Ψυχολογική ευημερία γονιών με παιδιά στην εφηβεία

Και λογικό αν σκεφτούμε τις διεργασίες που γίνονται σε αυτή την περίοδο και στις δύο πλευρές- έφηβους και γονείς. Μέσα από τις βιολογικές και ψυχοσυναισθηματικές μεταβολές που επιφέρει, «μεγαλώνει» το παιδί και το ωριμάζει.

Πιο χαρακτηριστικά, την περιγράφω ως την γέφυρα που ενώνει δύο πλευρές, σαν τη βαρκούλα που οδηγεί από τη μία όχθη του ποταμού στην άλλη, στο κάδρο της ζωής, από την παιδικότητα σε εκείνη της ενήλικης ζωής. Αυτές οι μεταβολές δημιουργούν πολλές φορές εντάσεις στη σχέση γονιών – εφήβων, καθώς κανείς τους «δεν ξέρει» πώς να τις διαχειριστεί και πως μπορεί να προσαρμοστεί ψυχολογικά. Φυσικά, χρειάζεται να προσαρμοστεί όχι μόνο ο έφηβος αλλά και οι γονείς του.

Αρκετοί ερευνητές, υποστηρίζουν πως τα παιδιά μπορούν πιο εύκολα να κάνουν αυτή τη μετάβαση σε σχέση με τους γονείς τους, μελετώντας το γονεϊκό άγχος τόσο των μαμάδων, όσο και των μπαμπάδων, όπου είδαν πως αυξάνεται σε αυτή την ηλικιακή φάση.

Συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς εφήβων και Ψυχική Ευημερία

Ένας πιθανός προγνωστικός παράγοντας της γονικής ευημερίας είναι το επίπεδο σύγκρουσης γονέων-εφήβων. Μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση των συγκρούσεων ανάμεσα στους γονείς και στον έφηβο, είναι το πιο βασικό χαρακτηριστικό της μεταβατικής αυτής περιόδου. Όσοι και όσες έχετε παιδιά στην εφηβεία το γνωρίζετε καλά, όπως και οι περισσότεροι, καθώς είναι πλέον γνωστή η εφηβική αντιδραστικότητα. Η εφηβική αυτή αμφισβήτηση απέναντι σε όλα όσα γνωρίζει μέχρι τώρα και που αποτελούσαν τις «σταθερές του». Βρίσκεται σε ένα σημείο που τίποτα από όλα όσα ήξερε δεν τον ικανοποιεί, αμφισβητεί τους γονείς που στα προηγούμενα χρόνια θεωρούσε «Θεούς», προσπαθώντας να φτιάξει το δικό του σύστημα αξιών, μέσα από την συναναστροφή με τους συνομηλίκους και «ομοίους» του. Μέσα σε όλη αυτή την «ανταρσία», υποτιμά και εκμηδενίζει πολλά από όσα μέχρι χθες θεωρούσε σημαντικά, κάνοντας και λάθη πολλές φορές που οι γονείς όμως δεν μπορούν εύκολα να αποδεχτούν.

Αν και ο αντίκτυπος των συγκρούσεων ανάμεσα σε γονείς και εφήβους δεν είναι ακόμη σαφής, έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς είναι περισσότερο επιρρεπείς ως ένδειξη προσωπικής απόρριψης και αναποτελεσματικότητας του γονεϊκού τους ρόλου, ενώ οι έφηβοι έχουν τη τάση να το βλέπουν απλώς ως μία ευκαιρία «πρακτικής εξάσκησης» γνωστικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων που ανέπτυξαν ή και αναπτύσσουν στο «εδώ και τώρα». Στις περισσότερες οικογένειες, οι συγκρούσεις γονιού-παιδιού κατά την πρώιμη εφηβεία αυξάνονται, ενώ τα επόμενα χρόνια είναι πιθανό να υπάρξουν σημαντικές διακυμάνσεις.

Σύμφωνα με την ερευνήτρια Maja Dekovic, όσο πιο συχνές οι συγκρούσεις γονιών-εφήβων, τόσο πιο αυξημένη η εμφάνιση κατάθλιψης και χαμηλότερης αίσθησης ικανότητας στον γονεϊκό ρόλο και για τους δύο γονείς. Άλλοι ερευνητές, υποστηρίζουν πως οι συγκρούσεις με τους εφήβους επηρεάζουν την ευημερία των μαμάδων και όχι των μπαμπάδων και οι έρευνες συνεχίζονται…

Μέση ηλικία, Εφηβεία και Ψυχική Ευημερία

Άλλη μία παράμετρος είναι και η ηλικία των γονιών, όπου από τη μία έχουν να αντιμετωπίσουν την μετάβαση του έφηβου παιδιού τους, από την άλλη όμως έρχονται αντιμέτωποι και με την δική τους μετάβαση στη μέση ηλικία. Μία περίοδος επίσης γεμάτη ένταση που χαρακτηρίζεται από αυξημένη αυτο-ενδοσκόπηση, επανεκτίμηση της ζωής και αυξημένη συνειδητοποίηση της θνησιμότητας, στοιχεία που αναφέρονται ως ανησυχίες της μέσης ηλικίας και που αρκετά συχνά μάλιστα μπορούν να οδηγήσουν και σε κρίση της μέσης ηλικίας. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μεσήλικες γονείς μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογική τους ευημερία. Μάλιστα, ορισμένοι ερευνητές θεωρούν τις ανησυχίες της μέσης ηλικίας, αναπόσπαστο στοιχείο της ευημερίας στη μεσήλικη ζωή.

Συζυγική σχέση, Εφηβεία και Ψυχική Ευημερία

Η ποιότητα της σχέσης των δύο συντρόφων και συζύγων είναι ένας άλλος προγνωστικός παράγοντας στη γονική ευημερία, καθώς η σχέση από μόνη της, μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή στήριξης για όλους τους γονείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο μεγάλωμα των παιδιών τους. Έρευνα έδειξε ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας, η οικογενειακή ικανοποίηση μειώνεται και φτάνει στο χαμηλότερο σημείο της σύμφωνα με τους Anderson & Donnellan. Επιπλέον, τα οικογενειακά προβλήματα είναι ιδιαίτερα έντονα όταν οι γονείς είναι στη μέση ηλικία και έχουν παιδιά ή εφήβους (Henry και Miller 2004). Επομένως, είναι λογικό να θεωρούμε την ποιότητα της συζυγικής σχέσης ως ιδιαίτερα καθοριστικό παράγοντα της γονικής ευημερίας σε αυτή τη φάση ζωής. Η συνειδητοποίηση της μειωμένης λειτουργικότητας που αρχίζει και γίνεται αισθητή στη μέση ηλικία, και η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων, μπορεί να θεωρηθούν ως σημαντικές πηγές άγχους στους γονείς…

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας