28η Οκτωβρίου: Η ιστορική σημασία των γεγονότων του '40 για τα παιδιά

Οι εθνικές επέτειοι είναι η αφορμή να γνωρίσουμε την ιστορία μας, να προβληματιστούμε από τα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την ύπαρξη και την επιβίωσή μας ως έθνος και μέσα από αυτή να καλλιεργήσουμε την εθνική μας συνείδηση .

Η 28η Οκτωβρίου συμβολίζει τη δύναμη του ελληνικού λαού σε αντίξοες συνθήκες. Ο εορτασμός της ενισχύει την πίστη στις αξίες της ελευθερίας , της δημοκρατίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Πώς να μιλήσετε στα παιδιά για την 28η Οκτωβρίου

1. Από περιγραφές και οικογενειακές ιστορίες

Στις περισσότερες ελληνικές οικογένειες, υπάρχουν παραδείγματα παππούδων που πολέμησαν και γιαγιάδων που καρδιοχτύπησαν. Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών σας, μπορείτε να παροτρύνετε την γιαγιά ή τον παππού να διηγηθούν με τον δικό τους τρόπο, ιστορίες που έζησαν, λόγια που άκουσαν ή είπαν, ακόμη και περίεργα γεγονότα που συνέβησαν.

Τα παιδιά θα ακούσουν με περίσσιο ενδιαφέρον τον παππού να διηγείται τους ηρωισμούς του, και κατά πάσα πιθανότητα, θα το ζητάνε ξανά και ξανά, ειδικά αν ο παππούς κάνει ζωηρές και γλαφυρές περιγραφές. Αν μάλιστα έχει και φωτογραφίες εκείνης της εποχής να συνοδεύσει την ιστορία του, στα μάτια τους θα είναι πάντα ο μεγάλος ήρωας που πολέμησε «τους κακούς» και στον οποίο σίγουρα θα θέλουν να μοιάσουν.

Η Ελληνίδα μάνα του 1940 – Οι γυναίκες ηρωίδες πίσω από τους ήρωες

28η Οκτωβρίου: Χρωμοσελίδες για μικρά παιδιά (εικόνες)

2. Από εξωσχολικά βιβλία

Υπάρχουν βιβλία για τον πόλεμο ή εικονογραφημένες ιστορίες, τις οποίες θα πρέπει να προσαρμόσετε στην ηλικία των παιδιών. Αν απευθύνεστε σε νήπια, προσέξτε τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσετε, τη «σκληρότητα» των εικόνων και την αγριότητα της ιστορίας. Δώστε βάσηστις έννοιες της ελπίδας, του αγώνα, της απελευθέρωσης.

Για τα μεγαλύτερα παιδιά το βιβλίο που σας προτείνουμε είναι «Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου» της Άλκης Ζέη. Το μυθιστόρημα παρουσιάζει ένα αγόρι, τον Πέτρο, που στην ηλικία των εννιά ετών ζει τον πόλεμο του 1940 και κατόπιν μεγαλώνει μέσα στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Αθήνα. Το α΄ μέρος («Όχι») του βιβλίου ξεκινάει με τον θάνατο του τριζονιού του Πέτρου στις 27 Οκτωβρίου 1940, μια ημέρα πριν την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

Την θλίψη του Πέτρου για τον θάνατο του τριζονιού θα την διαδεχθεί ο ενθουσιασμός για τις νίκες του Ελληνικού Στρατού, και αργότερα η πίκρα για την ήττα και την εισβολή των Γερμανών. Στο β΄ μέρος («Πεινάααω»), όλα αλλάζουν για τον Πέτρο και την οικογένειά του. Όλοι τους ζουν τον πρώτο δύσκολο χειμώνα της Κατοχής. Στο γ΄ μέρος («Συσσίτιο»), στο σχολείο του Πέτρου αρχίζουν τα συσσίτια, ενώ ο Πέτρος αρχίζει να συνειδητοποιεί πως αρχίζει η Αντίσταση στους κατακτητές. Στο δ΄ μέρος («Λευτεριά ή θάνατος»), ο Πέτρος και ο Σωτήρης συμμετέχουν σε αντιστασιακές πράξεις αλλά γνωρίζουν και την βαρβαρότητα των κατακτητών, οι οποίοι θα σκοτώσουν τον φίλο του Πέτρου. Το βιβλίο τελειώνει στις 12 Οκτωβρίου 1944, την επομένη της αποχώρησης των Γερμανών από την Αθήνα. Ο Πέτρος «είναι άντρας πια, δεκατριώ χρονώ»!

