Ημικρανίες στα παιδιά: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η ημικρανία είναι ένας επαναλαμβανόμενος πονοκέφαλος που εμφανίζεται με ή χωρίς αύρα και διαρκεί στα παιδιά από 30 λεπτά έως 48 ώρες. Είναι η πιο κοινή αιτία πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας στα παιδιά. Διαφέρει από την ημικρανία στους ενήλικες και είναι πιθανό να υποδιαγνωσθεί. Η ημικρανία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός παιδιού, επηρεάζοντας την εκπαίδευση, την κοινωνικοποίηση και την οικογενειακή του ζωή

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ημικρανίας και πονοκεφάλου;

Ο πόνος της ημικρανίας είναι συνήθως πιο έντονος. Συχνά περιλαμβάνει παλμούς στη μία πλευρά του κεφαλιού που επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα. Οι πονοκέφαλοι ημικρανίας τείνουν επίσης να εμφανίζονται με άλλα συμπτώματα, όπως ναυτία, έμετος, προβλήματα όρασης (βλέποντας κηλίδες ή φώτα που αναβοσβήνουν, για παράδειγμα), ευαισθησία στο φως και τον ήχο και μυρμήγκιασμα.

Επιδημιολογία

Η ημικρανία είναι η πιο σημαντική αιτία πονοκεφάλου που οδηγεί σε μείωση της ποιότητας ζωής των παιδιών και των εφήβων. Είναι εξίσου συχνό σε αγόρια και κορίτσια μέχρι μετά την εμμηναρχή, όταν γίνεται πιο συχνό στις γυναίκες. Η χρόνια ημικρανία επηρεάζει το 0,8-1,8% των εφήβων και το 0,6% των παιδιών.

Ταξινόμηση της ημικρανίας

Η παιδική ημικρανία μπορεί να εμφανιστεί με παρόμοιο τρόπο με την ημικρανία στους ενήλικες, αλλά τα νευρολογικά συμπτώματα (αύρα) μπορεί να είναι πιο εμφανή από τον πονοκέφαλο.

Συμπεριλαμβανομένων παραλλαγών (μερικές σπάνιες) που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία:

• Ημικρανία χωρίς αύρα - η πιο κοινή ποικιλία σε παιδιά και ενήλικες.
• Ημικρανία με αύρα - 14-30% της ημικρανίας στα παιδιά και περιλαμβάνει:
• Αύρα χωρίς πονοκέφαλο - πιο συχνή στην παιδική ηλικία.
• Ημιπληγική ημικρανία - πιο συχνή στην παιδική ηλικία.
• Βασική ημικρανία - πιο συχνή στην παιδική ηλικία, ιδιαίτερα στα νεαρά κορίτσια.
• Οφθαλμοπληγική ημικρανία - πολύ σπάνια αλλά πιο συχνή στα παιδιά παρά στα βρέφη και ακόμη πιο σπάνια στους ενήλικες.
• Οξεία συγχυτική ημικρανία - που παρατηρείται στην παιδική ηλικία.

Τα περιοδικά σύνδρομα της παιδικής ηλικίας - συνήθως πρόδρομοι της ημικρανίας και περιλαμβάνουν:

• Κυκλικός έμετος
• Κοιλιακή ημικρανία
• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος παιδικής ηλικίας
• Ημικρανία αμφιβληστροειδούς - εμφανίζεται περισσότερο στα παιδιά και στους νεαρούς ενήλικες.

Ημικρανία στα παιδιά: Διάγνωση

Η διάγνωση στα παιδιά είναι συχνά πιο δύσκολη από ό,τι στους ενήλικες και οποιαδήποτε δυσκολία στη διάγνωση μπορεί να επιδεινώσει το άγχος των γονέων.

Η ημικρανία σε παιδιά και εφήβους (ηλικίας κάτω των 18 ετών) είναι πιο συχνά αμφοτερόπλευρη από ό,τι στους ενήλικες. Ο μονόπλευρος πόνος εμφανίζεται συνήθως στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενήλικης ζωής.

Ο πονοκέφαλος της ημικρανίας είναι συνήθως μετωποκροταφικός. Η ινιακή κεφαλαλγία στα παιδιά είναι σπάνια και η πιθανότητα διαφορετικής διάγνωσης θα πρέπει επομένως να εξεταστεί προσεκτικά.

Τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα εμφανίζεται με τον πονοκέφαλο:

• Ναυτία, έμετος ή και τα δύο
• Φωτοφοβία, φωνοφοβία ή και τα δύο
• Ο πονοκέφαλος ακολουθεί την αύρα μέσα σε 60 λεπτά

Η αύρα μπορεί να υποδηλώνει δυσλειτουργία του φλοιού (οπτική, αισθητηριακή, κινητική, διαταραχή ομιλίας ή γλώσσας, γνωστική εξασθένηση συμπεριλαμβανομένης της σύγχυσης) ή δυσλειτουργία του εγκεφαλικού στελέχους (απώλεια συνείδησης, ίλιγγος, οφθαλμοπάρεση).

Τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να περιγράψουν την αύρα. Η αύρα είναι συχνά πιο οδυνηρή από τον πονοκέφαλο στα παιδιά. Οι οπτικές αύρες είναι οι πιο κοινές (θολή όραση, φάσματα οχύρωσης, σκοτώματα, μικροψία, μακροψία, δυσμορφοψία κ.λπ.).

Τα παιδιά που τελικά αναπτύσσουν ημικρανία με αύρα συνήθως εμφανίζεται νωρίτερα από τα παιδιά που εμφανίζουν ημικρανία χωρίς αύρα.

Περιοδικά σύνδρομα παιδικής ηλικίας

Οι περιοδικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας συχνά αντιπροσωπεύουν πρόδρομους παράγοντες της ημικρανίας. Συχνά υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας σε παιδιά που παρουσιάζουν περιοδικά σύνδρομα. Η παιδική ηλικία μπορεί να παρουσιάσει μια διαγνωστική πρόκληση και να χρειάζεται παραπομπή ειδικού.

Περιλαμβάνουν:

Κυκλικός έμετος με ημικρανία (περιοδικό σύνδρομο): Αυτό χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια έντονων εμετών που συμβαίνουν συχνά τη νύχτα και με πλήρη ανάρρωση μεταξύ των προσβολών. Τα κορίτσια επηρεάζονται περισσότερο. Το στρες και οι διατροφικοί παράγοντες μπορεί να εντοπιστούν. Συνήθως ξεκινά στα νήπια.

Κοιλιακή ημικρανία: Αυτό εμφανίζεται συνήθως ως επαναλαμβανόμενες κρίσεις γενικευμένου κοιλιακού άλγους που σχετίζονται με ναυτία και έμετο, αλλά χωρίς πονοκέφαλο, ακολουθούμενες από ύπνο και ανάρρωση. Τυπικές ημικρανίες μπορεί να εμφανιστούν ξεχωριστά.

Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος: Αυτό παρατηρείται συνήθως από την ηλικία των 2-6 ετών και χαρακτηρίζεται από σύντομα επεισόδια ιλίγγου και ναυτίας χωρίς απώλεια ακοής ή απώλεια συνείδησης. Τελικά ακολουθεί πιο συχνή ημικρανία, αλλά απαιτείται παραπομπή για τον αποκλεισμό όγκων του οπίσθιου βόθρου.

Σε ποια ηλικία μπορούν τα παιδιά να εμφανίσουν ημικρανίες;

Κάθε παιδί μπορεί να πάθει ημικρανία. Περίπου το 10% των παιδιών ηλικίας 5-15 ετών και έως το 28% των εφήβων θα νοσούν. Οι μισοί από τους ανθρώπους που παθαίνουν ημικρανίες έχουν την πρώτη τους κρίση πριν από την ηλικία των 12 ετών. Ημικρανίες έχουν αναφερθεί ακόμη και σε παιδιά ηλικίας 18 μηνών.

Παράγοντες κινδύνου

Οικογενειακό ιστορικό: Οι ημικρανίες τείνουν να εμφανίζονται σε οικογένειες. Εάν ένας γονέας έχει ημικρανίες, υπάρχει περίπου 50% πιθανότητα να έχει και το παιδί του. Αν τα έχουν και οι δύο γονείς, η πιθανότητα είναι κοντά στο 90%.

Γένος: Πριν από την εφηβεία , τα αγόρια έχουν περισσότερες ημικρανίες από τα κορίτσια. Αυτό αντιστρέφεται στην εφηβεία και μέχρι την ηλικία των 17 ετών έως και το 8% των αγοριών και το

23% των κοριτσιών έχουν ημικρανία: Για τους ενήλικες, οι ημικρανίες είναι πιο συχνές στις γυναίκες.

Στρες & ύπνος: Τα ακανόνιστα χρονοδιαγράμματα ύπνου – ο πολύς ή πολύ λίγος ύπνος – μπορεί να είναι πυροδοτητές ημικρανίας. Το ίδιο και οι αλλαγές στα επίπεδα στρες.

Άσκηση: Ενώ η άσκηση μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει ημικρανίες, η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή τη μείωση του αριθμού των κρίσεων.

Τρόφιμα & υγρά: Η παράλειψη γευμάτων και η κατανάλωση ορισμένων τροφών και πρόσθετων μπορεί να προκαλέσει ημικρανίες. Κοινοί παράγοντες ενεργοποίησης περιλαμβάνουν παλαιωμένα τυριά και κρέατα, σοκολάτα, εσπεριδοειδή, κόκκινες και κίτρινες βαφές τροφίμων, γλουταμινικό μονονάτριο (MSG) και το τεχνητό γλυκαντικό ασπαρτάμη. Η υπερβολική ποσότητα καφεΐνης και τα πικάντικα τρόφιμα μπορούν επίσης να προκαλέσουν ημικρανίες, αλλά μερικές φορές βοηθούν τους πονοκεφάλους επειδή λειτουργούν ως αγγειοδιασταλτικά και διευρύνουν τα αιμοφόρα αγγεία. Το να μην πίνετε αρκετό νερό και άλλα ποτά μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, μια άλλη αιτία ημικρανίας.

Καιρός: Ο θυελλώδης καιρός με αλλαγές στη βαρομετρική πίεση, η υπερβολική ζέστη ή το κρύο, το έντονο ηλιακό φως και η αντηλιά, η υψηλή υγρασία ή ο πολύ ξηρός αέρας μπορεί να είναι έναυσμα.

Υπάρχουν διαφορετικά στάδια ημικρανίας;

Οι ημικρανίες συχνά αναπτύσσονται σε στάδια:

• Προειδοποιητική ή προειδοποιητική φάση: κούραση, δυσκαμψία του αυχένα, αλλαγές διάθεσης (μπορεί να διαρκέσει έως και 24 ώρες).
• Αύρα: βλέποντας κηλίδες, σαθρές γραμμές, ζάλη, αδυναμία, μούδιασμα και/ή σύγχυση.
• Αυτά τα συμπτώματα, που δεν συμβαίνουν με όλους τους τύπους ημικρανιών, μπορεί να διαρκέσουν έως και μία ώρα.
• Πονοκέφαλος ή προσβολή: έντονος, πόνος με ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως.
• Ο ύπνος τελειώνει τον πονοκέφαλο για μερικά παιδιά.
• Αίσθημα κόπωσης (διαρκεί ώρες έως μέρες).

Ημικρανία στα παιδιά: Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση της ημικρανίας βασίζεται συνήθως σε ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό μαζί με φυσικές και νευρολογικές εξετάσεις. Περιστασιακά, μπορεί να συνιστώνται εξετάσεις όπως εξέταση αίματος, μαγνητική τομογραφία ή οσφυονωτιαία παρακέντηση.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ημικρανίες;

Αλλαγές τρόπου ζωής: Η διατήρηση υγιών, τακτικών ρουτινών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή τη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των ημικρανιών:

Υγιεινή ύπνου: Τα παιδιά, ειδικά εκείνα με ημικρανίες, θα πρέπει να κοιμούνται καθημερινά 8-10 ώρες. Εάν το παιδί σας έχει προβλήματα με τον ύπνο , ο παιδίατρός σας μπορεί να συστήσει εξετάσεις για την παρακολούθηση του ροχαλητού ή των διαταραχών ύπνου, οι οποίες έχουν συνδεθεί με ημικρανίες. Βεβαιωθείτε ότι οι τηλεοράσεις, τα κινητά τηλέφωνα, τα tablet και άλλες συσκευές πολυμέσων είναι απενεργοποιημένα μια ώρα πριν τον ύπνο, καθώς μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο.

Υγιεινή διατροφή: Τα παιδιά πρέπει να τρώνε τρία κανονικά γεύματα κάθε μέρα σε σταθερές ώρες. Να αποφεύγουν τα βαριά επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία τείνουν να περιέχουν περισσότερους παράγοντες που προκαλούν ημικρανία, όπως πρόσθετα και τεχνητά χρώματα και γλυκαντικά. Να πίνουν άφθονο νερό και άλλα υγιεινά ροφήματα για να παραμείνουν ενυδατωμένα.

Εάν το παιδί σας έχει ημικρανίες, η τήρηση ενός ημερολογίου για τον πονοκέφαλο μπορεί να σας βοηθήσει να αρχίσετε να αναγνωρίζετε τα ερεθίσματα και να βλέπετε ποιες θεραπείες είναι πιο χρήσιμες. Απλώς γράψτε πότε ξεκίνησε ο πονοκέφαλος, πού εντοπίστηκε ο πόνος, πόσο έντονος ήταν ο πόνος, πόσο καιρό διήρκεσε, τυχόν άλλα συμπτώματα και εάν τα φάρμακα ήταν αποτελεσματικά. Μπορεί επίσης να θέλετε να παρακολουθείτε πόσο κοιμόταν το παιδί σας, γεύματα, υγρά καθώς και τις καιρικές αλλαγές και τις ποσότητες άσκησης και άγχους.

Αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή

Ο γιατρός του παιδιού σας μπορεί να συστήσει ή να συνταγογραφήσει φάρμακα που μπορούν ναβοηθήσουν κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ημικρανίας. Αυτά λειτουργούν καλύτερα όταν λαμβάνονται με το πρώτο σημάδι μιας κρίσης. Παραδείγματα φαρμάκων που μπορούν να βοηθήσουν κατά τη διάρκεια μιας ημικρανίας περιλαμβάνουν:

Παυσίπονα αναλγητικά όπως ακεταμινοφαίνη και προϊόντα που συνδυάζουν ακεταμινοφαίνη, ασπιρίνη και καφεΐνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως ιβουπροφαίνη και ναπροξένη.

Τριπτάνες, μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται εκλεκτικοί αγωνιστές υποδοχέα σεροτονίνης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνδυασμός δισκίων σουματριπτάνης/ναπροξένης και ρινικού σπρέι ζολμιτριπτάνης μπορεί να σταματήσει τον πονοκέφαλο μέσα σε δύο ώρες.

Υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες που έχουν αποδειχθεί για να βοηθήσουν τις ημικρανίες;

Υπάρχουν κάποιες εναλλακτικές ή φυσικές και μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις στη θεραπεία της ημικρανίας που μπορεί να βοηθήσουν. Αυτά περιλαμβάνουν: Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία εστιάζει στις δεξιότητες αντιμετώπισης, τη θετική σκέψη, την προσκόλληση σε υγιεινές συνήθειες και τις τεχνικές χαλάρωσης που βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου της ημικρανίας. Η έρευνα έχει επίσης βρει ότι η CBT σε συνδυασμό με φάρμακα για την ημικρανία είναι πιο χρήσιμη για τη θεραπεία της ημικρανίας από τη φαρμακευτική αγωγή μόνο.

Βότανα, βιταμίνες και μέταλλα. Ορισμένα εκχυλίσματα και συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσουν με τις ημικρανίες, αν και ορισμένα θα πρέπει να αποφεύγονται για λόγους ασφαλείας. Μιλήστε με το γιατρό του παιδιού σας πριν χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα βοτάνων ή βιταμινών.

Φαρμακευτική παρέμβαση για προφύλαξη

Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν η συχνότητα και η σοβαρότητα των επιθέσεων προκαλεί παρεμβολές στη φοίτηση στο σχολείο ή στην κοινωνική ζωή.

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται με άμεση θεραπεία και όχι αντί για αυτήν.

Υπάρχουν λίγα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων φαρμάκων στα παιδιά. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν προπρανολόλη , τοπιραμάτη ή πιζοτιφένη . Τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του pizotifen δεν είναι ξεκάθαρα και οι συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν υπνηλία και αύξηση βάρους.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να μην χάσει το σχολείο από ημικρανίες;

Τα παιδιά που υποφέρουν από ημικρανίες λείπουν από το σχολείο δύο φορές πιο συχνά από τους άλλους μαθητές. Μιλήστε με τους δασκάλους του παιδιού σας σχετικά με τρόπους που θα σας βοηθήσουν να αποφύγετε τη χαμένη ώρα του μαθήματος. Ένα γράμμα από τον γιατρό που εξηγεί τη διάγνωση του παιδιού σας και τα φάρμακα που παίρνει όταν αισθάνεται ότι εμφανίζεται ημικρανία μπορεί να βοηθήσει στη συζήτηση.

Σκεφτείτε είτε την εισαγωγή είτε την επείγουσα παραπομπή :

• Εάν υπάρχει υποψία σοβαρής αιτίας κεφαλαλγίας. Αυτό μπορεί να συμβαίνει εάν υπάρχουν μη φυσιολογικά ευρήματα εξέτασης.
• Όταν η ημικρανία είναι σοβαρή, ιδιαίτερα εάν έχει διαρκέσει περισσότερο από 72 ώρες (κατάσταση ημικρανίας).

Ζητήστε άμεσα ιατρική συμβουλή εάν:

• Αναπτύσσονται επιπλοκές της ημικρανίας (όπως η χρόνια ημικρανία).
• Η διάγνωση είναι αβέβαιη και υπάρχει υποψία άλλης αιτίας κεφαλαλγίας (πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς διαταραχές κεφαλαλγίας).
• Η θεραπεία δεν λειτουργεί. Περιστασιακά αυτό μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική χρήση φαρμάκων.
• Απαιτείται προληπτική θεραπεία και απαιτείται εξειδίκευση σε μια τέτοια θεραπεία.

Πρόγνωση

Η ημικρανία υποχωρεί αυθόρμητα μετά την εφηβεία στα μισά από τα παιδιά, αλλά αν ξεκινήσει κατά την εφηβεία μπορεί να είναι πιο πιθανό να επιμείνει σε όλη την ενήλικη ζωή.

Αγγελική Ρέβελα
Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός ΜD,MSc,PhD
email: drrevela@gmail.com