Αδέρφια: Αγάπη και ανταγωνισμός πάνε πακέτο

Τι προκαλεί τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα αδέλφια

• Το μειωμένο ενδιαφέρον και η προσοχή εκ μέρους των γονέων: Τα μεγαλύτερα παιδιά συνήθως αισθάνονται, ότι η συναισθηματική σύνδεση, αλλά και η συνολικότερη ποιότητα της σχέσης με τους γονείς τους, απειλείται από τον ερχομό ενός νέου μέλους στο εσωτερικό της οικογένειας. Κάθε παιδί θέλει να θεωρείτε ξεχωριστό και μοναδικό από τους γονείς του, και γι’ αυτό το λόγο, μπορεί να χρησιμοποιήσει αντιδραστικά τον ανταγωνισμό, προκειμένου να λάβει και πάλι την αμέριστη φροντίδα και την προσοχή τους.

• Η απουσία ή η τοποθέτηση ασαφών ορίων μεταξύ των παιδιών: Όταν οι γονείς δεν θέτουν όρια ή όταν ο κάθε γονέας επιτρέπει στο κάθε παιδί κάτι διαφορετικό, τότε τα παιδιά τείνουν να αισθάνονται σύγχυση, την οποία και μεταφέρουν στη μεταξύ τους σχέση. Πολλές φορές, τα παιδιά εκλαμβάνουν την επιτρεπτικότητα των γονέων προς τα αδέλφια τους και την αποτρεπτικότητα προς το πρόσωπο τους, ως έλλειψη εμπιστοσύνης και διάκριση σε βάρος τους.

• Οι στρεσογόνες καταστάσεις και η πίεση: Τα παιδιά που δέχονται περισσότερη πίεση εντός του σχολείου ή της οικογένειας, είναι πιο πιθανό να νιώθουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και να συμπεριφέρονται πιο επιθετικά και ανταγωνιστικά απέναντι στα αδέλφια και στους συμμαθητές τους.

• Η δυναμική της οικογένειας: Η δυσκολία των αδελφών να διαχειριστούν τόσο συναισθηματικά όσο και πρακτικά τη μεταξύ τους σχέση, πολλές φορές υποδηλώνει με μεταφορικό τρόπο τη διαταραχή της επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι. Μάλιστα, αρκετά συχνά τα παιδιά επιδιώκουν έμμεσα τη μεταξύ τους σύγκρουση, προκειμένου να συσπειρώσουν γύρω τους το ενδιαφέρον των γονέων και να τους αποσπάσουν από τα δικά τους προβλήματα.

• Οι γονείς ως λαθεμένο πρότυπο συμπεριφοράς: Τα αδέλφια τείνουν να συμπεριφέρονται περισσότερο ανταγωνιστικά μεταξύ τους, όταν και οι προσωπικότητες των γονέων είναι εξίσου ανταγωνιστικές ή όταν συμπεριφέρονται ατομικιστικά ως ζευγάρι. Επίσης, όταν οι γονείς δεν έχουν φροντίσει να μεταφέρουν στα παιδιά τους ορισμένες αποτελεσματικές στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων, τότε εκείνα, μη γνωρίζοντας με ποιόν άλλο τρόπο να επιλύσουν τις διαφορές τους, καταλήγουν να καβγαδίζουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μειώσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των παιδιών τους;

• Θέσπιση σαφών και δίκαιων κανόνων (ορίων) μεταξύ των παιδιών.
• Αποφυγή της σύγκρισης αλλά και διάκρισης μεταξύ των παιδιών. Είναι πολύ σημαντικό, να δείχνουμε στο κάθε παιδί, ότι είναι μοναδικό και ότι το αγαπάμε γι’ αυτό που πραγματικά είναι.
• Αποφυγή της «παραμέλησης» των μεγαλύτερων παιδιών λόγω της επιφανειακής αυτονομίας τους.
• Είναι σημαντικό να μην υποτιμάμε τα παιδιά ή τον/την σύζυγο μας μπροστά τους.
• Εάν υπάρξει σύγκρουση, τότε καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να παρέμβουμε άμεσα και συζητήσουμε τα συναισθήματα του κάθε παιδιού παρουσία του άλλου.

• Εξασφάλιση της ατομικότητας – ιδιωτικότητας του κάθε παιδιού. Πράγματι, είναι σημαντικό τα αδέλφια να μαθαίνουν να μοιράζονται. Όμως, μερικές φορές το κάθε παιδί έχει την ανάγκη να αισθανθεί, ότι μερικά πράγματα ανήκουν μόνο σε αυτό.
• Διδάξτε στα παιδιά σας ορισμένες χρήσιμες δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων (π.χ., μία «win – win συμφωνία»: Θα παίξετε και τα δύο παιχνίδια. Μπορείτε να ξεκινήσετε για μισή ώρα με το παιχνίδι του Δημήτρη και στη συνέχεια να ακολουθήσει το παιχνίδι του Γιάννη).
• Διδάξτε στα παιδιά σας ορισμένες τεχνικές αυτοδιαχείρισης του συναισθήματος (π.χ., βαθιές ανάσες και μέτρηση των αριθμών ανάποδα από το 20, άκουσμα χαλαρωτικής μουσικής σε στιγμές έντασης, ενθαρρύνεται τα παιδιά να αποτυπώσουν γραπτά τα συναισθήματα τους).
• Βοηθήστε τα παιδιά σας να λειτουργούν συνεργατικά, μέσα από τη χρήση διακριτικών ανταμοιβών (π.χ., δημιουργήστε έναν κοινό κουμπαρά και επιβραβεύετε τα παιδιά σας κάθε φορά που τακτοποιούν μαζί το δωμάτιο τους. Όταν τα παιδιά μαλώνουν, τότε θα αφαιρείτε ένα νόμισμα από τον κουμπαρά).

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχοθεραπεύτρια, Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Θάνου Ασκητή

Κάντε τις ερωτήσεις σας στην Ψυχοθεραπεύτρια της σελίδας μας εδώ!