Οι συνέπειες του εκφοβισμού σε θύτες και θύματα
Οι μακροχρόνιες συνέπειες του σχολικού εκφοβισμού στην ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των παιδιών.
Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) δεν είναι ένα παροδικό αναπτυξιακό φαινόμενο, αλλά αποτελεί καταπάτηση στοιχειώδους ανθρώπινου δικαιώματος και έχει συχνά ποικίλες, σοβαρές και μακροχρόνιες συνέπειες στην ανάπτυξη και ψυχική υγεία των παιδιών. Ο εκφοβισμός είτε από την πλευρά του θύματος, είτε από την πλευρά του θύτη, συνδέεται με την εμφάνιση δυσκολιών στην ομαλή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.
Τα παιδιά που εκφοβίζονται συστηματικά και επανειλημμένα βιώνουν έντονο άγχος και αποκτούν μια διαρκή αίσθηση ανασφάλειας. Χάνουν την αυτοπεποίθησή τους, αφού συχνά θεωρούν ότι ευθύνονται τα ίδια και οι δικές τους ελλείψεις για όσα συμβαίνουν. Οι δυσκολίες εκδηλώνονται συχνά με τη μορφή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, έλκος, τρέμουλο και εμετούς, ενώ ταυτόχρονα προκύπτουν διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή τους. Είναι πιθανό να εμφανίσουν καταθλιπτική συμπτωματολογία και συχνά αυτοκτονικό ιδεασμό. Επιπλέον, πολλά από τα παιδιά που εμπλέκονται σε περιστατικά εκφοβισμού είτε ως εκφοβιστές είτε ως εκφοβιζόμενοι, μπορεί να δημιουργούν δυσλειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις, να εκδηλώσουν παραβατικές συμπεριφορές και να έχουν προβλήματα με το νόμο. Οι μαθητές που έχουν δεχθεί εκφοβισμό είναι πιθανό να έχουν χαμηλότερα κίνητρα, μειωμένη σχολική επίδοση και να αποφεύγουν ή ακόμη και να εγκαταλείπουν το σχολείο.
Ένα αγόρι βρίσκεται σε σχολική αίθουσα και κάθεται οκλαδόν. Ένα άλλο αγόρι το χτυπάει και δύο συμμαθητές τους γύρω γελούν.
Τα παιδιά που είναι μάρτυρες περιστατικών εκφοβισμού μπορεί να παρουσιάσουν παρόμοια συμπτώματα με τα παιδιά που εκφοβίζονται. Εκδηλώνουν απροθυμία για το σχολείο και αναπτύσσουν ενοχές που σχετίζονται με την αδυναμία τους να βοηθήσουν. Ένα παιδί από το ρόλο του παρατηρητή ενδέχεται να εξοικειωθεί με τις εκφοβιστικές συμπεριφορές. Εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων υποθέσεων το θύμα ταυτίζεται με αυτήν την ταμπέλα, ο εκφοβισμός γίνεται οικείος και θεωρούν ότι αξίζει τέτοιου είδους συμπεριφορές.
Η σχέση του εκφοβισμού με αυτά τα συμπτώματα είναι πολύπλοκη. Συνήθως προϋπάρχει κάποια συναισθηματική ή συμπεριφορική δυσκολία που δυναμιτίζει τη συμπεριφορά του εκφοβισμού. Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής η συσχέτισή τους σαν αίτιο – αποτέλεσμα, καθώς πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο.
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 116111 του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Ανθή Παΐλα
Ψυχολόγος (MSc)
Εθνικό Κέντρο για τις Εξαφνίσεις και τα Υπό Εκμετάλλευση Παιδιά
Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής και Ιατρικής Επέμβασης Θεσσαλίας
«Το Χαμόγελο του Παιδιού»
Περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» μπορείτε να βρείτε και στο www.hamogelo.gr
