Εγκυμοσύνη και Πάσχα: Ο απόλυτος οδηγός για μία ήρεμη και ασφαλή εορταστική περίοδο

Η εγκυμοσύνη αποτελεί μία «ιδιαίτερη» περίοδο στη ζωή της γυναίκας, όπως και το Πάσχα αποτελεί μία εξαιρετικά σημαντική (ίσως και τη σημαντικότερη) εορτή της Χριστιανοσύνης. Η έγκυος δεν υπάρχει λόγος να απέχει από την κατάνυξη των ημερών, αλλά και από τις σχετικές παραδόσεις.

Τα συνηθέστερα σχετικά με τον εορτασμό του Πάσχα ερωτήματα, που τίθενται από την κυοφορούσα αφορούν:

• τη νηστεία
• το τραπέζι της Κυριακής του Πάσχα
• την επίσκεψη στην εκκλησία

Εγκυμοσύνη και Πάσχα: Τι πρέπει να αποφύγετε στο πασχαλινό τραπέζι

Μπορεί η έγκυος να νηστέψει;

Η νηστεία είναι μια παραδοσιακή συνήθεια, που καθιερώθηκε ήδη από τους προ – Χριστιανικούς χρόνους και συνδέεται με την κάθαρση της ψυχής, αφού δια αυτής το πνεύμα τρόπον τινά «στρέφεται» προς το θείο και «αποσυνδέεται» από τα εγκόσμια. Η δε νηστεία της Σαρακοστής (Τεσσαρακοστής) είναι αναπόσπαστο μέρος της προετοιμασίας του πιστού για τη μεγάλη εορτή του Πάσχα.

Κατά τη νηστεία της Σαρακοστής η διατροφή βασίζεται στα λαχανικά, τα όσπρια, τα φρούτα, τα δημητριακά, τους ξηρούς καρπούς και (σε κάποιες περιόδους) στο ελαιόλαδο. Αντίθετα, απέχουμε από την κατανάλωση κρέατος, πουλερικών, αβγών και γαλακτοκομικών.

Από τη νηστεία είναι δυνατόν να εξαιρεθούν υπό προϋποθέσεις οι ασθενείς, όπως θεσπίζει και ο ΞΘ’ (69^ος) Αποστολικός Κανών: «Ει τις Έπίσκοπος, ή Πρεσβύτερος, ή Διάκονος, ή Υποδιάκονος, ή Αναγνώστης, ή Ψάλτης, την άγίαν Τεσσαρακοστήν ού νηστεύει, ή Τετράδα, ή Παρασκευήν, καθαιρείσθω. Έκτός είμή δί’ άσθένειαν σωματικήν έμποδίζοιτο. Έάν δέ λαϊκός ή άφορίζέσθω».

Η εγκυμοσύνη δεν θεωρείται μεν ασθένεια, αλλά είναι μια περίοδος της ζωής της γυναίκας, που οι ανάγκες της σε θρεπτικά συστατικά είναι αυξημένη, αφού πρέπει να υποστηριχθεί και η ραγδαία ανάπτυξη του μωρού της. Με τις εγκύους ασχολήθηκε ο Τιμόθεος Αλεξανδρείας, ο οποίος ερωτηθείς, εάν μία γυναίκα, που γέννησε μέσα στην τεσσαρακοστή του Πάσχα, πρέπει να καταλύσει (να διακόψει τη νηστεία), απαντά: «Ἡ νηστεία ἐπενοήθη διὰ τὸ τὸ σῶμα ταπεινῶσαι. Εἰ οὖν τὸ σῶμα ἐν ταπεινώσει ἐστὶ καὶ ἀσθενείᾳ, ὀφείλει μεταλαβεῖν, καθὼς βούλεται καὶ δύναται βαστάσαι τροφῆς καὶ ποτοῦ.» (Απόδοση στην Νέα ελληνική γλώσσα: Η νηστεία επινοήθηκε προκειμένου να ταπεινωθεί το σώμα. Αν όμως το σώμα είναι ήδη ταπεινωμένο και ασθενεί, τότε – ο ασθενής – οφείλει να λάβει τροφή ακολουθώντας την επιθυμία του και τις δυνατότητες του σώματός του) (Κανὼν η’: Περὶ τοῦ μὴ νηστεύειν τὴν γεννήσασαν).

Ας δούμε με τη νηστεία ποια θρεπτικά συστατικά ενδέχεται να στερηθεί η έγκυος και αν υπάρχει η δυνατότητα να αναπλήρωσής τους χωρίς να «σπάσει» η νηστεία:

• Ενέργεια

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται, πως η γυναίκα θα χρειαστεί να αυξήσει την πρόσληψη ενέργειας κατά 300 kcal την ημέρα. Η τιμή αυτή προκύπτει από τον υπολογισμό, πως καθ’ όλη την κύηση η γυναίκα θα χρειαστεί να λάβει περίπου 80.000 kcal, προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του εμβρύου και του πλακούντα. Οι ενεργειακές ανάγκες κατά το πρώτο τρίμηνο δεν χρειάζεται να μεταβληθούν ουσιωδώς, αλλά κατά το δεύτερο κι το τρίτο τρίμηνο αυτές θα χρειαστεί να αυξηθούν κατά 340 kcal και 452 kcal αντίστοιχα. Φυσικά οι ενεργειακές ανάγκες εξαρτώνται και από τον BMI, την ηλικία και τη δραστηριότητα της γυναίκας (Kominiarek & Rajan, 2016).

Πασχαλινά tips για έγκυες που θα ταξιδέψουν

• Πρωτεΐνες

H πρωτεΐνη είναι ένα βασικό συστατικό του σώματός μας. Υπολογίζεται πως το 20% περίπου του βάρους μας αντιστοιχεί στις διάφορες πρωτεΐνες. Συστήνεται κατά την εγκυμοσύνη να λαμβάνονται 60 γραμμάρια πρωτεΐνης ημερησίως, από 46 γραμμάρια, που είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη εκτός κύησης. Με άλλα λόγια συστήνεται κατά την εγκυμοσύνη να λαμβάνεται 1,1 γραμμάριο πρωτεΐνης ανά κιλό βάρους κάθε ημέρα, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα εκτός κύησης είναι 0,8 γραμμάρια ανά κιλό βάρους (Kominiarek & Rajan, 2016)

Δομικό συστατικό των πρωτεϊνών είναι τα αμινοξέα. Υπάρχουν 20 αμινοξέα, τα οποία συνδυαζόμενα «δημιουργούν» τις διάφορες πρωτεΐνες του σώματός μας.

Τα αμινοξέα αυτά χωρίζονται στα βασικά (ή απαραίτητα) και στα μη βασικά (ή μη απαραίτητα). Τα μεν βασικά αμινοξέα ο οργανισμός μπορεί να τα λάβει μόνον μέσω της διατροφής, ενώ τα μη βασικά μπορεί να τα συνθέσει ο ίδιος.

Οι φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως είναι τα όσπρια και τα καρύδια, δεν περιέχουν όλα τα βασικά αμινοξέα και θεωρούνται «ατελείς» πηγές πρωτεΐνης. Ακόμα και η σόγια, στην οποία εντοπίζονται όλα τα αμινοξέα, κάποια από τα βασικά ακόμα και στο φυτό αυτό περιέχονται σε πολύ χαμηλές αναλογίες. Έχει δε παρατηρηθεί, πως οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης εκτός της έλλειψης, που παρουσιάζουν σε βασικά αμινοξέα, έχουν και χαμηλότερη περιεκτικότητα ακόμα και στα βασικά αμινοξέα, τα οποία είναι σε αυτές παρόντα, ενώ και η απορροφησιμότητα των πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης είναι χαμηλότερη από των προερχομένων από ζωικές πηγές (Berrazaga και συνεργάτες, 2019).

Αντίθετα το κρέας, τα αβγά και τα πουλερικά περιέχουν όλα τα βασικά αμινοξέα και θεωρούνται «πλήρεις» πηγές πρωτεΐνης.

Κατά την περίοδο της νηστείας, μπορείτε, αν είστε έγκυος, να λαμβάνετε τα απαραίτητα αμινοξέα από τα ψάρια και τα θαλασσινά, τα οποία επίσης θεωρούνται «πλήρεις» πηγές πρωτεΐνης και δεν απαγορεύεται να τα καταναλώνετε κατά την Τεσσαρακοστή. Με τον τρόπο αυτό θα μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες σας σε πρωτεΐνη, που δεν καλύπτονται επαρκώς από τις αμιγώς φυτικές πηγές.

Σε γενικές γραμμές μπορείτε να καταναλώσετε μέχρι και 340 γραμμάρια την εβδομάδα από μικρά ψάρια, όπως είναι ο μπακαλιάρος, η σκορπίνα, η ρέγγα, η αθερίνα κ.α.. Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε περίπου δύο γεύματα εβδομαδιαίως. Αν πρόκειται για κονσέρβα τόνο, καλόν είναι να μην υπερβαίνετε τα 170 γραμμάρια εβδομαδιαίως (Taylor και συνεργάτες, 2018).

Επίσης με δεδομένο, πως δεν έχουν όλες οι φυτικές πηγές πρωτεΐνης τις ίδιες «ελλείψεις» σε βασικά αμινοξέα, μπορείτε να συνδυάζετε διαφορετικές φυτικές πηγές στα γεύματά σας. Με τον τρόπο αυτό θα καλύπτονται καλύτερα οι ανάγκες σας.

• Σίδηρος

Οι ανάγκες της εγκυμονούσας σε σίδηρο είναι αυξημένες, αφενός διότι πρέπει να καλυφθούν και οι ανάγκες του μωρού, αφετέρου διότι το στοιχείο αυτό είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη το αίματος, μέσω τις οποίας μεταφέρεται οξυγόνο στους ιστούς, αλλά και στο μωρό και έλλειψή της συνδέεται με αναιμία.

Είναι αλήθεια, πως το κρέας είναι βασική πηγή σιδήρου. Όμως σίδηρος βρίσκεται και από φυτικές πηγές, όπως:

• Σπανάκι
• Ξηροί καρποί
• Μπρόκολο
• Φακές
• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Αρακάς

Ο σίδηρος, που προέρχεται από τα φυτά δεν απορροφάται το ίδιο αποτελεσματικά από το σώμα μας, σε σύγκριση με το σίδηρο, που προέρχεται από το κρέας. Συγκεκριμένα, έχει υπολογισθεί, πως η βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου, που προέρχεται από ζωικές πηγές κυμαίνεται μεταξύ του 14% και του 18%, ενώ η αντίστοιχη βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου, που προέρχεται από φυτικές πηγές κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12% (Moustarah & Daley, 2025).

Είμαι έγκυος να φάω πασχαλινά αυγά;

Η απορροφησιμότητα όμως το σιδήρου φυτικής προέλευσης μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά, αν παράλληλα με τα πλούσια σε σίδηρο φυτά καταναλώνετε και φρούτα πλούσια σε Βιταμίνη C (Moustarah & Daley, 2025). Τέτοια φρούτα είναι:

• Τα εσπεριδοειδή (κυρίως λεμόνι και πορτοκάλι)
• Το ακτινίδιο
• Οι πιπεριές

Σημαντική πηγή σιδήρου είναι άλλωστε και τα θαλασσινά, όπως τα στρείδια και τα μύδια καθώς και o τόνος, τα οποία είναι νηστίσιμα.

• Ασβέστιο και Βιταμίνη D3

Τόσο το ασβέστιο, όσο και η βιταμίνη D3 είναι απαραίτητα κατά την εγκυμοσύνη.

Τα δύο αυτά ιχνοστοιχεία εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στα γαλακτοκομικά.