Η The New York Times Book Review έχει γράψει «Διαβάστε τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου» για πολλούς λόγους αλλά έστω και μόνο για να θαυμάσετε το θάρρος και την επινοητικότητα του Πέτρου, του μικρού αυτού αντιστασιακού που έκανε τη ζωή δύσκολη στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές».

Διαβάστε το βιβλίο, είτε μόνη σας για να το αφηγηθείτε στα παιδιά με εικόνες και γλαφυρότητα, είτε μαζί τους δυνατά, σε αποσπάσματα που θεωρείτε ότι θα το ενδιαφέρουν. Φυσικά εάν νομίζετε ότι το παιδί σας έχει την ωριμότητα να το διαβάσει μόνο του, δοκιμάστε το.

Τα παιδιά όταν διαβάζουν κάνουν δικές τους ιστορίες στο μυαλό, δημιουργούν τις δικές τους εικόνες και φτιάχνουν πρότυπα στα οποία πολλές φορές θέλουν να μοιάσουν. Η μοναδική γραφή της Άλκης Ζέη συνδυάζει με απαράμιλλο τρόπο τη δραματικότητα και την αγωνία του πολέμου με την ανεμελιά της παιδικής ματιάς.

3. Κλασικές ελληνικές ταινίες

Πολλές είναι οι ταινίες που έχουν γυριστεί στην Ελλάδα αφιερωμένες στο έπος του '40. Από τις πιο γνωστές είναι η «Υπολοχαγός Νατάσσα», η οποία τότε κατέρριψε κάθε εισπρακτικό ρεκόρ.

Διαβάστε στο παρακάτω άρθρο ποιες ελληνικές ταινίες του '40 μπορείτε να δείτε με τα παιδιά.

Εκπαιδευτικό βίντεο

28η Οκτωβρίου: Ο ρόλος των γυναικών και των παιδιών στον πόλεμο του '40

Παιδική κατασκευή: Πώς να φτιάξετε την ελληνική σημαία

Λίγο πριν φύγετε από το σπίτι για να πάτε στον κεντρικό δρόμο της γειτονιάς σας όπου θα λάβει χώρα η παρέλαση, μπορείτε να φτιάξετε παρέα με τα παιδιά σας την ελληνική σημαία, με τον πιο απλό τρόπο.

Χρησιμοποιήστε απλά υλικά όπως χαρτόνι και μαρκαδόρους για να φτιάξετε μια σημαία που μπορούν να κρατήσουν στην παρέλαση ή να κρεμάσουν στο δωμάτιό τους. Αυτό το διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό έργο θα τους δώσει την ευκαιρία να μάθουν το κατατεθέν σύμβολο της χώρας.

Παρακολουθήστε στο παρακάτω βιντεάκι τα βήματα ένα προς ένα:

Ποιήματα για την Εθνική Επέτειο του «Όχι»

Ακολουθούν πέντε ποιήματα για την εθνική επέτειο!

1. Ο Λαός - Γιάννης Ρίτσος

Τούτος ο λαός, αφέντη μου, δεν ξέρει πολλά λόγια,
σωπαίνει, ακούει, κι όσα του λες τα δένει κομπολόγια.

Και κάποιο βράδυ - πες σαν χτες - υψώνει το κεφάλι

κι αστράφτουνε τα μάτια του κι αστράφτει ο νους του πάλι.

Κι όπως περνάν κι όπως βροντάν, μαδάει ο αγέρας ρόδα

κι από τη λάσπη ξεκολλά της Ιστορίας η ρόδα.

