Υπερχοληστερολαιμία στα παιδιά και τους εφήβους-Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η υπερχοληστερολαιμία ενοχοποιείται για το 30-50% των καρδιαγγειακών νοσημάτων, τα οποία αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου των ενηλίκων στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες και ευθύνονται για ποσοστό έως και 50% περίπου του συνόλου των θανάτων. Η νόσος αρχίζει από την παιδική ηλικία και εξελίσσεται κατά την ενήλικο ζωή.

Μεγάλες μελέτες κατέδειξαν ότι οι αρχικά εμφανιζόμενες βλάβες της αθηροσκλήρωσης αρχίζουν να σχηματίζονται και να αναγνωρίζονται στις στεφανιαίες αρτηρίες περίπου από το 10ο έτος της ζωής και στην κοιλιακή αορτή από το 3ο έτος.

Οι επιβαρυντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη διεργασία της αθηροσκλήρωσης διακρίνονται σε λιπιδαιμικούς και μη λιπιδαιμικούς.

Οσο νωρίτερα αρχίζει η πρόληψη τόσο καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται. Οι αποδεκτές σήμερα συστάσεις που αφορούν παιδιά και εφήβους στην Αμερική (National Cholesterol Education Program for Children and Adolescents ) αλλά και τα αντίστοιχα προγράμματα στην Ευρώπη προτείνουν τον προληπτικό έλεγχο παιδιών ηλικίας άνω των 2 ετών όταν υπάρχει:
-οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου (έμφραγμα, στηθάγχη ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο στους γονείς ή και σε συγγενείς πρώτου βαθμού σε ηλικία 240 mg/dl).
- αρνητικό οικογενειακό ιστορικό σε συνδυασμό με επιβαρυντικούς παράγοντες όπως υπέρταση, παχυσαρκία, κάπνισμα, δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.

Σύμφωνα με τις οδηγίες που αφορούν παιδιά και εφήβους (National Cholesterol Education Program for Children and Adolescents) τα παιδιά κατατάσσονται σε τρεις, κατηγορίες βαθμού επικινδυνότητας:
-υψηλού
-μέσου και
- χαμηλού κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων σύμφωνα με τις τιμές της ολικής χοληστερόλης και χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλη (LDL-C).

Θεραπευτικές συστάσεις - αντιμετώπιση
Για το σύνολο των παιδιών και των οικογενειών τους, συνιστάται εξατομικευμένη αλλαγή του τρόπου ζωής ως προς την άσκηση και τη διατροφή. Η καθημερινή άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ενέργεια που προσλαμβάνουν καθημερινά τα παιδιά πρέπει να προέρχεται κυρίως από υδατάνθρακες και ακόρεστα λίπη με την προσθήκη οσπρίων, λαχανικών, φρούτων με αποφυγή ζωικού και μέτρια κατανάλωση ελαιόλαδου. Συστήνεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ενώ πρέπει να αποφεύγονται τα κεκορεσμένα λιπαρά. Η συμμόρφωση των παιδιών αυτών και των γονέων (συχνά και του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος) τους πρέπει να ελέγχεται στους τακτικούς επανέλεγχους σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών.

Οι γενικές διαιτητικές συστάσεις για ηλικίες άνω των 2 χρόνων δίνουν έμφαση:
1. Σε ένα διαιτολόγιο που συνίσταται, κυρίως, σε φρούτα, λαχανικά, μη επεξεργασμένα δημητριακά, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά, ψάρι και άπαχο κρέας,
2. Στον περιορισμό της κατανάλωσης κεκορεσμένων και trans λιπαρών (υδρογονωμένα, μαργαρίνες), χοληστερόλης και επιπρόσθετης ζάχαρης και αλατιού, και
3. Στην ισορροπία μεταξύ προσλαμβανομένων θερμίδων και σωματικής άσκησης, έτσι ώστε να διατηρείται το σωστό σωματικό βάρος και να εξασφαλίζεται η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων.

Φαρμακευτικές ουσίες
Στη διάθεση των γιατρών για τη θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας στα παιδιά βρίσκονται, σύμφωνα με το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, φαρμακευτικά σκευάσματα όπως οι ιοντοανταλλακτικές ρητίνες και οι στατίνες.

Κρίνεται απαραίτητο πλέον να διερευνάται πάντοτε το οικογενειακό ιστορικό όλων των παιδιών, ώστε να γίνεται έγκαιρα η αναγνώριση παιδιών υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης. Παιδιά γονέων-ασθενών με πρώιμο εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων πρέπει να παραπέμπονται για έλεγχο της λιπιδαιμικής τους ταυτότητας, με σκοπό την έγκαιρο συμβουλευτική- θεραπευτική και διαιτητική παρέμβαση.