Τι είναι ο εκφοβισμός;

Ο εκφοβισμός είναι ένα σοβαρό, παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο αφορά παιδιά και εφήβους σχολικής ηλικίας.

Ο εκφοβισμός μπορεί να έχει μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες, με τα θύματα εκφοβισμού να εμφανίζουν συχνά ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν αρνητικά διάφορες πτυχές της ζωής τους.

Είναι, λοιπόν, ζωτικής σημασίας ο εκφοβισμός να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σωστά.

Προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον εκφοβισμό, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πρώτα τα είδη εκφοβισμού και το πώς εκδηλώνονται στα πλαίσια του σχολείου.

Σωματικός εκφοβισμός

Ο σωματικός εκφοβισμός συνίσταται στη χρήση σωματικής βίας προκειμένου να βλάψουμε ή να ελέγξουμε ένα άτομο. Κάποια παραδείγματα σωματικού εκφοβισμού είναι οι γροθιές, το σπρώξιμο, οι κλωτσιές και οι τσιμπιές. Στο σχολικό περιβάλλον, σωματικός εκφοβισμός μπορεί να προκύψει σε δευτερόλεπτα, για παράδειγμα στα διαλείμματα ή ακόμα και στη μετάβαση από τη μία τάξη στην άλλη. Κάποια σημάδια σωματικού εκφοβισμού που καλό είναι να έχουν οι γονείς στο νου τους είναι τα ανεξήγητα σημάδια στο σώμα ή το πρόσωπο του παιδιού (μώλωπες, γρατζουνιές κ.ο.κ), καθώς και σκισίματα/ζημιές στα ρούχα ή τα προσωπικά αντικείμενα του παιδιού.

Είδη ενδοσχολικής βίας: Λεκτική, σωματική, ψυχολογική, cyber bullying

Λεκτικός εκφοβισμός

Ο λεκτικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη χρήση του λόγου (χωρίς σωματική βία) προκειμένου πληγώσουμε η να εξευτελίσουμε κάποιον. Μπορεί να προκύψει ιδιωτικά μεταξύ θύτη και θύματος, αλλά και με ακροατήριο, για παράδειγμά στην τάξη ή στο διάλειμμα. Κάποιες μορφές λεκτικού εκφοβισμού περιλαμβάνουν την εξύβριση, τα προσβλητικά παρατσούκλια και τον χλευασμό κάποιου στοιχείου της εμφάνισης, του χαρακτήρα κ.ο.κ του θύματος. Ο λεκτικός εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες όσον αφορά την αυτοεκτίμηση του θύματος. Κάποια σημάδια λεκτικού εκφοβισμού είναι η διάθεση αποφυγής του σχολείου ή πιο συγκεκριμένων τάξεων/δραστηριοτήτων, αλλά και η κοινωνική απόσυρση (το λεγόμενο “κλείσιμο στον εαυτό μας), που φυσικά μπορεί να είναι επακόλουθο οποιουδήποτε είδους
εκφοβισμού.

Κοινωνικός εκφοβισμός

Ο κοινωνικός εκφοβισμός είναι, ουσιαστικά, η προσπάθεια να βλάψουμε τη φήμη κάποιου, προκαλώντας του έτσι προβλήματα όσον αφορά τις κοινωνικές του συναναστροφές. Μπορεί να περιλαμβάνει την κοροϊδία ενός ατόμου σε άλλα άτομα, τη διασπορά φημών σχετικά με το πρόσωπό του, και τον ηθελημένο αποκλεισμό από παρέες/δραστηριότητες. Ο κοινωνικός εκφοβισμός μπορεί να έχει εξίσου αρνητικές συνέπειες με άλλα είδη εκφοβισμού για το θύμα, ενώ συγχρόνως είναι λιγότερο εμφανής και πιο δύσκολο να ανιχνευτεί- και άρα να αντιμετωπιστεί εγκαίρως- ειδικά σε ένα σχολικό περιβάλλον. Η κοινωνική απόσυρση, η έλλειψη αυτοεκτίμησης και η φαινομενική έλλειψη ενδιαφέροντος για κάποιες δραστηριότητες/μαζώξεις, είναι κάποιες συμπεριφορές που μπορεί να είναι ενδεικτικές κοινωνικού εκφοβισμού.

Μήπως το παιδί σου είναι νταής; 7 σημάδια και τι να κάνεις

Κυβερνο-εκφοβισμός

Ο κυβερνό-εκφοβισμός είναι, όπως υποδηλώνει και η ονομασία του, ο εκφοβισμός που
λαμβάνει χώρα στο διαδίκτυο και σε άλλα μέσα τεχνολογίας. Μπορεί να περιλαμβάνει τη δημόσια κοροϊδία του ατόμου σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την αποστολή υβριστικών ή απειλητικών μηνυμάτων, και τη διασπορά περιεχομένου με σκοπό να ντροπιαστεί το θύμα (γυμνές φωτογραφίες, ιδιωτικές συνομιλίες κ.α). Όπως και ο κοινωνικός και ο λεκτικός εκφοβισμός, είναι σχετικά δύσκολο να πάρουμε είδηση τον κυβερνο-εκφοβισμό από την αρχή του, αλλά κάποιες ενδείξεις είναι η μεγάλη ταραχή/στενοχώρια έπειτα από τη χρήση π.χ. κινητού ή λάπτοπ, και η κοινωνική απόσυρση ή αποφυγή συγκεκριμένων ατόμων/δραστηριοτήτων/μαζώξεων.

Αντιμετώπιση σχολικού εκφοβισμού: Τι μπορούν να κάνουν γονείς, εκπαιδευτικοί και παιδιά

Σεξουαλικός εκφοβισμός

Ο σεξουαλικός εκφοβισμός μοιάζει με άλλα είδη εκφοβισμού, με τη διαφορά ότι οι
προσβολές και οι απειλές που δέχεται το άτομο έχουν να κάνουν συγκεκριμένα με το σώμα του, το σεξ, τις σεξουαλικές προτιμήσεις κ.ο.κ. Σεξουαλικός εκφοβισμός θεωρείται και το ανάρμοστο άγγιγμα.

Ο εκφοβισμός έχει διάφορα πρόσωπα όμως, σε όποια μορφή κι αν είναι, μπορεί να ιδιαίτερα επιζήμιος για την ψυχολογία και την μετέπειτα πορεία του ατόμου που τη δέχεται. Ειδικά στο σχολεία, ο εκφοβισμός μπορεί πολλές να περάσει απαρατήρητος για μεγάλο διάστημα.

Επομένως, απαιτείται από πλευράς τόσο των γονέων όσο και των εκπαιδευτικών
συνεργασία για την ενεργή πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού, αλλά και για τη δημιουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος για όλα τα παιδιά.

Μυρτώ Κογεβίνα, MSc.
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Email: myrtokogevina@gmail.com
Facebook: https://www.facebook.com/myrto.kogevina.336

www.kolonakipsychologist.com

Δείτε εδώ το αφιέρωμα που ετοιμάσαμε με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού