Υπερκινητικό παιδί: Πώς του συμπεριφερόμαστε στο σπίτι και στο σχολείο

Η υπερκινητικότητα είναι το πιο ορατό σημείο της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) . Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ ακόμα και όταν κάθονται, κουνούν τα χέρια και τα πόδια τους νευρικά, σηκώνονται από το θρανίο τους στην τάξη χωρίς άδεια, τρέχουν και σκαρφαλώνουν. Συχνά μιλούν υπερβολικά πολύ.

Κλινική εικόνα ΔΕΠΥ

Η κλινική εικόνα της ΔΕΠΥ ποικίλλει ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του ατόμου. Η προσχολική ηλικία (3–5 ετών) χαρακτηρίζεται από υπερβολική σωματική δραστηριότητα, δυσκολία στη συνεργασία με τα συνομήλικα παιδιά και μη συμμόρφωση στις υποδείξεις των ενηλίκων.

Στη σχολική ηλικία (6–12 ετών), εκτός από τα πυρηνικά συμπτώματα της διαταραχής, δηλαδή απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, συχνά εμφανίζονται εναντιωματική συμπεριφορά, συγκρούσεις με συνομηλίκους και προβλήματα στο σχολείο. Στην εφηβεία μειώνεται η υπερδραστηριότητα, συνεχίζουν οι συγκρούσεις στο σπίτι και στο σχολείο και εμφανίζονται συχνά συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Στους ενήλικες συνήθως μειώνεται σημαντικά η έντονη σωματική κινητικότητα, αλλά παραμένουν η απροσεξία και η παρορμητικότητα και γενικά οι επιπτώσεις και η δυσλειτουργία που προκαλεί η διαταραχή.

Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, για να γίνει διάγνωση της ΔΕΠΥ σε παιδιά ή εφήβους θα πρέπει 6 τουλάχιστον από τα πυρηνικά συμπτώματα της διαταραχής, που περιγράφονται στα ταξινομικά συστήματα, να έχουν εμφανιστεί πριν το 7ο έτος και να έχουν διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών, να μην αντιστοιχούν στο αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού και να προκαλούν σημαντική έκπτωση στη λειτουργικότητα του σε δύο ή περισσότερα πλαίσια, όπως το σχολείο και το σπίτι.

Υπερκινητικότητα παιδιού - Συμβουλές σε εκπαιδευτικούς

Είναι γεγονός ότι η περίπτωση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ μέσα στην τάξη δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να τύχει σ’ έναν εκπαιδευτικό.

Η εικόνα που παρουσιάζει, είναι αυτή ενός δύσκολου και ατίθασου παιδιού που δεν μπορεί να κάνει τίποτα σωστά, ενώ με μεγάλη δυσκολία μπορεί να βρει κανείς δύο καλές κουβέντες για να το επαινέσει. Είναι άτακτο, αδέξιο και απρόσεχτο, ανοργάνωτο, προκλητικό, κακός μαθητής, ενώ δεν φαίνεται ότι έχει κάποιο νοητικό πρόβλημα. Είναι το παιδί που φέρνει σε απελπισία γονείς και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι συχνά αισθάνονται ανίκανοι και αποτυχημένοι, φθάνοντας μέχρι και του σημείου της απόρριψης.

Οι εκπαιδευτικοί νομίζουν ότι τα παιδιά αυτά «βαριούνται» και δε θέλουν να σκεφτούν ή να δουλέψουν. Τα παιδιά από τη μεριά τους, λόγω της απόρριψης που δέχονται, αισθάνονται απογοήτευση και αγανάκτηση από τις συνεχείς αποτυχίες τους και παρουσιάζουν μη σκόπιμες διαταρακτικές συμπεριφορές , ως αντίδραση στο περιβάλλον που τα τιμωρεί, τα στιγματίζει και τους βάζει ετικέτα.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι, ότι τα παιδιά αυτά δεν είναι «κακά». Δε συμπεριφέρονται έτσι σκόπιμα, για να εξοργίζουν τους γύρω τους, αλλά το κάνουν προσπαθώντας να λύσουν τα δικά τους προβλήματα. Η συμπεριφορά τους είναι στην ουσία κραυγή για βοήθεια, συμπαράσταση και αποδοχή. Δεν είναι αντικοινωνικά στοιχεία, ούτε πρέπει να γίνονται οι «αποδιοπομπαίοι τράγοι» στο σπίτι, στο σχολείο ή στην παρέα.

Από την άλλη, δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού έχει αλλάξει. Ο εκπαιδευτικός καλείται να λειτουργήσει όχι μόνο ως διαμεσολαβητής γνώσης, αλλά και ως διαχειριστής σχέσεων, ψυχολόγος, υποστηρικτής, κλπ. και μάλιστα χωρίς την απαιτούμενη υποστήριξη από την Πολιτεία.

