Αποκόλληση του πλακούντα: Παράγοντες κινδύνου, συμπτώματα και διάγνωση

Ο όρος αποκόλληση πλακούντα είναι εν μέρει αυτονόητος, καθότι περιγράφει μία κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από την απόσπαση του πλακούντα από την εσωτερική επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας (δηλαδή ο πλακούντας «ξεκολλάει» από το τοίχωμα της μήτρας).

Πρόκειται για μία εν δυνάμει σοβαρή επιπλοκή της εγκυμοσύνης, η οποία επηρεάζει το 1% περίπου του συνόλου των κυήσεων και ενδέχεται να έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τη μητέρα, όσο και για το μωρό.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της αποκόλλησης του πλακούντα;

Τα βασικά αίτια πρόκλησης αποκόλλησης του πλακούντα είναι εν πολλοίς άγνωστα.

Εντούτοις, έχουμε καταφέρει να εντοπίσουμε κάποιες καταστάσεις, που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της επιπλοκής αυτής, όπως:

• Υπέρταση κύησης ή προεκλαμψία (είναι ο συχνότερος παράγων προδιάθεσης για την αποκόλληση πλακούντα, εμφανιζόμενος στο 44% των περιπτώσεων περίπου)
• Τραυματισμός με πλήξη της κοιλιάς της εγκύου (μετά από τροχαίο, ή εξαιτίας άσκησης σωματικής βίας στην έγκυο ή πτώση αυτής)
• Κάπνισμα
• Χρήση ναρκωτικών (π.χ. κοκαΐνης)
• Υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών
• Πρόωρη ρήξη του θυλακίου (αυτό που λέμε «σπάσαν τα νερά νωρίς»)
• Ινομυώματα στην περιοχή εμφύτευσης του πλακούντα
• Αμνιοπαρακέντηση (λόγω της διάτρησης του τοιχώματος της μήτρας)
• Αποκόλληση πλακούντα σε προηγούμενη κύηση (σύμφωνα με τις διεθνείς στατιστικές ο κίνδυνος επανάληψης της αποκόλλησης πλακούντα σε επόμενη κύηση κυμαίνεται μεταξύ του 4% και του 12%, αν μάλιστα η γυναίκα αντιμετώπισε αποκόλληση πλακούντα σε δύο προηγούμενες κυήσεις, τότε ο κίνδυνος επανάληψης της επιπλοκής αυτής ανέρχεται στο 25%)
• Φλεγμονή εντός της αμνιακής κοιλότητας (ονομάζεται Χοριοαμνιονίτις)
• Ρήξη θυλακίου (αν ο τοκετός δεν περατωθεί εντός 24 ωρών από αυτή)
• Ηλικία της μητέρας μικρότερη των 20 ετών ή μεγαλύτερη των 35 ετών
• Πολύδυμη κύηση (κυοφορούνται πλέον του ενός εμβρύου, όπως λ.χ. δίδυμα)

Ποια είναι τα συμπτώματα της αποκόλλησης πλακούντα;

Ο κατάλογος με τα σχετικά συμπτώματα περιλαμβάνει:

• Κολπική αιμόρροια (το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται στο 80% των περιπτώσεων, αλλά η ανυπαρξία του δεν είναι αρκετή ώστε να αποκλειστεί τη αποκόλληση, αφού δεν εμφανίζεται στο 20% των περιπτώσεων, όπως συμβαίνει στην κεντρική αποκόλληση)
• Άλγος στην κοιλιά ή στην οσφύ (στη μέση) – το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται στο 70% των περιπτώσεων, ενώ συχνά η κοιλιά είναι σκληρή κατά την ψηλάφηση.
• Άλγος εμφανίζεται και στην περιοχή της μήτρας κατά την ψηλάφηση στο 70% των περιπτώσεων
• Σημεία εμβρυϊκής δυσχέρειας (το έμβρυο φαίνεται να «δυσκολεύεται») εμφανίζονται στο 60% των περιπτώσεων – η μητέρα συχνά αναφέρει μειωμένη κινητικότητα του μωρού και αυτό ενδέχεται να είναι και το μοναδικό σύμπτωμα της αποκόλλησης, ενώ το καρδιοτοκογράφημα είναι σε αρκετές περιπτώσεις μη καθησυχαστικό (παθολογικό)
• Παθολογικές συσπάσεις της μήτρας εμφανίζονται στο 35% των περιπτώσεων – οι συσπάσεις της μήτρας, όπως αυτές καταγράφονται στο καρδιοτοκογράφημα ή διαπιστώνονται με την ψηλάφησή της, είναι υπερβολικά συχνές ή η μήτρα κατά την ψηλάφηση εμφανίζεται υπερβολικά σκληρή (είναι δηλαδή σε «μόνιμη» σύσπαση)

Πώς ο ιατρός διαγιγνώσκει την αποκόλληση πλακούντα;

Η διάγνωση της αποκόλλησης του πλακούντα γίνεται εν πολλοίς επί τη βάσει των συμπτωμάτων, ενώ στη λήψη των όποιων αποφάσεων βαρύνουν τόσο η κλινική κατάσταση της μητέρας, όσο και η εμφάνιση σημείων δυσχέρειας του μωρού.

Αν και οι υπερηχογράφοι έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, όπως έχει βελτιωθεί και η εκπαίδευση των μαιευτήρων στο χειρισμό των μηχανημάτων αυτών, το υπερηχογράφημα δεν είναι η πλέον αξιόπιστη μέθοδος διάγνωσης της αποκόλλησης του πλακούντα.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, πως από στατιστικές φαίνεται, ότι μόνον το 25% των διαπιστωμένων περιπτώσεων αποκόλλησης του πλακούντα μετά τον τοκετό, είχαν διαγνωσθεί δια υπερηχογραφήματος πριν από αυτόν. Επίσης το 50% των περιπτώσεων, στις οποίες το υπερηχογράφημα δεν εντόπισε αποκόλληση πλακούντα, αυτή διαπιστώθηκε μετά τον τοκετό.

Εντούτοις, ο υπερηχογραφικός έλεγχος είναι σημαντικός στα πλαίσια της εξέτασης της κύησης, που ενδεχομένως παρουσιάζει αποκόλληση πλακούντα γιατί δια αυτού μπορούμε:

• να αποκλείσουμε ως αίτιο της κολπικής αιμόρροιας (συνηθέστερο σύμπτωμα αποκόλλησης πλακούντα) το ενδεχόμενο προδρόμου πλακούντα.
• να μετρήσουμε την ποσότητα αμνιακού υγρού (το ολιγάμνιο ενδέχεται να είναι η μοναδική ένδειξη πρόωρης ρήξης των υμένων, η οποία αποτελεί και αίτιο αποκόλλησης του πλακούντα)
• να ελέγξουμε με τη μέθοδο Doppler τη ροή των αγγείων του ομφαλίου λώρου, αλλά και άλλων αγγείων, ώστε να διαπιστώσουμε – σε συνδυασμό με το καρδιοτοκογράφημα – αν υφίσταται εμβρυϊκή δυσχέρεια.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Διαβάστε περισσότερα για την αποκόλληση πλακούντα ΕΔΩ

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr