Θετική γονεϊκότητα σε νεαρούς εφήβους (12-14 ετών)

Η θετική γονεϊκότητα είναι μια προσέγγιση που δίνει έμφαση στον αμοιβαίο σεβασμό, την κατανόηση και την αποτελεσματική επικοινωνία ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά τους. Στους νεαρούς εφήβους η θετική γονεϊκότητα είναι επίσης πολύ σημαντική, καθώς οι αλλαγές που υφίστανται είναι πολλές, εσωτερικές και εξωτερικές, αφορούν δηλαδή και στο σώμα αλλά και στη ψυχοσύνθεσή τους.

Τα αναπτυξιακά ορόσημα και η κατανόησή τους στην ηλικία των 12-14 ετών. Η εφηβεία σηματοδοτεί την αρχή των ορμονικών αλλαγών. Για παράδειγμα, η αγορίστικη φωνή παύει να είναι τόσο ψιλή και αποκτά σταδιακά μία βραχνάδα ενώ παράλληλα εμφανίζονται τρίχες στο πρόσωπο, στις μασχάλες, στο εφηβαίο. Στα κορίτσια αντίστοιχα, αναπτύσσεται η τριχοφυΐα, το στήθος και εμφανίζεται η έμμηνος ρύση. Όλες αυτές οι αλλαγές έχουν ως φυσικό επακόλουθο αγχώδεις αντιδράσεις, αμηχανία, καθώς προσπαθεί το έφηβάκι σας να αφομοιώσει τις αλλαγές αυτές που συμβαίνουν στο σώμα του και στο ψυχισμό του. Παράλληλα, είναι πιθανό να έρθει σε επαφή με κινδύνους, για παράδειγμα να νιώθει πίεση από τους συνομηλίκους και την παρέα να κάνει χρήση ναρκωτικών, να καπνίσει ή και να ανοίξει τη σεξουαλική του δραστηριότητα. Καταστάσεις που το βγάζουν από την παιδική αθωότητα με έναν βίαιο τρόπο. Και εδώ ακριβώς ισχύει αυτό που λέμε, ότι δηλαδή ο γονιός θα θερίσει ότι ακριβώς έσπειρε τα προηγούμενα χρόνια στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού του. Αν λοιπόν κατάφερε να μεταδώσει αξίες και σωστή οριοθέτηση στο παιδί του αλλά και τη στάση του «εδώ είμαι εγώ, δίπλα σου διακριτικά, μπορείς να με εμπιστευτείς», τότε το παιδί θα έχει καλύτερο έλεγχο του εαυτού του και θα νιώθει άνετα να συμβουλευτεί τον γονιό σε οτιδήποτε χρειαστεί. Επίσης, σε αυτή τη φάση ζωής, η κατάθλιψη, οι διατροφικές διαταραχές και τα οικογενειακά προβλήματα είναι τρία ακόμη εμπόδια στην ομαλή εξέλιξη. Όσον αφορά τις κοινωνικές και εξωσχολικές δραστηριότητες και τις ακαδημαϊκές αναζητήσεις, οι έφηβοι στις μέρες μας είναι όλο και πιο αυτόνομοι, αν και οι γονείς εξακολουθούν να είναι ζωτικής σημασίας.

Σε αυτό το στάδιο, το έφηβο παιδί σας μπορεί να κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του και να είναι μελαγχολικό, πρόκειται για τη μελαγχολία της εφηβείας. Θυμηθείτε λίγο τα δικά σας εφηβικά χρόνια, πόσοι από εσάς είχατε επιδοθεί στο γράψιμο εκφράζοντας τον εσωτερικό σας κόσμο; Μπορεί επίσης να ταλαντεύεται ανάμεσα σε υψηλούς και μη ρεαλιστικούς στόχους από τη μία και να αμφιβάλλει ακόμα και για μικρά πράγματα από την άλλη. Γενικότερα, στην εφηβεία, το ένα πόδι βρίσκεται στην παιδικότητα και το άλλο προσπαθεί να πατήσει στην ενήλικη ζωή. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν τις ψυχικές διακυμάνσεις και τη δυσκολία στην προσπάθεια να αποδεχτεί ο έφηβος και η έφηβη το σώμα και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά που αλλάζουν όλο και περισσότερο, τις ορμονικές μεταβολές στις οποίες άλλωστε οφείλονται αυτές οι σωματικές αλλαγές αλλά και η επίδρασή τους στον εφηβικό ψυχισμό: ένταση, εκνευρισμός, κλάμα, μελαγχολία, δραματοποίηση, αφηρημάδα, σεξουαλικό ξύπνημα, αυνανισμός, κλπ. Μάλλον είναι αρκετά όλα αυτά που χρειάζεται να διαχειριστεί το εφηβάκι σας! Αν προσθέσουμε και την πίεση των μαθημάτων που αυξάνεται όλο κα περισσότερο, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα πιο πολύ. Επίσης, επηρεάζεται όλο και περισσότερο από την ομάδα των συνομηλίκων και την παρέα, καθώς θέλει «να ανήκει».

Συμβουλές για θετική γονεϊκότητα κατά τη διάρκεια της μέσης παιδικής ηλικίας 12-14 ετών:

• Γνωρίστε τους φίλους του παιδιού σας, χωρίς όμως να τους κατακρίνετε ακόμα και αν δεν τους συμπαθείτε.
• Να έχετε ενεργό ρόλο στην ακαδημαϊκή ζωή του εφήβου σας, ακούγοντας, ενισχύοντας, και στηρίζοντάς τον.
• Ενισχύστε τις πρωτοβουλίες του, να χρησιμοποιεί τη δική του κρίση, βοηθώντας τον να κάνει υγιείς επιλογές.
• Ακούστε τον έφηβο σας και σκεφτείτε τι σας λέει. Είναι σημαντικό να ξέρει ότι έχει την αμέριστη προσοχή σας και όχι την κριτική σας.
• Επιλύστε διαφωνίες θέτοντας ξεκάθαρους στόχους και προσδοκίες (όπως καλούς βαθμούς, οριοθέτηση και σεβασμό), ενώ προσκαλείτε τον έφηβό σας να ορίσετε μαζί το πότε και πώς θα επιτύχει αυτούς τους στόχους (όπως πότε και πώς να μελετήσει ή να καθαρίσει το δωμάτιό του).
• Η συζήτηση θεμάτων ταμπού όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, ο καπνός και η σεξουαλικότητα με τον έφηβο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με ειλικρίνεια, αμεσότητα και χωρίς κριτική.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας