Υπογεννητικότητα και υπογονιμότητα: Ποιες είναι οι σύγχρονες μέθοδοι για την αντιμετώπισή τους;

Η υπογονιμότητα οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό στη χρονική αναβολή της δημιουργίας οικογένειας και στην εξάπλωση του καρκίνου. Δημογραφικά στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι το 2012 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 5,5 τοις χιλίοις, τη στιγμή που ο πληθυσμός της Ε.Ε. αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 2,2 τοις χιλίοις. Ωστόσο σήμερα δίνεται σε όλους η δυνατότητα να διατηρήσουν και να διαφυλάξουν την γονιμότητά τους.

Τα καλά νέα είναι ότι η υπογεννητικότητα και η υπογονιμότητα είναι σήμερα αναστρέψιμες, καθώς όλοι πλέον έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους και να τεκνοποιήσουν όποτε θελήσουν, διαφυλάσσοντας με απλούς τρόπους τα σπερματοζωάρια και τα ωάρια τους.

«Επιβάλλεται» να γνωρίζουν για την διατήρηση της γονιμότητας όλοι οι ασθενείς, γυναίκες και άνδρες, με νοσήματα που απειλούν τη γονιμότητά τους, όπως καλοήθεις καταστάσεις πχ ενδομητρίωση ή ασθενείς με καρκίνο, στους οποίους η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία συνδέονται με σοβαρές επιπτώσεις στη γονιμότητα.

Το κάθε ζευγάρι που θέλει να τεκνοποιήσει οφείλει να γνωρίζει ότι όχι μόνο η ιατρική εξελίσσεται διαρκώς, με αποτέλεσμα και ο καρκίνος στην πλειονότητα των περιπτώσεων να θεραπεύεται, αλλά κυρίως ότι η επιτυχία στην εξωσωματική γονιμοποίηση διαρκώς αυξάνεται. Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραμέτρων δίνει σε όλους τους υποψήφιους γονείς τη δυνατότητα από νεαρή ηλικία να διατηρήσουν την γονιμότητά τους διαφυλάσσοντας σπερματοζωάρια και ωάρια με κρυοσυντήρηση. «Αυτό δεν είναι μόνο πρόοδος της ιατρικής αλλά κυρίως είναι προστασία της ζωής» λένε ειδικοί επιστήμονες.

Τι είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων και ποιες γυναίκες αφορά;
Αφορά κυρίως γυναίκες χωρίς σύντροφο. Είναι η λήψη και η κρυοσυντήρηση δηλαδή κατάψυξη των ωαρίων είτε σε φυσικό κύκλο (χωρίς φάρμακα) είτε μετά από φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών. Έτσι όταν, στο μέλλον η γυναίκα θελήσει να τεκνοποιήσει, τα ωάρια της θα αποψύχονται και θα γονιμοποιούνται με το σπέρμα του συντρόφου της. Από ένα υγιές γονιμοποιημένο ωάριο θα δημιουργηθεί ένα έμβρυο, το οποίο μπορεί στη συνέχεια θα μεταφερθεί στη μήτρα της γυναίκας και να επιτευχθεί μια εγκυμοσύνη.

Πότε πρέπει οι άνδρες να κάνουν κρυοσυντήρηση του σπέρματος τους;
Όταν επιθυμούν να αναβάλουν τη τεκνοποίηση για αρκετά χρόνια και να εξασφαλίσουν τη "νεανικότητα" των σπερματοζωαρίων τους και πριν από τη θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής εξασφαλίζοντας έτσι τη διαθεσιμότητα του σπέρματος κατά την κρίσιμη στιγμή της θεραπείας. Η τεχνική αυτή, εφαρμόζεται ιδιαίτερα σε άνδρες με δυσκολία εκσπερμάτωσης κλπ.

Παίζει ρόλο η ηλικία της γυναίκας και του άνδρα στη γονιμότητα;
Μετά την ηλικία των 35 ετών, η γυναικεία γονιμότητα μειώνεται σημαντικά και οι πιθανότητες εγκυμοσύνης είναι αρκετά χαμηλές στην ηλικία των 40 ετών και σχεδόν μηδαμινές όταν η γυναίκα φτάσει τα 45 χρόνια. Επίσης, οι γυναίκες άνω των 35 ετών έχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής, γενετικών ανωμαλιών και πρόωρου τοκετού. Τα παραπάνω προβλήματα συνδέονται κυρίως με την ποιότητα των ωαρίων.

Ωστόσο σημαντικός αριθμός γυναικών επιθυμεί να αναβάλλει τη μητρότητα για αρκετά χρόνια. Οι γυναίκες αυτές είναι υποψήφιες για διατήρηση γονιμότητας. Η ιδανική ηλικία για συντήρηση ωαρίων είναι κάτω των 35 ετών. Όταν χρησιμοποιηθούν τα ωάρια αυτά, ακόμα και μετά από αρκετά χρόνια, η πιθανότητα θετικής έκβασης είναι υψηλή καθώς συνδέεται με την ηλικία των ωαρίων και όχι με την ηλικία της γυναίκας που υποβάλλεται σε θεραπεία.

Αντίστοιχα, η γονιμότητα του άντρα μειώνεται σημαντικά μετά την ηλικία των 40 ετών και επιπλέον η προχωρημένη ηλικία του άνδρα έχει ενοχοποιηθεί για διάφορα προβλήματα και ανωμαλίες κατά τη διάρκεια της κύησης και μετά τη γέννηση.

Συνιστάται σε καρκινοπαθείς άνδρες πριν από την έναρξη της θεραπείας τους η κρυοσυντήρηση σπέρματος;
Φυσικά. Η μέθοδος αυτή είναι απλή, χαμηλού κόστους και δεν απαιτείται φαρμακευτική θεραπεία. Το κρυοσυντηρημένο σπέρμα μπορεί να διατηρηθεί έως ότου χρειαστεί. Η Ελληνική Νομοθεσία προβλέπει και καλύπτει όλες τις παραπάνω διαδικασίες. Επειδή η θεραπεία του καρκίνου, η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία σχετίζεται με σοβαρές επιπτώσεις και στην ανδρική γονιμότητα, πριν από την χειρουργική επέμβαση στους όρχεις ή τον προστάτη ή και σε άλλες επεμβάσεις όπως είναι η επέμβαση της κιρσοκήλης, η αφαίρεση προστάτη, η ανδρική στειροποίηση (βαζεκτομή) κλπ οι άνδρες με προβλήματα σπέρματος όπως σοβαρή ολιγο-αζωοσπερμία οφείλουν να διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα σπερματοζωαρίων.

Τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα στην οποία θα διαγνωσθεί καρκίνος για να διατηρήσει την γονιμότητα της;
Η διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας, όπως είναι ο καρκίνος, αναγκάζει μια γυναίκα να πάρει σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή της. H χημειοθεραπεία, η ακτινοβολία και η χειρουργική επέμβαση μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τον καρκίνο, ωστόσο συχνά μειώνουν σημαντικά τη γονιμότητα. Γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία για ασθένειες όπως αυτοάνοσες διαταραχές (πχ ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος), μπορεί να υποστούν σημαντική μείωση στη γονιμότητά τους. Επιπλέον, γυναίκες με καλοήθεις παθήσεις πχ ενδομητρίωση, γυναίκες που εκτίθενται σε τοξικούς παράγοντες ή ακτινοβολία, καθώς και γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης, οφείλουν να ενημερωθούν για τη δυνατότητα συντήρησης γονιμότητας. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, γυναίκες με σοβαρές ασθένειες έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους πριν από την έναρξη της θεραπείας.

Υπάρχουν κάποιες επαγγελματικές κατηγορίες ανδρών που πρέπει να βάλουν σε προτεραιότητα την διατήρηση της γονιμότητάς τους;
Υπάρχουν επαγγέλματα υψηλού κινδύνου υπογονιμότητας όπως πχ στρατιώτες σε μάχιμες μονάδες, ποδηλάτες, προσωπικό σε χώρους με περιβαλλοντικούς ρύπους, ακτίνες Χ ή ραδιενέργεια, εργάτες, αθλητές κλπ οι οποίοι είναι επιρρεπείς σε πτώσεις και άλλα ατυχήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε τραυματισμό των όρχεων, επίσης γεωργοί που εκτίθενται σε εντομοκτόνα οδηγοί φορτηγών, ταξιτζήδες, πυροσβέστες που εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες κ.α.