Και τούτο το περήφανο, τ' άμετρο ψυχομέτρι,

μόνη σημαία το φως κρατεί, μόνο σπαθί το αλέτρι.

Κι από τους τάφους ξεκινάν όλοι οι νεκροί του Αγώνα

και μπαίνουν πάλι στη σειρά με σιδερένιο γόνα.

Και φέγγουνε τα μάτια τους σ' όλο το μέγα βάθος

σάμπως Ανάστασης κεριά μετά από τ' Άγιο Πάθος.

Νάτος, περνάει ο αδούλωτος στρατός της δικαιοσύνης

και πάει να σπείρει όλη τη γης με στάρι κι άστρα ειρήνης.

Κι ως πάνω τους η Λευτεριά πάλλοντας ανατέλλει

φουσκώνει η άκρατη καρδιά του ανθρώπου σαν καρβέλι.

2.Όμορφη και παράξενη πατρίδα - Οδυσσέας Ελύτης

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά
στήνει στην γη καράβι κήπο στα νερά
κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται
μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Κάνει να πάρει πέτρα την επαρατά
κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα
μπαίνει σ' ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς
ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύρρανους

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

3. Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο αλβανικό μέτωπο - Νικηφόρος Βρεττάκος

Ποιος θα μας φέρει λίγον ύπνο εδώ που βρισκόμαστε;
Θα μπορούσαμε τότες τουλάχιστο να ιδούμε πως έρχεται τάχατε η μάνα μας

βαστάζοντας στη μασχάλη της ένα σεντόνι λουλακιασμένο

με μια ποδιά ζεστασιά και κατιφέδες από το σπίτι μας.

Ένα φθαρμένο μονόγραμμα στην άκρη του μαντιλιού: ένας κόσμος χαμένος.

Τριγυρίζουμε πάνω στο χιόνι με τις χλαίνες κοκαλιασμένες.

Ποτέ δεν βγήκε ο ήλιος σωστός απ' τα υψώματα του Μοράβα,

ποτέ δεν έδυσε ο ήλιος αλάβωτος απ' τ' αρπάγια της Τρεμπεσίνας.

Τρεκλίζω στον άνεμο χωρίς άλλο ρούχο, διπλωμένος με το ντουφέκι μου, παγωμένος και ασταθής.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δε θα μου πήγαινε αυτή η προσβολή περασμένη υπό μάλης,

δε θα μου πήγαινε αυτό το ντουφέκι αν δεν ήσουν εσύ,

γλυκό χώμα που νιώθεις σαν άνθρωπος,

αν δεν ήτανε πίσω μας λίκνα και τάφοι που μουρμουρίζουν

αν δεν ήτανε άνθρωποι κι αν δεν ήταν βουνά με περήφανα

μέτωπα, κομμένα θαρρείς απ' το χέρι του θεού

να ταιριάζουν στον τόπο, στο φως και το πνεύμα του.

Η νύχτα μας βελονιάζει τα κόκαλα μέσα στ' αμπριά.

εκεί μέσα μεταφέραμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τ' ασπαζόμαστε

μεταφέραμε το σπίτι και την εκκλησιά του χωριού μας το κλουβί στο παράθυρο,

τα μάτια των κοριτσιών, το φράχτη του κήπου μας, όλα τα σύνορα μας, τ

ην Παναγία με το γαρούφαλο, ασίκισσα, που μας σκεπάζει τα πόδια πριν απ' το χιόνι,

που μας διπλώνει στη μπόλια της πριν απ' το θάνατο.

Μα ό,τι κι αν γίνει εμείς θα επιζήσουμε.

Άνθρωποι κατοικούν μες στο πνεύμα της Ελευθερίας αμέτρητοι,

Άνθρωποι όμορφοι μες στη θυσία τους, Άνθρωποι.

Το ότι πέθαναν, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν εκεί,

με τις λύπες, τα δάκρυα και τις κουβέντες τους.

Ο ήλιος σας θα 'ναι ακριβά πληρωμένος.

Αν τυχόν δεν γυρίσω, ας είστε καλά, σκεφτείτε για λίγο πόσο μου στοίχισε.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).