Μάθε παιδί μου να διαλέγεις το βιβλίο που σ’ αρέσει!

Ο Γιάννης ήταν 9 ετών όταν τον πρωτοείδα να τρέχει πάνω κάτω στην αλάνα κλωτσώντας από το πρωί ως το βράδυ μία μπάλα. Αυτός ήταν ο μεγάλος καημός των γονιών γιατί ποτέ δεν άνοιγε ένα λογοτεχνικό βιβλίο.

—Δεν διαβάζει παρά μόνο τα μαθήματά του στα πεταχτά κι ύστερα τρέχει για παιχνίδι. Η δασκάλα του λέει πως είναι πανέξυπνος και υπερκινητικός!, μου είπε η μαμά του. Κι έπειτα συμπλήρωσε:

—Πώς θα γράψει καλές εκθέσεις αν δεν διαβάζει βιβλία;
Ήξερα πως η μαμά του Γιάννη διάβαζε μανιωδώς μυθιστορήματα και πως ο μπαμπάς του είχε μία μεγάλη βιβλιοθήκη που την εμπλούτιζε διαρκώς. Και οι δύο γονείς δηλαδή αποτελούσαν πρότυπα φιλαναγνωστών που ωστόσο αυτό δεν επηρέαζε διόλου τον Γιάννη που έδειχνε να απεχθάνεται το διάβασμα.

—Γιάννη μου, τι σου αρέσει να κάνεις; τον ρώτησα

—Η μπάλα! Να κλωτσάω τη μπάλα, μου αρέσει το ποδόσφαιρο. Να μαζεύω κάρτες ποδοσφαιριστών και θέλω να μάθω και καλό μπάσκετ!

Κατάλαβα πως το μόνο δέλεαρ για τον Γιάννη θα ήταν κάποιο βιβλίο σχετικό με τη μεγάλη του αγάπη, τη μπάλα.

Όταν γύρισα στην Αθήνα έκανα έρευνα αγοράς και συγκέντρωσα κάποια βιβλία για παιδιά που είχαν ως θέμα την μπάλα. Μάλιστα έδωσα το βιβλίο: “Αρχίζει το ματς” στη φίλη και συγγραφέα κυρία Αγγελική Βαρελά να το υπογράψει με την ανάλογη αφιέρωση για τον μικρό Γιάννη. Ε, αυτό ήταν!

Το κλικ έγινε από τη στιγμή που έφτασε με το ταχυδρομείο το κιβώτιο στα χέρια του Γιάννη. Ο παραλήπτης δεν ήξερε ποιο βιβλίο να πρωτοδιαβάσει. Τα βιβλία αυτά έγιναν η αφορμή συχνών επισκέψεων του Γιάννη στο βιβλιοπωλείο και η αναζήτηση άλλων τίτλων συναφών με τη μπάλα συχνή και χαρούμενη διαδικασία.

Από την μπάλα, ο Γιάννης πέρασε στον μικρό Νικόλα και στις διακοπές του, για να συνεχίσει αργότερα με άλλα βιβλία, Ελλήνων και ξένων συγγραφέων.

Με αφορμή την αλλαγή διάθεσης του Γιάννη έναντι των βιβλίων θα ήθελα να επικοινωνήσω με τις μαμάδες και να μοιραστώ μαζί σας τα παρακάτω:

