Γιατί τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να κοιμηθούν και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς γι' αυτό

Δύο στους τρεις μαθητές Λυκείου δεν κοιμούνται αρκετά. Και, τα παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι ακόμη πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ευχάριστο και συνεχόμενο ύπνο.

Στην πραγματικότητα, μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ κοιμούνται λιγότερο τη νύχτα και έχουν χειρότερη ποιότητα ύπνου από τους συνομηλίκους τους χωρίς ΔΕΠΥ. Αυτά τα προβλήματα ύπνου επηρεάζουν τις δεξιότητες εκτελεστικής λειτουργίας, τις ακαδημαϊκές σπουδές και τις σχέσεις τους με τους άλλους.

Διαταραχές ύπνου στα παιδιά: Γιατί συμβαίνουν και πώς να τις αντιμετωπίσετε

«Σκεφτείτε πώς αισθάνεστε όταν είστε κουρασμένοι ή σας λείπει ο ύπνος», λέει η Mary Beth DeWitt, PhD, επικεφαλής παιδικής ψυχολογίας στο Νοσοκομείο Παίδων Dayton. «Είναι πιο δύσκολο να συγκεντρωθείτε και να παραμείνετε συγκεντρωμένοι και μπορεί να είστε πιο ευερέθιστοι. Στα παιδιά, μπορεί επίσης να επιδεινώσει... τη ΔΕΠΥ, οπότε τα παιδιά μπορεί να είναι πιο υπερκινητικά, παρορμητικά και μπορεί ακόμη και να δείχνουν επιθετικότητα ή ευερεθιστότητα».

Τι ανακάλυψαν οι ερευνητές για τον ύπνο και τη ΔΕΠΥ

Σε αυτή την πρόσφατη μελέτη, η ερευνητική ομάδα εξέτασε τη φυσιολογία του ύπνου σε 62 εφήβους ηλικίας 13 έως 17 ετών. 31 είχαν ΔΕΠΥ και 31 δεν είχαν καμία ψυχιατρική διάγνωση.

«Αυτή η μελέτη έδειξε ότι οι έφηβοι με ΔΕΠΥ τείνουν να περνούν λιγότερο χρόνο κάθε βράδυ στον βαθύ ύπνο αργών κυμάτων, που είναι το βαθύτερο στάδιο του ύπνου, και περισσότερο χρόνο στο στάδιο 2 του ύπνου», λέει η Mirjam Quinn, PhD, αδειούχος κλινική ψυχολόγος παιδιών και εφήβων, η οποία δεν συμμετέχει στη μελέτη. «Οι ειδικοί στον ύπνο πιστεύουν ότι το στάδιο 2 του ύπνου είναι όταν ο εγκέφαλός μας οργανώνει τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες της ημέρας».

Ο βαθύς ύπνος αργών κυμάτων, συγκριτικά, είναι το βαθύτερο στάδιο ύπνου, λέει η ίδια. «Το σώμα σας χρησιμοποιεί αυτό το στάδιο ύπνου για να αποκαταστήσει τους τραυματισμούς και το χρειάζεστε για να λειτουργήσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Ο βαθύς ύπνος αργών κυμάτων είναι σημαντικός για το σώμα μας».

Όταν ο έφηβός σας δεν έχει επαρκή βαθύ ύπνο, μπορεί να ξυπνήσει το πρωί νιώθοντας εξαντλημένος, ακόμη και αν έχει καταγράψει «αρκετές» ώρες ύπνου, λέει η Quinn. «Έτσι, αν ένας έφηβος με ΔΕΠΥ έχει έναν εγκέφαλο που είναι τόσο απασχολημένος που συνεχίζει να "δουλεύει" ακόμα και τη νύχτα, με αποτέλεσμα να περνάει πολύ χρόνο στα ελαφρύτερα στάδια του ύπνου και όχι αρκετό χρόνο στο στάδιο του βαθύ ύπνου, είναι πιο πιθανό να περάσει τη μέρα του νιώθοντας κουρασμένος και σαν να μην έχει ξεκουραστεί αρκετά».

Μήπως οι ειδικοί υπερδιαγνώσκουν ΔΕΠΥ σε παιδιά και εφήβους;

Οι ερευνητές γνωρίζουν ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει νευρογνωστικές διαταραχές, αλλά δεν γνωρίζουν αν τα προβλήματα ύπνου μπορούν να εξηγήσουν τις δυσκολίες εκτελεστικής λειτουργίας που έχουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ, λέει η ίδια. «Αλλά αν ο εγκέφαλός τους δεν παίρνει την ξεκούραση και την επαναφορά που χρειάζεται τη νύχτα, οι υπάρχουσες δυσκολίες θα ενισχυθούν».

Πώς επηρεάζει αυτή η αλλαγή στον ύπνο τα παιδιά με ΔΕΠΥ;

Η έλλειψη ύπνου κάνει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις πιο δύσκολες. «Είναι πιο δύσκολο να ακούσετε προσεκτικά τι λέει ο φίλος σας -κάτι που απαιτεί προσοχή- και είναι πιο δύσκολο να σταματήσετε να κάνετε κάτι που νομίζατε ότι ήταν αστείο αλλά θυμώνει ο φίλος σας (κάτι που απαιτεί αναστολή των παρορμήσεων)».

