H Δρ Βασιλική Παπαγιάννη, Μαιευτήρας- Γυναικολόγος Εμβρυομητρικής, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαιευτικό & Γυναικολογικό Κέντρο FeminArt & Επιστημ. Συνεργάτης νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ μας εξηγεί ποια είναι τα βασικά υπερηχογραφήματα στην εγκυμοσύνη και γιατί πρέπει να είμαστε συνεπείς στη διενέργειά τους, προκειμένου να εξασφαλίσουμε την ασφαλή και υγιή εξέλιξη μιας κύησης!
Το υπερηχογράφημα αποτελεί δίχως αμφιβολία μια αναντικατάστατη διαγνωστική εξέταση, τόσο στην Γυναικολογία όσο και στην Μαιευτική. Πρόκειται για μια ακίνδυνη απεικονιστική μέθοδο, που χρησιμοποιεί ήχους υψηλής συχνότητας (υπέρηχοι), οι οποίοι με την βοήθεια προηγμένων τεχνικών, μετατρέπονται σε εικόνα. Η συμβολή των υπερήχων στην σύγχρονη παρακολούθηση τόσο της φυσιολογικής όσο και της επιλεχθείσας εγκυμοσύνης, βελτίωσε και συνεχίζει να βελτιώνει σημαντικά την παρεχόμενη ιατρική φροντίδα στην έγκυο γυναίκα.
Ας τα δούμε λοιπόν αναλυτικά:
1ο Υπερηχογράφημα
Το πρώτο υπερηχογράφημα γίνεται συνήθως την 5η ή την 7η εβδομάδα της εγκυμοσύνης αμέσως μετά το τεστ εγκυμοσύνης. Γίνεται συνήθως διακολπικά και σε αυτό επιβεβαιώνουμε την εγκυμοσύνη, προσδιορίζουμε την ηλικία της κύησης και την πιθανή ημερομηνία του τοκετού, το οποίο γίνεται βάσει του μεγέθους του μωρού σας, που σε αυτό το στάδιο της κύησης είναι περίπου 7-10 χιλιοστά. Επίσης, αποκλείουμε ή εντοπίζουμε έγκαιρα προβλήματα, όπως η εξωμήτριος κύηση και η παλίνδρομη κύηση (αποβολή).
2ο Υπερηχογράφημα- Αυχενική Διαφάνεια
Σε αυτό το υπερηχογράφημα μετράμε το πάχος του αυχένα του μωρού. Πραγματοποιείται στην 11η έως 13η εβδομάδα και 6 ημερών και συνήθως εκτελείται διακοιλιακά αν και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαία και η διακολπική εξέταση. Η Αυχενική Διαφάνεια δίνει πολλές πληροφορίες για την πρόγνωση χρωµοσωµικών ανωµαλιών µε ένα µεγάλο ποσοστό ορθής πρόγνωσης. Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία της γυναίκας, τη μέτρηση δύο ορμονών στο αίμα της μήτρας (PAPP-A και βHCG), καθώς και τα υπερηχογραφικά ευρήματα της αυχενικής διαφάνειας, της ύπαρξης του ρινικού οστού, της καρδιακής κυκλοφορίας και της κυκλοφορίας των φλεβώδη πόρων, υπολογίζεται η πιθανότητα χρωμωσωμικών ανωμαλιών (τρισωμία 21 ή σύνδρομο Down, 18 και 13). Παράλληλα, καθορίζει την ακριβή ηλικία της κύησης, μετρώντας το µήκος του εµβρύου, µπορεί να διαγνώσει πολλές ανωµαλίες του εµβρύου από πολύ νωρίς και αναγνωρίζει τις πολύδυµες κυήσεις µε αξιόπιστο καθορισµό της χοριονικότητας, η οποία είναι και ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της έκβασης αυτών των κυήσεων. Τέλος µπορεί να αναγνωρίσει µέσω µετρήσεων στο αίµα της µητέρας και µετρήσεων της αρτηριακής της πίεσης την πιθανότητα προεκλαµψίας, μιας σοβαρής επιπλοκής τόσο για την µητέρα όσο και για το έµβρυο.
Ο µη επεµβατικος έλεγχος (NIPT) ανήκει στην κατηγορία του προγνωστικού ελέγχου όπου µετά την 10η εβδοµάδα αποµονώνεται εμβρυικό DNA στο αίµα της µητέρας για τον έλεγχο µόνο της τρισωµίας 21,18 + 13 µε ένα ποσοστό ορθής προγνώσης που φτάνει το 99,8 % . Σε λίγες περιπτώσεις απαιτείται και δεύτερη αιµοληψία και εάν ο µη επεµβατικός έλεγχος δείξει θετικό αποτέλεσµα για χρωµοσωµική ανωµαλία θα πρέπει πάντα να επιβεβαιώνεται µε επεµβατικό έλεγχο.
3ο Υπερηχογράφημα
Πρόκειται για μία λεπτομερή υπερηχογραφική αξιολόγηση της ανατομίας του εμβρύου που πραγματοποιείται μεταξύ της 20ής – 23ης εβδομάδας της κύησης.
Το υπερηχογράφημα ελέγχει την ανατομία του εμβρύου (εγκέφαλος, πρόσωπο, σπονδυλική στήλη, καρδιά, θώρακα, στομάχι, έντερο, νεφρούς και άκρα), την θέση του πλακούντα, την ποσότητα του αμνιακού υγρού και την ανάπτυξη του εμβρύου. Εάν διαγνωστεί κάποια ανωμαλία, θα συζητηθεί με το ζευγάρι η σοβαρότητα της και η περαιτέρω αντιμετώπιση της κύησης. Τέλος, στο υπερηχογράφημα αυτό αξιολογούνται και δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών που μαζί με τα αποτελέσματα της αυχενικής διαφάνειας και του PAPP-A δίνουν την τελική πιθανότητα για χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
4ο Υπερηχογράφημα- Doppler
Πραγματοποιείται κατά την 32η εβδομάδα της κύησης και αξιολογεί την κύηση σε σχέση με την ανάπτυξη και την υγεία του εμβρύου εξετάζοντας την:
- μέτρηση της κεφαλής, της κοιλιάς και του μηριαίου οστού, έτσι ώστε να υπολογιστεί το πιθανό βάρος του εμβρύου
- παρακολούθηση των εμβρυικών κινήσεων
- αξιολόγηση της θέσης και της εμφάνισης του πλακούντα
- μέτρηση του αμνιακού υγρού
- αξιολόγηση της εμβρυικής κυκλοφορίας έτσι ώστε να διαπιστωθεί η καλή λειτουργία του πλακούντα
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερα ζευγάρια ζητούν από το γυναικολόγο τους να διενεργήσουν το 3D/4D υπερηχογράφημα. Η 3D υπερηχογραφία απεικονίζει σταθερές τρισδιάστατες φωτογραφίες του μωρού, ενώ η 4D εξέταση δείχνει τρισδιάστατες εικόνες σε κίνηση. Έτσι δημιουργείται μια πιο ρεαλιστική εικόνα της εξωτερικής μορφής του. Παρόλο που οι εξετάσεις αυτές δεν αυξάνουν σημαντικά την διαγνωστική ακρίβεια των υπερήχων παρέχουν εντυπωσιακές εικόνες από το έμβρυο στο εσωτερικό της μήτρας. Ενισχύουν με αυτό τον τρόπο στο «δέσιμο» της μητέρας και του συντρόφου της με το μωρό που έρχεται.
Ωστόσο, κάποιες φορές επί συγκεκριμένων ενδείξεων, επιβάλλεται να προχωρήσουμε σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις για τη μελέτη επιμέρους οργάνων του εμβρύου.
Πιο αναλυτικά:
Υπερηχογράφημα καρδιάς εμβρύου
Το υπερηχογράφημα αυτό ελέγχει λεπτομερώς την ανατομία και τη λειτουργία της καρδιάς του εμβρύου καθώς και τις ροές του αίματος στην καρδιά και στα μεγάλα αγγεία. Γίνεται από εξειδικευμένους παιδο-καρδιολόγους συνήθως κατά την 18η έως την 24η εβδομάδα της κύησης.
Αμνιοπαρακέντηση ή λήψη τροφοβλάστης
Η αμνιοπαρακέντηση (λήψη αμνιακού υγρού)και η λήψη τροφοβλάστης (λήψη βιοψίας από τον πλακούντα) είναι επεμβατικές μέθοδοι για τον έλεγχο των χρωμοσωμάτων του εμβρύου. Και με τις δυο μεθόδους αυτές εξετάζεται ο αριθμός και η δομή των χρωμοσωμάτων αποκλείοντας τα πιο συχνά εμφανιζόμενα σύνδρομα, όπως το σύνδρομο Down, ενώ αποκλείονται και πολλά άλλα πιο σπάνια σύνδρομα. Τέλος, επειδή αυτές οι μέθοδοι είναι επεμβατικές, πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα επιπλοκών ( 0.1-0,7%).
Δρ. Βασιλική Παπαγιάννη
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Εμβρυομητρικής
More info: Μαιευτικό & Γυναικολογικό Κέντρο FeminArt Τηλ. 210 6453400