• Ένα βιβλίο αποτελεί αντικείμενο τέρψης και απόλαυσης για τον μικρό αναγνώστη (όπως άλλωστε και για έναν ενήλικα-αναγνώστη). Γι’ αυτό αφήστε το παιδί να διαλέξει εκείνο το βιβλίο που θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον (τόσο οι εικόνες όσο και το κείμενο).
• Αν το βιβλίο που διάλεξε δεν είναι τόσο ενδιαφέρον, ευχάριστο, συναρπαστικό και άρα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του μικρού αναγνώστη δεν πειράζει. Να το αφήσει στην άκρη και να πιάσει κάποιο άλλο ή να ψάξει για κάποιο άλλο!
• Η αισθητική του ενήλικα και τα κριτήρια επιλογής πολύ συχνά δεν συνάδουν με εκείνα του παιδιού. Αφήστε το παιδί να επιλέξει με τα δικά του κριτήρια.
• Συνηθίστε από πολύ μικρό το παιδί σας να επισκέπτεται μαζί σας το βιβλιοπωλείο και αφιερώστε του ποιοτικό χρόνο για να εξερευνήσει και να κάνει τη σωστή (για αυτόν) επιλογή.
• Μάθετέ του να συμπεριφέρεται ως συνειδητοποιημένος αναγνώστης! Να διαβάζει τα ονόματα των δημιουργών (συγγραφέας / εικονογράφος), τις εκδόσεις και να ανατρέχει στο οπισθόφυλλο για να διαβάσει εκεί επί τόπου την περίληψη! Έτσι θα μάθει να κρίνει από μικρό αν θα του αρέσει ή όχι το βιβλίο που διάλεξε.
• Αν δείτε ότι γίνεται εκδήλωση για ένα καινούργιο βιβλίο δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να πάρει μέρος στην εκδήλωση, να γνωρίσει από κοντά τον συγγραφέα, να του ζητήσει να του υπογράψει το βιβλίο και να υπάρξει αμφίδρομη επαφή με τον δημιουργό του κειμένου.
• Εκτός από την επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο, δώστε στο παιδί την ευκαιρία να επισκεφθεί μία δανειστική βιβλιοθήκη και να ζήσει την εμπειρία της επιλογής βιβλίου και εκεί. Από μικρό καλό είναι να μάθει να συμπεριφέρεται σωστά μέσα στο χώρο μιας βιβλιοθήκης. Το ψάξιμο και ο δανεισμός ενός βιβλίου μπορεί να γίνει μία συναρπαστική διαδικασία που έχει όμως συγκεκριμένους κανόνες.
• Το βιβλίο που δανείζεται ένα παιδί απαιτεί τον σεβασμό και τη φροντίδα από την πλευρά του μικρού αναγνώστη.
• Συνομιλήστε με το παιδί σας, αν το θέλει, για το βιβλίο που διάβασε. Αφήστε το να σχολιάσει, να κάνει την κριτική του και αποδεχτείτε την ακόμα κι αν είναι αρνητική. Όπως κάθε αναγνώστης έτσι και ο μικρός έχει δικαίωμα να το κριτικάρει αρνητικά!
• Εκτός από την αρνητική κριτική, αφήστε χώρο στο παιδί να ξεδιπλώσει τη σκέψη του γύρω από το βιβλίο που διάβασε. Η σκέψη αυτή θα διαφέρει αρκετά από τη δική σας. Αφήστε στο παιδί το χώρο και αφιερώστε το χρόνο για να εκφράσει με τον δικό του αυθεντικό και μοναδικό τρόπο την εμπειρία του με ένα βιβλίο.
• Τέλος, μην εξισώνετε την φιλαναγνωσία με την “γραπτή έκφραση”. Το “διάβαζε βιβλία για να γράφεις καλές εκθέσεις!” είναι άποψη παρωχημένη. Η φιλαναγνωσία είναι αυτοσκοπός. Αφήστε το παιδί σας να πει: “Διαβάζω γιατί ευχαριστιέμαι το λογοτεχνικό κείμενο. Γιατί μέσω του κειμένου ταξιδεύω, ονειρεύομαι, απελευθερώνομαι..”

Η ανάγνωση ενός καλού βιβλίου ανοίγει τους ορίζοντες και βοηθάει το παιδί να περάσει ελεύθερα και πιο ομαλά από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Κι αυτό είναι το κύριο μέλημα κάθε γονιού. Ας αφήσουμε τα παιδιά να ζήσουν την εμπειρία της ανάγνωσης με την ελευθερία και τη χαρά που τους αξίζει!

Πόλυ Βασιλάκη
Εκπαιδευτικός - Συγγραφέας