Για να βοηθήσετε να κατανοήσετε αυτή τη διαταραχή που βιώνουν τα παιδιά όταν τους λείπει ο ύπνος, η Quinn προτείνει να σκεφτείτε την τελευταία φορά που κοιμηθήκατε άσχημα. «Οι πιθανότητες είναι ότι δεν ήσασταν πολύ παραγωγικοί στη δουλειά εκείνη την ημέρα, ίσως ξεχάσατε ένα ραντεβού και πιθανώς ήσασταν δύστροποι με τον σύντροφό σας».

Ο επαρκής ύπνος είναι κρίσιμος, λέει, επειδή κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, ο εγκέφαλος «ξεπλένεται» από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο επιτρέπει την απομάκρυνση των απορριμμάτων από τον εγκέφαλο, και είναι κρίσιμο για το λεμφικό σύστημα του εγκεφάλου, το οποίο ονομάζεται γλυμφατικό σύστημα. Τα μεταβολικά απόβλητα διαχέονται γρήγορα στο ΕΝΥ και απομακρύνονται στην κυκλοφορία του αίματος καθώς απορροφάται το ΕΝΥ. Όταν αυτό πάει στραβά, το ΕΝΥ μπορεί να είναι τοξικό, όπως στην αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, η πιο κοινή μορφή της νόσου του κινητικού νευρώνα.

Παιδί με ΔΕΠΥ: Πώς να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή του

«Πάντα σκέφτομαι τον ύπνο σαν έναν χαρούμενο άνθρωπο με μια σκούπα που έρχεται μετά από ένα πάρτι και σκουπίζει όλα τα κομφετί και τα περιτυλίγματα των cupcakes», λέει. «Αν αυτός ο χαρούμενος άνθρωπος δεν έχει αρκετό χρόνο για να κάνει τη δουλειά του, θα μείνουν κάποια "σκουπίδια"στη γωνία, και με την πάροδο του χρόνου, αυτά "τα σκουπίδια" συσσωρεύονται και αρχίζουμε να σκοντάφτουμε πάνω τους».

Είναι οι διαταραχές ύπνου πιο συχνές με ΔΕΠΥ;

Σύμφωνα με τον Quinn, τα άτομα με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά αϋπνίας, έχουν μεγαλύτερο λανθάνοντα χρόνο έναρξης του ύπνου (δηλαδή, χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποκοιμηθούν) και ξυπνούν συχνότερα κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Επίσης, περνούν λιγότερο χρόνο στον ύπνο REM, τον οποίο χρειάζονται για τη ρύθμιση των συναισθημάτων και την εδραίωση της μνήμης, λέει η ίδια. Και, μπορεί να παρουσιάσουν μειωμένη αποτελεσματικότητα του ύπνου, που σημαίνει ότι ένα μικρότερο ποσοστό του χρόνου που περνούν στο κρεβάτι περνάει στον ύπνο και όχι στο στριφογύρισμα.

Συνολικά, οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 25% έως 50% των παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να έχουν προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, προσθέτει η DeWitt. «Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι 3 στα 4 παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν προβλήματα ύπνου... Ορισμένοι έχουν προτείνει ότι η λειτουργία του εγκεφάλου που συμβάλλει στη ΔΕΠΥ μπορεί επίσης να συμβάλλει σε καταστάσεις που σχετίζονται με τον ύπνο, όπως ο κιρκάδιος ρυθμός».

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας με ΔΕΠΥ να κοιμηθεί καλύτερα

Σύμφωνα με τον DeWitt, η αλλαγή της συμπεριφοράς και μια σταθερή ρουτίνα ύπνου είναι οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί καλύτερα. Για την περαιτέρω προώθηση του ύπνου και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του ύπνου, συνιστά επίσης:

• Τον περιορισμό της καφεΐνης και των ηλεκτρονικών συσκευών το βράδυ.
• Την ενασχόληση με ήσυχες και ηρεμιστικές δραστηριότητες.
• Να δίνετε ευκαιρίες στο παιδί σας να ξοδεύει ενέργεια νωρίτερα το βράδυ, μετά το σχολείο ή πριν το δείπνο.
• Διατηρώντας σταθερές τις ώρες ύπνου και αφύπνισης κατά τη διάρκεια των ημερών και των εβδομάδων.
• Να ζητάτε βοήθεια εάν τα πράγματα δεν βελτιώνονται.

Οι έφηβοι με ΔΕΠΥ βιώνουν συχνά παροδικές εκρήξεις θυμού

«Αυτά τα παιδιά είναι ευαίσθητα στις αλλαγές στη ρουτίνα, οπότε όσο μεγαλύτερη είναι η συνέπεια στη ρουτίνα, τόσο πιο εύκολο θα είναι για αυτά να διατηρήσουν έναν κανονικό ρυθμό», λέει η Bly. «Αν το παιδί σας δυσκολεύεται με τον ύπνο ή οποιοδήποτε άλλο σχετικό σύμπτωμα, δεν φταίτε εσείς».

^{πηγή: parents.com}