Η μουσική αποτελεί αποτέλεσμα συγκεκριμένων διαδικασιών που σχετίζονται με τους νόμους της φυσικής και της ακουστικής.
Πρόκειται, ωστόσο, για μία ανθρώπινη δραστηριότητα που διεγείρει όχι μόνο την αίσθηση της ακοής, αλλά και τον συναισθηματικό κόσμο του ατόμου. Γι’ αυτό το λόγο, ο οποιοσδήποτε ορισμός της μουσικής, για να είναι ολοκληρωμένος, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους που σχετίζονται με μουσική, τόσο την ακουστική όσο και την ανθρωπολογική. Η μουσική είναι έμφυτη σε κάθε άνθρωπο, ενώ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής ενός παιδιού. Ως έννοια μπορεί να εξεταστεί από διάφορες οπτικές γωνίες και με αφετηρία διαφορετικά επιστημονικά πεδία.
Συχνά αναφερόμαστε στη μουσική ως μία ευχάριστη δραστηριότητα, ως ψυχαγωγία, ως κάτι που μας συνοδεύει σε ώρα χαλάρωσης, ακόμα και ως τρόπο ζωής.
Μουσική όμως δεν είναι μόνο τα κλασικά έργα που ακούμε στην αίθουσα συναυλιών από μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες, ούτε και οι σύγχρονες συναυλίες που ξεσηκώνουν τα πλήθη των ακροατών. Μπορεί να είναι το αυτοσχέδιο τραγούδι ενός μικρού παιδιού ή ο μουσικός διάλογος δύο μαθητών με αυτοσχέδια μουσικά όργανα. Η μουσική έκφραση μπορεί να είναι προσχεδιασμένη ή αυθόρμητη, απλή ή σύνθετη.
Η μουσική ως μέσο επικοινωνίας
Η μουσική αποτελεί μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, με άλλα λόγια είναι ένα είδος γλώσσας. Αλλά και μέσα στη γλώσσα υπάρχει μουσική. Ένα περιβάλλον διδασκαλίας και μάθησης πλούσιο σε ποιήματα, τραγούδια και παιχνίδια με λέξεις είναι πολύτιμο όχι μόνο για να τεθούν οι βάσεις για την εκμάθηση της γλώσσας αλλά και για τη μουσική. Μάλιστα, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μουσική στους πρωτόγονους πολιτισμούς προϋπήρξε της ομιλίας. Οι δύο μορφές επικοινωνίας έχουν κοινά χαρακτηριστικά: είναι σε μεγάλο βαθμό ενστικτώδεις, βασίζονται στην ακοή, απαιτούν απομνημόνευση, μίμηση και πειραματισμό.
Η μουσική έκφραση επιτυγχάνεται μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κίνηση, φωνή, χρήση μουσικών οργάνων και αυτοσχεδιασμό. Πρόκειται επομένως για διαφορετικές μορφές επικοινωνίας, οι οποίες αποτελούν υποενότητες της «μουσικής γλώσσας». Μέσα από ποικίλες μουσικές δραστηριότητες τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους παίζοντας σε ομάδες, υιοθετώντας ρόλους, αναπαράγοντας πραγματικούς ή μουσικούς διαλόγους.
Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν λόγο ενισχύουν την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων αλλά και την κοινωνικοποίηση του παιδιού.
Η αξία της μουσικής αγωγής
Η μουσική συνοδεύει το παιδί σε πολλές δραστηριότητες. Ανακαλύπτοντας τον κόσμο το παιδί ανακαλύπτει συγχρόνως ήχους, πειραματίζεται με τη φωνή του, παράγει ήχο από απλά καθημερινά αντικείμενα, δημιουργεί μουσική. Για συγκεκριμένους μάλιστα πολιτισμούς, π.χ. αφρικανικές φυλές (όπως οι Venda), ιθαγενείς φυλές της Αμερικής, ασιατικοί λαοί (όπως το Μπαλί της Ινδονησίας), η μουσική συνοδεία -τραγουδιστική, οργανική, ή χορευτική-, με τη μορφή κυρίως του αυτοσχεδιασμού, αποτελεί συστατικό στοιχείο καθημερινών δραστηριοτήτων και συνεχίζει να συνοδεύει το παιδί και στη μετέπειτα ενήλικη ζωή του.
Μουσική είναι μια δυναμική, μοναδική μορφή επικοινωνίας που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που οι μαθητές αισθάνονται, σκέφτονται και δρουν. Ενώνει τη νόηση με το συναίσθημα και προσφέρει δυνατότητες για προσωπική έκφραση, αναστοχασμό και συναισθηματική ωρίμανση. Ως αδιάσπαστο τμήμα της κουλτούρας ενός λαού, του σήμερα και του χθες, βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τους άλλους δημιουργώντας σημαντικούς δεσμούς μεταξύ της οικογένειας, του σχολείου και του ευρύτερου περιβάλλοντος.
Η διδασκαλία της μουσικής αναπτύσσει την ικανότητα του μαθητή να ακούει και να εκτιμά μια ποικιλία μουσικών ειδών και να έχει κρίση για τη μουσική ποιότητα. Ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή σε διάφορες μορφές ερασιτεχνικής μουσικής δημιουργίας, τόσο ατομικής όσο και ομαδικής, αναπτύσσοντας αίσθημα ομαδικής ταυτότητας και συλλογικότητας. Επίσης, συμβάλλει στην καλλιέργεια της αυτοπειθαρχίας και της δημιουργικότητας, της αισθητικής ευαισθησίας και ολοκλήρωσης.
Η μουσική σχετίζεται με τη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Η αξία της αναγνωρίζεται τόσο από ψυχολογικές όσο και από θεραπευτικές μελέτες. Μπορεί να βοηθήσει στην καλλιέργεια δεξιοτήτων για τη λήψη αποφάσεων και τη λύση προβλημάτων. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η μουσική αγωγή πριν την ηλικία των επτά μπορεί να προκαλέσει φυσιολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Έχει επίσης τη δυνατότητα να βελτιώσει τις χωροταξικές δεξιότητες των παιδιών, ενώ μπορεί να έχει θετική επίδραση στο βαθμό νοημοσύνης τους. Η μουσική επιδρά θετικά στην ανάπτυξη αναγνωστικών δεξιοτήτων, ενώ η μουσική δημιουργικότητα, ως ειδικότερη μουσική δραστηριότητα, βελτιώνει την επίδοση των παιδιών στα μαθηματικά. Όσον αφορά στη συνεισφορά της στον ψυχισμό του παιδιού, η μουσική αποτελεί μέσο χαλάρωσης και ψυχαγωγίας, προσφέροντας συγχρόνως στο παιδί διεξόδους δημιουργικής έκφρασης.
Η μουσική στην εκπαίδευση
Βασική επιδίωξη της μουσικής αγωγής στο σχολείο είναι η μουσική καλλιέργεια του παιδιού. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσα από τη γνωριμία του παιδιού με τα μουσικά όργανα, τη χρήση απλών μουσικών οργάνων, τη δημιουργική μουσική κίνηση, την καλλιέργεια του προφορικού και του τραγουδιστικού λόγου και την κατανόηση και ανάπτυξη του ρυθμού, της μελωδίας και άλλων μουσικών παραμέτρων.
Στόχος της μουσικής αγωγής αποτελεί επίσης η ανάπτυξη μουσικής ευαισθησίας μέσα από τη μουσική ακρόαση και τη γνωριμία με διάφορα είδη μουσικής και με διαφορετικούς μουσικούς πολιτισμούς. Το παιδί μέσα από το μάθημα της μουσικής αποκτά ένα νέο τρόπο επικοινωνίας, καλείται να λειτουργήσει σε συλλογικό επίπεδο μέσα από την ένταξή του σε ομάδες και κοινωνικοποιείται.
Μέσα από τη συμμετοχή του σε δημιουργικές μουσικές δραστηριότητες καλλιεργεί τη φαντασία του, την κριτική και δημιουργική του σκέψη και συγχρόνως ανακαλύπτει ένα μοναδικό τρόπο ψυχαγωγίας. Μέσω της μουσικής αγωγής επιτυγχάνονται όμως κι άλλοι στόχοι, όπως η σταθεροποίηση κοινωνικών θεσμών και η διαιώνιση της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου.
Γιάνναρη Μαρία
Καθηγήτρια Πιάνου-Μουσικοθεραπεύτρια
Facebook account
Ιnstagram account
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr
Διαβάστε επίσης
