Βρεφική αμνησία: Γιατί δε θυμόμαστε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας;

Παρόλο που μαθαίνουμε τόσα πολλά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, ως ενήλικες δεν μπορούμε να θυμηθούμε συγκεκριμένα γεγονότα από εκείνη την περίοδο.

Οι ερευνητές πίστευαν εδώ και καιρό ότι δεν διατηρούμε αυτές τις αναμνήσεις επειδή το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την αποθήκευση τους - ο ιππόκαμπος - συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι την εφηβεία. Επομένως, δεν μπορεί να κωδικοποιήσει αναμνήσεις στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Ωστόσο, νέα έρευνα του Πανεπιστημίου Yale παρέχει στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό δεν ισχύει.

Οι ερευνητές του Yale έδειξαν σε βρέφη νέες εικόνες και αργότερα δοκίμασαν αν τις θυμούνταν. Όταν ο ιππόκαμπος ενός βρέφους ήταν πιο ενεργός κατά την πρώτη προβολή μιας εικόνας, το βρέφος ήταν πιο πιθανό να την αναγνωρίσει αργότερα.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science, δείχνουν ότι οι αναμνήσεις μπορούν πράγματι να κωδικοποιηθούν στον εγκέφαλό μας κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Τώρα, οι ερευνητές εξετάζουν τι συμβαίνει με αυτές τις αναμνήσεις με την πάροδο του χρόνου.

Πότε τα μωρά αναγνωρίζουν τα οικεία τους πρόσωπα;

Τι είναι η «βρεφική αμνησία»

Η αδυναμία μας να θυμηθούμε συγκεκριμένα γεγονότα από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ονομάζεται «βρεφική αμνησία». Όμως, η μελέτη αυτού του φαινομένου είναι δύσκολη.

«Το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των τύπων αναμνήσεων, που ονομάζουμε επεισοδιακές αναμνήσεις, είναι ότι μπορείς να τις περιγράψεις σε άλλους. Όμως αυτό δεν είναι εφικτό όταν ασχολείσαι με βρέφη που δεν μιλούν ακόμα», δήλωσε ο Nick Turk-Browne, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Yale και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Για τη μελέτη, οι ερευνητές ήθελαν να βρουν έναν αξιόπιστο τρόπο να δοκιμάσουν τις επεισοδιακές αναμνήσεις των βρεφών. Η ερευνητική ομάδα έδειξε σε βρέφη ηλικίας τεσσάρων μηνών έως δύο ετών μια εικόνα ενός νέου προσώπου, αντικειμένου ή σκηνής. Αργότερα, αφού τα βρέφη είχαν δει αρκετές άλλες εικόνες, οι ερευνητές τους έδειξαν ξανά μια προηγουμένως προβληθείσα εικόνα δίπλα σε μια καινούργια.

«Όταν τα μωρά έχουν δει κάτι έστω και μία φορά πριν, περιμένουμε να το κοιτάξουν περισσότερο όταν το ξαναδούν», είπε ο Nick Turk-Browne. «Έτσι, αν ένα βρέφος κοιτάξει την προηγουμένως προβληθείσα εικόνα περισσότερο από τη νέα, αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως αναγνώριση».

Συμβουλές για να ενισχύσετε τη μνήμη του παιδιού

Τι δείχνει η νέα μελέτη

Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα, που την τελευταία δεκαετία έχει αναπτύξει μεθόδους για τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) σε ξύπνια βρέφη, μέτρησε τη δραστηριότητα στον ιππόκαμπο των βρεφών ενώ έβλεπαν τις εικόνες.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αξιολόγησαν εάν η δραστηριότητα του ιππόκαμπου σχετιζόταν με τη δύναμη των αναμνήσεων ενός βρέφους. Διαπίστωσαν ότι όσο μεγαλύτερη ήταν η δραστηριότητα στον ιππόκαμπο όταν το βρέφος κοιτούσε μια νέα εικόνα, τόσο περισσότερο την κοιτούσε όταν εμφανιζόταν ξανά αργότερα. Και το πίσω μέρος του ιππόκαμπου (το τμήμα πιο κοντά στο πίσω μέρος του κεφαλιού), όπου η δραστηριότητα κωδικοποίησης ήταν ισχυρότερη, είναι η ίδια περιοχή που σχετίζεται περισσότερο με τις επεισοδιακές αναμνήσεις στους ενήλικες.

Αυτά τα ευρήματα ίσχυαν για ολόκληρο το δείγμα των 26 βρεφών, αλλά ήταν πιο έντονα σε εκείνα άνω των 12 μηνών (τα μισά από το δείγμα). Σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας, αυτό το ηλικιακό αποτέλεσμα οδηγεί σε μια πιο ολοκληρωμένη θεωρία για το πώς ο ιππόκαμπος αναπτύσσεται για να υποστηρίξει τη μάθηση και τη μνήμη.

Προηγουμένως, η ερευνητική ομάδα είχε διαπιστώσει ότι ο ιππόκαμπος των βρεφών ήδη από τριών μηνών εμφάνιζε έναν διαφορετικό τύπο μνήμης που ονομάζεται «στατιστική μάθηση». Ενώ η επεισοδιακή μνήμη αφορά συγκεκριμένα γεγονότα, όπως το να μοιραστείς ένα γεύμα με φίλους, η στατιστική μάθηση αφορά την εξαγωγή μοτίβων από διάφορα γεγονότα, όπως το πώς μοιάζουν τα εστιατόρια ή πώς εξελίσσεται μια τυπική επίσκεψη σε ένα.

Τέσσερα tips για να ενισχύσετε τη μνήμη του παιδιού σας

Αυτοί οι δύο τύποι μνήμης χρησιμοποιούν διαφορετικές νευρωνικές οδούς στον ιππόκαμπο. Σε προηγούμενες μελέτες σε ζώα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η οδός της στατιστικής μάθησης, η οποία βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του ιππόκαμπου (πιο κοντά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού), αναπτύσσεται νωρίτερα από αυτήν της επεισοδικής μνήμης. Επομένως, ο Nick Turk-Browne, υπέθεσε ότι η επεισοδιακή μνήμη μπορεί να εμφανιστεί αργότερα στη βρεφική ηλικία, περίπου μετά τον πρώτο χρόνο ζωής.

«Η στατιστική μάθηση αφορά την κατανόηση της δομής του κόσμου γύρω μας. «Αυτό είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη της γλώσσας, της όρασης, των εννοιών και άλλων δεξιοτήτων. Οπότε είναι λογικό η στατιστική μάθηση να εμφανίζεται νωρίτερα από την επεισοδική μνήμη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Παρ’ όλα αυτά, η τελευταία μελέτη της ερευνητικής ομάδας δείχνει ότι οι επεισοδιακές αναμνήσεις μπορούν να κωδικοποιηθούν από τον ιππόκαμπο πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι νομίζαμε, πολύ πριν από τις πρώτες αναμνήσεις που μπορούμε να αναφέρουμε ως ενήλικες.

Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτές τις αναμνήσεις;

«Εξετάζουμε ακόμη και την τολμηρή, σχεδόν επιστημονικής φαντασίας πιθανότητα ότι αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να παραμένουν κάπου μέσα μας στην ενήλικη ζωή, παρά το γεγονός ότι είναι απρόσιτες», δήλωσε ο Nick Turk-Browne.