Στην εποχή μας, η τεχνολογία, οι ψηφιακές συσκευές και οι οθόνες, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, πλέον και από αρκετά νεαρή ηλικία. Η τεχνολογία οπωσδήποτε μας διευκολύνει τη ζωή σε διάφορα επίπεδα, μπορεί όμως να έχει και σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο τόσο στη σωματική, όσο και στην ψυχική μας υγεία. Είναι λοιπόν σημαντικό να κατανοήσουμε τους κινδύνους που ενέχει η υπερβολική ή ανάρμοστη χρήση των ψηφιακών συσκευών και της τεχνολογίας γενικότερα, προκειμένου να μπορέσουμε να απολαμβάνουμε τα θετικά τους, χωρίς να θέτουμε σε κίνδυνο το σώμα, την ψυχολογία, και τη γενικότερη λειτουργικότητά μας.
Σε σωματικό επίπεδο, η τεχνολογία και οι οθόνες μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα όρασης, όπως οφθαλμική ξηρότητα και κακή στάση σώματος και άρα πόνους και πιθανώς, σε βάθος χρόνου, μυοσκελετικά προβλήματα. Επίσης, οι οθόνες μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα με τον ύπνο, καθώς το μπλε φως που εκπέμπουν διαταράσσει τη μελατονίνη , δηλαδή την ορμόνη του ύπνου. Τέλος, η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει, ασυναίσθητα, σε μείωση της σωματικής άσκησης, κάτι το οποίο αποδεδειγμένα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων προβλημάτων υγείας.
Είναι η μελατονίνη ασφαλής για τα παιδιά;
Οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της τεχνολογίας στην ψυχική μας υγεία είναι, ενδεχομένως, ακόμα πιο ανησυχητικές. Ο συνεχής βομβαρδισμός από ειδοποιήσεις μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα άγχους και στρες, ενώ οι πλαστές εικόνες τελειότητας που προβάλουν τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να οδηγήσουν σε σύγκριση και αίσθημα ανεπάρκειας, με αποτέλεσμα να πλήττεται η αυτοεκτίμηση των χρηστών, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εφήβους και παιδιά, που είναι ομάδες πιο επιρρεπείς σε τέτοιου είδους ερεθίσματα. Η παρατεταμένη χρήση οθονών-ιδιαιτέρως των smartphones- και η παρατεταμένη έκθεση σε κοινωνικά δίκτυα, μπορούν, βάσει μελετών, να οδηγήσουν σε μείωση της ικανότητας συγκέντρωσης, και άρα και της απόδοσης και της γενικότερης γνωστικής λειτουργίας. Αυτο είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίζει, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδιά σχολικής ηλικίας, καθώς στην περίπτωση αυτή διακυβεύεται η εκπαίδευσή τους. Επιπλέον, η χρήση της τεχνολογία μπορεί, για κάποια άτομα, να είναι εθιστική, οδηγώντας σε κοινωνική απομόνωση με ό,τι αρνητικό αυτή συνεπάγεται για την ψυχική μας υγεία.
Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για την ασφάλεια στο διαδίκτυο
Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να διατηρήσουμε μια υγιή σχέση με την τεχνολογία:
Οριοθέτηση χρήσης
Μπορούμε να θέσουμε ένα συγκεκριμένο ημερήσιο χρονικό όριο χρήσης οθονών και κοινωνικών δικτύων (για παράδειγμα, να μην ξεπερνάμε τα δεκαπέντε λεπτά ημερησίως στο Instagram) -πολλές εφαρμογές μάλιστα έχουν ενσωματωμένες ρυθμίσεις που μας διευκολύνουν ώστε να μην ξεπερνάμε το όριο που έχουμε θέσει.
Κλείνουμε τα notifications
Τα notifications μας αποσπούν την προσοχή από αυτό που κάνουμε, επηρεάζοντας την απόδοσή μας και αυξάνοντας, παράλληλα, τα επίπεδα άγχους και στρες. Καλό είναι να έχουμε κλειστά όλα τα notifications, ακόμα κι αν χρειαστεί να πιάσουμε μία-μία τις εφαρμογές μας ώστε να κάνουμε την κατάλληλη ρύθμιση.
Κάνουμε συχνή ψηφιακή «αποτοξίνωση»
Η ψηφιακή αποτοξίνωση είναι ένα επιλεχθέν χρονικό διάστημα (μια ώρα, μια μέρα, ένα σαββατοκύριακο κ.ο.κ), κατά το οποίο δεν έχουμε καμία επαφή με οθόνες, κοινωνικά δίκτυα κ.ο.κ. Η ψηφιακή αποτοξίνωση μας βοηθάει να ξαναβρούμε μια ισορροπία μεταξύ ψηφιακού και πραγματικού κόσμου, καθώς και να είμαστε πιο παρόντες στο «εδώ και τώρα».
Δίνουμε προτεραιότητα στη σωματική άσκηση και τις κοινωνικές συναναστροφές
Οι δύο παραπάνω τομείς τείνουν να πλήττονται εύκολα από τη μη ορθή χρήση της τεχνολογίας. Προσπαθώντας να δίνουμε προτεραιότητα στις κοινωνικές επαφές ή σε ευκαιρίες για άσκηση (είτε αυτό είναι “επίσημη” γυμναστική, είτε είναι κηπουρική, είτε ένας περίπατος με κάποιον φίλο), μπορούμε να προστατευτούμε από το να μειώσουμε, άθελά μας, τη σωματική μας δραστηριότητα και την κοινωνικοποίησή μας.
Γονική μέριμνα
Όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά και εφήβους, καλό είναι οι γονείς να ασκούν μέριμνα-με διαφάνεια και σε συνεργασία με το παιδί-ώστε το παιδί να μην εκτίθεται, όσο γίνεται, σε βλαβέρα μηνύματα από τον ψηφιακό κόσμο και ειδικά τα κοινωνικά δίκτυα. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ανοιχτός διάλογος και υποστήριξη χωρίς κριτική, ώστε ακόμα κι αν το παιδί εκτεθεί σε κάτι που δεν έπρεπε, επηρεαστεί η αυτοεκτίμησή του λόγω κοινωνικών δικτύων ή δεχθεί π.χ. cyberbullying, να μπορέσουν να το διαχειριστούν άμεσα και σωστά, ούτως ώστε να προφυλαχτεί η ψυχολογία του παιδιού.
Μυρτώ Κογεβίνα, MSc.
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Email: myrtokogevina@gmail.com
Facebook: https://www.facebook.com/myrto.kogevina.336
