Σερφάρουμε με ασφάλεια στο διαδίκτυο - Συμβουλές για γονείς και παιδιά (infographic)

Η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (SID) διοργανώνεται από το κοινό δίκτυο Insafe/INHOPE των Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου στην Ευρώπη, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής1, κάθε Φεβρουάριο για την προώθηση της ασφαλούς και θετικής χρήσης της ψηφιακής τεχνολογίας, ειδικά μεταξύ των παιδιών και των νέων.

Συνήθως γιορτάζεται τη δεύτερη ημέρα της δεύτερης εβδομάδας του δεύτερου μήνα κάθε χρόνο. Κατά την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, εκατομμύρια άνθρωποι ενώνονται για να εμπνεύσουν θετικές αλλαγές στο διαδίκτυο, να ευαισθητοποιήσουν σε θέματα ασφάλειας στο διαδίκτυο και να συμμετάσχουν σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.

Το ζητούμενο είναι πώς θα προστατευτούν τα παιδιά από τους κινδύνους του διαδικτύου που είναι πολλοί: ιστοσελίδες αμφιβόλου προέλευσης, διαδικτυακά παιχνίδια, chat rooms, ανεπιθύμμητα μηνύματα, κ.α.

Aύξηση 35% στις καταγγελίες για παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο το 2022

Εντυπωσιακή αύξηση 35% καταγράφεται στο συνολικό αριθμό των καταγγελιών που δέχτηκε το 2022 η Ανοιχτή γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ*, σε σχέση με το 2021. Πιο συγκεκριμένα η SafeLine.gr δέχτηκε σχεδόν 12.000 καταγγελίες.

Οι καταγγελίες για υλικό παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης (Child Sexual Abuse Material – CSAM) – που είναι και το βασικό πεδίο δραστηριοποίησης της Γραμμής- παρουσιάζει αύξηση 133% σε σχέση με το 2021.

Διαπιστώνεται μάλιστα και μέσα από τα στοιχεία του INHOPE-μέλος του οποίου είναι η SafeLine.gr και άλλες 49 γραμμές καταγγελιών σε όλο τον κόσμο- ότι όσο μικραίνει ο μέσος όρος ηλικίας των παιδιών που έχουν πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, τόσο το πρόβλημα γιγαντώνεται. Τα δεδομένα μετά τα lockdown δείχνουν ότι τα παιδιά αρχίζουν την ενασχόλησή τους με τον ψηφιακό κόσμο σε όλο και μικρότερη ηλικία. Τα κορίτσια είναι εκείνα που σύμφωνα με τα στοιχεία του INHOPE διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο.

Σύμφωνα με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία της SafeLine.gr σημαντική αύξηση σημειώθηκε στον αριθμό των καταγγελιών για το απόρρητο των επικοινωνιών, στην εξαπάτηση μέσω phishing και στις οικονομικές απάτες. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη σημασία της ενημέρωσης των πολιτών και της επαγρύπνησης που πρέπει να υπάρχει καθώς οι απατεώνες του διαδικτύου διαρκώς εφευρίσκουν νέους τρόπους εξαπάτησης.

Σημαντικό ποσοστό καταγγελιών αφορούσε τα κοινωνικά δίκτυα. Το 45% των καταγγελιών αφορούσε κάτι που συνέβη στο Instagram και το 40% κάποια ενέργεια στο Facebook ενώ το TikTok και το Twitter συγκέντρωσαν πιο μικρά ποσοστά , 6% και 5%, αντίστοιχα. Όσο για το YouTube το ποστοστό καταγγελιών ήταν 4%.

Υπερβολική ενασχόληση των παιδιών με το Gaming

Οι υπερβολικές  ώρες που δαπανούν παιδιά και νέοι στα παιχνίδια και στα κοινωνικά δίκτυα και η δυσκολία ή η αδυναμία να τεθούν όρια στη χρήση της τεχνολογίας από τους γονείς αποτελούν το βασικό πρόβλημα των ατόμων που αναζήτησαν βοήθεια κατά το 2022 από τη Γραμμή βοήθειας Help-line.gr του Ελληνικού κέντρου Ασφαλούς διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η παραβίαση της ιδιωτικότητας (κλοπή κωδικών, παραβίαση λογαριασμού κ.α.) και ακολοθούν αναζήτηση συμβουλών για τεχνικά ζητήματα και για υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο.

Όσον αφορά στα δημογραφικά στοιχεία, η πλειοψηφία των αιτημάτων (76%) προήλθε από ενήλικες, ενώ οι επαγγελματίες (εκπαιδευτικοί, ειδικοί ψυχικής υγείας) και οι ανήλικοι που απευθύνθηκαν στη γραμμή ακολουθούν με ποσοστό 13% και 10%, αντίστοιχα. 