30 τρόποι για να βοηθήσετε ένα υπερκινητικό παιδί ή με ελλειμματική προσοχή

Υπερκινητικότητα παιδιού - Συμβουλές σε γονείς

Πήρατε τη διάγνωση από το γιατρό σας ότι «το παιδί σας έχει ΔΕΠΥ»; Τώρα μπορείτε να δώσετε απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτηματικά που σας βασάνιζαν. Κάντε λοιπόν τα πρώτα σωστά βήματα για την αντιμετώπισή της:

• Μάθετε σε λεπτομέρειες τι είναι ΔΕΠΥ από έγκυρες πηγές, πώς εκφράζεται, ποια είναι η αιτιολογία της, πώς να τη διαχειρίζεστε, τι πορεία έχει και την πρόγνωση της. Η γνώση ποτέ δεν βλάπτει, τουναντίον, η άγνοια ταλαιπωρεί και σκοτώνει την προσωπικότητα του ατόμου. Αν κατανοήσετε γιατί το παιδί σας συμπεριφέρεται διαφορετικά και αποδεχτείτε αυτή την διαφορετικότητα, μπορείτε και να το βοηθήσετε αποτελεσματικά, συνεργαζόμενοι πάντα με τους ειδικούς.
• Κλείστε τα αυτιά σας σε προτροπές των συγγενών και φίλων για διάφορες θεραπευτικές πρακτικές, Ο γιατρός σας είναι ο μόνος υπεύθυνος να σας συστήσει την ενδεδειγμένη θεραπευτική αγωγή που δεν είναι πάντα ή μόνο φαρμακευτική. Άλλωστε, η ΔΕΠΥ αντιμετωπίζεται από επιτελείο ειδικών που συνεργάζονται μεταξύ τους.
• Αναζητήστε βοήθεια για σας από έμπειρους στη ΔΕΠΥ ειδικούς, οι οποίοι θα σας υποδείξουν στρατηγικές που μπορούν να αλλάζουν συμπεριφορές και να βελτιώνουν τη σχέση σας με το παιδί σας.
• Δημιουργείστε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για την οικογένεια μιλώντας για τη διαταραχή στο στενό σας περιβάλλον και στο σχολείο. Συνεργαστείτε μαζί τους. Βοηθείστε τους να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα του παιδιού σας.
• Απενοχοποιείστε τον εαυτό σας και το παιδί σας. Δε φταίει κανείς για τη διαταραχή. Μη νιώθετε απελπισμένοι ή ηττημένοι.
• Διερευνήστε τις φιλοδοξίες σας. Μήπως είναι υπερβολικές; Σ’ αυτή την περίπτωση χαμηλώστε τον πήχυ. Μην έχετε όμως και αρνητικές προσδοκίες. Οραματιστείτε το καλύτερο που μπορείτε. Το παιδί σας όπως και κάθε άνθρωπος έχει δυνατά στοιχεία, τα οποία πρέπει να το βοηθήσετε να τα ανακαλύψει, να τα δουλέψει και να τα εκμεταλλευτεί για το δικό του καλό.
• Μην κάνετε συγκρίσεις και μη δίνετε έμφαση στον ανταγωνισμό. Δεν βοηθάνε.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας, στηρίξτε το και δείξτε του ότι το αγαπάτε όπως είναι, γι αυτό που είναι, χωρίς προϋποθέσεις και όρους. Έτσι το βοηθάτε να χτίσει την αυτοεκτίμησή του.

Συμβουλές για τους γονείς με υπερκινητικά βρέφη

• Αφιερώστε περισσότερο ποιοτικό χρόνο στο μωράκι. Η έλλειψη σχέσεων πολύ συχνά οδηγεί σε βρέφη με υπερκινητικότητα.
• Προσπαθήστε να το βάζετε να κάθεται πότε στο καρεκλάκι του φαγητού, πότε στο χαλί στο πάτωμα και κάνετε μια δραστηριότητα μαζί του.
• Μιλήστε του ήρεμα και αργά με απλά λόγια εξηγείστε αυτό που θέλετε να κάνει «βάλε την μπάλα στο καλάθι».
• Προσπαθήστε να έχετε και να διατηρείτε τη βλεμματική επαφή κάθε φορά που του μιλάτε.
• Τα μωρά με υπερκινητικότητα έχουν περισσότερα ξεσπάσματα θυμού και επιζητούν να φεύγουν από κοντά μας.
• Πολλές μητέρες αναφέρουν πως τα μωρά τους έχουν πολλά νεύρα, είναι ευερέθιστα και κάνουν πολλά ξεσπάσματα θυμού.
• Τα μωρά με ΔΕΠΥ έχουν ανάγκη από μεγαλύτερη προσοχή και φροντίδα απ΄ό, τι τα άλλα μωρά.
• Συχνά δείχνουν να είναι ανήσυχα και οι γονείς αναφέρουν ότι δεν μπορούν να καταλάβουν τι μπορεί να είναι αυτό που τα κάνει ανήσυχα και πώς να το χειριστούν.
• Άλλοι γονείς με μωρά με ΔΕΠΥ αναφέρουν ότι ακόμα και από την πρώτη βρεφική ηλικία ήθελαν συνεχώς να τα κρατούν στην αγκαλιά αποζητώντας το κούνημα και το χάιδεμα σε σημείο που τους κούραζε.

Θεραπεύεται η ΔΕΠΥ;

Όχι, η ΔΕΠΥ δε θεραπεύεται. Είναι όμως διαχωρίσιμη. Είναι μια χρόνια διαταραχή, που δυσκολεύει τη ζωή του ατόμου και του περιβάλλοντός του, αλλά μπορεί να αντιμετωπισθεί με την κατάλληλη αγωγή, υποστήριξη και καθοδήγηση. Ωστόσο, η αντιμετώπιση είναι αναγκαστικά πολυεπίπεδη και σύνθετη και στο θεραπευτικό σχέδιο συμπεριλαμβάνεται, εκτός από το ίδιο το άτομο, και το στενό οικογενειακό του περιβάλλον. Με μια ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση, τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να μάθουν να προσαρμόζονται και να έχουν μια πλήρη, φυσιολογική και παραγωγική ζωή.

Με πληροφορίες από το adhdhellas.org