμμηνόπαυση. Το διάστημα αυτό εκτείνεται για περίπου 2 έτη μετά την τελευταία περίοδο.
Τι σχέση έχει η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες με την αύξηση του σωματικού λίπους;
Δεν έχουμε αποσαφηνίσει πλήρως τους λόγους, για τους οποίους λίγο πριν και – ακόμα περισσότερο – μετά την εμμηνόπαυση το βάρος της γυναίκας παρουσιάζει συχνά αυξητικές τάσεις. Εντούτοις, εκ των ευρισκομένων στη διεθνή βιβλιογραφία στοιχείων προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις, υπέρ τις πιθανότητας στο μηχανισμό αύξησης του σωματικού βάρους και του σωματικού λίπους να εμπλέκονται τα οιστρογόνα και συγκεκριμένα η πτώση τις παραγωγής των ορμονών αυτών από τις ωοθήκες.
Υπέρ τις άποψης αυτής συνηγορούν και οι συντάκτες μελέτης του 2014, οι οποίοι ανασκόπησαν τα στοιχεία παλαιοτέρων μελετών. Εκ της μελέτης αυτής προέκυψαν στοιχεία, που καταδεικνύουν την συσχέτιση της μείωσης της παραγωγής οιστρογόνων με την εμφάνιση παχυσαρκίας.
Επιπροσθέτως έχει καταγραφεί σε στατιστικές μελέτες και η σαφής αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας, όσον η γυναίκα πλησιάζει στην εμμηνόπαυση. Έτσι σε μελέτη του 2010 το ποσοστό των παχυσάρκων γυναικών στις Η.Π.Α. αυξάνεται σημαντικά μετά την ηλικία των 40. Συγκεκριμένα, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 65% για το ηλικιακό φάσμα 40 έως 59, ενώ, όσον αφορά γυναίκες, που έχουν συμπληρώσει τα 60 έτη, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 73,8%.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και μελέτη του 2018, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα, πως η χορήγηση ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες σχετίζεται με μείωση του σωματικού βάρους και του σωματικού λίπους, η οποία όμως αναστρέφεται μετά τη διακοπή της χορήγησης της συγκεκριμένης θεραπείας.
Η μείωση παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες συνδέεται και με αλλαγές στην κατανομή του λίπους στο σώμα μετά την εμμηνόπαυση.
Σε νεώτερες γυναίκες ο λιπώδης ιστός εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στους γλουτούς και τους μηρούς. Αντίθετα, γυναίκες κοντά ή μετά την εμμηνόπαυση παρατηρούν, πως αυξημένη ποσότητα λίπους εναποτίθεται πλέον στην κοιλιακή χώρα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η περιφέρεια της κοιλιάς τους. Μιλάμε για μία κατανομή του λίπους, που προσιδιάζει στη κατανομή το λίπους του ανδρικού σώματος.
Και στην εκδήλωση του φαινομένου αυτού φαίνεται, πως εμπλέκεται η πτώση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες.
Το λίπος όμως στις γυναίκες αυτές δεν συγκεντρώνεται μόνο κάτω από το δέρμα (υποδόριο λίπος), αλλά και πέριξ των σπλάχνων της κοιλιάς (σπλαχνικό λίπος).
Υπάρχουν κίνδυνοι από τη συγκέντρωση λίπους στην κοιλιακή χώρα;
Η υπερβολική ποσότητα υποδορίου λίπους συνδέεται με κοσμητικά προβλήματα, αλλά η υπερβολική ποσότητα σπλαχνικού λίπους συνδέεται με την εκδήλωση εν δυνάμει σοβαρών προβλημάτων υγείας όπως:
- Καρδιοπάθειες
- Διαβήτης τύπου ΙΙ
- Υπέρταση
- Υπερχολιστεριναιμία
- Αναπνευστικά προβλήματα
Από στοιχεία της διεθνούς βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η συγκέντρωση λίπους στην κοιλιά συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων για πρόωρο θάνατο, ανεξάρτητα από το σωματικό βάρος. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί, πως ακόμα και γυναίκες, οι οποίες έχουν Δείκτη Μάζας – Σώματος (Body Mass Index/ BMI) εντός των φυσιολογικών ορίων, αλλά η περίμετρος της κοιλιάς τους είναι αυξημένη, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακές νόσους.
Και τι να κάνω, για να διατηρήσω το ποσοστό σωματικού λίπους όσο το δυνατόν χαμηλότερα και μετά την εμμηνόπαυση;
Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, τα μέτρα, που συστήνονται για τη διατήρηση του λίπους σε χαμηλά επίπεδα, είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα:
- Ακολουθείτε υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης
- Αποφεύγετε τα λεγόμενα κορεσμένα (ζωικά) λίπη.
- Αποφεύγετε τις τροφές και τα ποτά (όπως τα αναψυκτικά), που περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης
- Περιορίστε την κατανάλωση οινοπνευματωδών
- Προτιμάτε να καταναλώνετε τροφές πλούσιες πολυακόρεστα λίπη
- Προτιμάτε το άπαχο κρέας και το ψάρι
- Προσέχετε τη θερμιδική αξία και την ποσότητα της τροφής, που λαμβάνετε σε ημερήσια βάση.
- Ενσωματώστε στην καθημερινότητά σας τη φυσική άσκηση, πάντα λαμβάνοντας υπόψη τη φυσική σας κατάσταση και την κατάσταση της υγείας σας.
Γενικά, συστήνεται οι υγιείς ενήλικες να επιδίδονται σε ήπια αεροβική άσκηση, όπως είναι το γρήγορο περπάτημα επί 150 λεπτά εβδομαδιαίως ή έντονη αεροβική άσκηση, όπως είναι το τρέξιμο για 75 λεπτά ανά εβδομάδα.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