Συμβουλές για γονείς

Η γονική επίβλεψη φαίνεται να είναι ένας ισχυρός καθοριστικός παράγοντας για την ψηφιακή ασφάλεια των παιδιών. Όπως προκύπτει από στοιχεία, τα παιδιά των οποίων η διαδικτυακή δραστηριότητα παρακολουθείται από τους γονείς τους είναι λιγότερο πιθανό να πέσουν θύματα ενός παραβάτη διαδικτυακής αποπλάνησης. Η αποκάλυψη ή η υπαινιγμός του γεγονότος ότι ένας γονέας μπορεί να είναι κοντά έχει αποδειχθεί ότι αποτρέπει αποτελεσματικά τους κακόβουλους χρήστες.

Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε:

• Χρησιμοποιείστε το διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά
• Συζητάτε μαζί τους για όλα όσα είδαν ή έμαθαν
• Ερευνάτε τα παιχνίδια και τις υπηρεσίες με τις οποίες ασχολείται το παιδί
• Οριοθετείτε τον χρόνο έκθεσης στις οθόνες
• Εφαρμόζετε προγράμματα γονικού ελέγχου
• Τοποθετείτε τον υπολογιστή του σπιτιού σε κοινόχρηστο δωμάτιο
• Αποφασίζετε πότε το παιδί θα αποκτήσει το δικό του κινητό λαμβάνοντας υπόψιν παράγοντες όπως η ηλικία, η ωριμότητα του παιδιού, κ.α.
• Προτείνετε ασχολίες εκτός οθόνης μέσα και έξω από το σπίτι

Συμβουλές για παιδιά

Είναι σημαντικό τα παιδιά από πολύ νωρίς να μάθουν για τους κινδύνους του διαδικτύου. Ενημερώστε τα λοιπόν ότι:

• Δεν πρέπει να δίνουν προσωπικές πληροφορίες (διεύθυνση, τηλέφωνο)
• Δεν πρέπει να δίνουν κωδικούς σε κανέναν
• Δεν συναντούν κάποιον που γνωρίζουν στο διαδίκτυο από κοντά
• Δεν κάνουν download χωρίς να ενημερώσουν τους γονείς
• «Μαθαίνουν» στους γονείς τους το διαδίκτυο

*Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, είναι επίσημος εκπρόσωπος στην Ελλάδα των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών INSAFE / INHOPE που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο και παρέχει ενημέρωση, βοήθεια και υποστήριξη στους μικρούς και μεγάλους χρήστες του διαδικτύου με την ανάπτυξη τριών διακριτών δράσεων:

Μέσω της ιστοσελίδας SaferInternet4Kids.gr μπορεί κανείς να ενημερωθεί και να αντλήσει υλικό σχετικό με την ασφαλή χρήση του Ίντερνετ και τη χρήση των κοινωνικών δικτύων με το οποίο μπορεί με τη σειρά του να ενημερώσει διαδραστικά παιδιά και νέους κάθε ηλικίας. Το ενημερωτικό αυτό portal απευθύνεται τόσο σε γονείς και εκπαιδευτικούς όσο και σε εφήβους και παιδιά και περιλαμβάνει κατάλληλο πολυμεσικό υλικό.

Μέσω της συμβουλευτικής γραμμής Βοήθειας Ηelp-line (διαθέσιμη τηλεφωνικά στο 210-6007686 και μέσω του ιστοχώρου www.help-line.gr), εξειδικευμένοι ψυχολόγοι παρέχουν υποστήριξη και συμβουλές για εξειδικευμένα θέματα που σχετίζονται με τη υπερβολική ενασχόληση στο διαδίκτυο, τον διαδικτυακό εκφοβισμό, την έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο και άλλους προβληματισμούς σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των διαδικτυακών παιχνιδιών.

Και μέσω της Ανοιχτής Γραμμής Καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο του διαδικτύου SafeLine (http://www.safeline.gr), δέχεται καταγγελίες για παιδική κακοποίηση και παράνομη χρήση του διαδικτύου και συνεργάζεται τόσο με την Ελληνική αστυνομία όσο και με την INTERPOL μέσω του Ευρωπαϊκού οργανισμού INHOPE. H SafeLine είναι δηλαδή ένα κομμάτι ενός μεγάλου παζλ, μιας και η καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου του Ίντερνετ είναι υπόθεση παγκόσμιας κλίμακας και δεν περιορίζεται από εθνικά σύνορα.