Φυτικές πηγές ασβεστίου, οι οποίες θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τα γαλακτοκομικά κατά την περίοδο της νηστείας είναι:

• όσπρια
• οι ξηροί καρποί
• το μπρόκολο
• το κουνουπίδι
• τα αποξηραμένα φρούτα (σύκα)
• η σόγια και τα προϊόντα σόγιας (γάλα σόγιας)

Είναι σημαντικό να έχει κανείς υπόψη του όμως, πως η βιοδιαθεσιμότητα των φυτικών πηγών ασβεστίου είναι σαφώς χαμηλότερη από την αντίστοιχη βιοδιαθεσιμότητα των γαλακτοκομικών. Φαίνεται, όμως, ότι μεταξύ των φυτικών πηγών με την υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα σε ασβέστιο περιλαμβάνονται η λαχανίδα (kale), το κεχρί (finger millet) και το λευκό ψωμί, που είναι ενισχυμένο με ασβέστιο (Muleya και συνεργάτες, 2023).

Ιδιαίτερη μνεία θα ήταν χρήσιμο να γίνει στον χαλβά, που είναι αγαπημένο γλύκισμα κατά τις ημέρες της νηστείας.

Ας δούμε τα πιο γνωστά είδη:

• Ο σησαμένιος χαλβάς (ή χαλβάς του μπακάλη), που ως βασικό του συστατικό έχει το ταχίνι.
• Ο σιμιγδαλένιος χαλβάς, που ως βασικό του συστατικό έχει – φυσικά – το σιμιγδάλι.
• Ο χαλβάς Φαρσάλων (σαπουνέ), που ως βασικό του συστατικό έχει το νισεστέ (από ρύζι ή καλαμπόκι).

Ας εξετάσουμε το κάθε είδος χαλβά ξεχωριστά και ας δούμε τι επιδράσεις έχει η κατανάλωσή του στην έγκυο και το μωράκι…

• Ο χαλβάς του μπακάλη

Πρόκειται για το μάλλον δημοφιλέστερο είδος χαλβά, που μπορούμε να βρούμε τόσο συσκευασμένο, όσο και «χύμα», στα καταστήματα τροφίμων ειδικά τις ημέρες νηστείας, όπως η Τεσσαρακοστή.

Βασικό του συστατικό αποτελεί το ταχίνι, το οποίο κατά βάσιν είναι ένας πολτός σησαμιού. Φαίνεται, πως η κατανάλωση ταχινιού στην εγκυμοσύνη δεν ενέχει κινδύνους για το έμβρυο. Αντίθετα, το σησάμι περιέχει ιχνοστοιχεία, όπως ασβέστιο, σίδηρο και φυλλικό οξύ καθώς και φυτικές ίνες, όλα χρήσιμα στην έγκυο και το μωρό της.

Στη Νέα Ζηλανδία πάντως υπάρχει η σύσταση τα παρασκευάσματα, που περιέχουν ταχίνι, να αποφεύγονται από τις εγκύους. Σε κάθε περίπτωση ιδιαίτερη σημασία έχει η επιμέλεια στη διατήρηση των κανόνων υγιεινής κατά την παρασκευή και συντήρηση του ταχινιού αλλά και του χαλβά.

Ο χαλβάς του μπακάλη, εκτός από ταχίνι περιέχει συχνά και ξηρούς καρπούς, όπως αμύγδαλα και φουντούκια. Η κατανάλωση ξηρών καρπών σε γενικές γραμμές δεν απαγορεύεται στην εγκυμοσύνη, εκτός βέβαια αν είστε αλλεργική. Έχει μάλιστα παρατηρηθεί, πως τα παιδιά γυναικών, οι οποίες κατά την εγκυμοσύνη κατανάλωναν φιστίκια και ξηρούς καρπούς ενδεχομένως να διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν αλλεργίες (Maslova και συνεργάτες, 2012).

Ενίοτε στο χαλβά του μπακάλη προστίθεται και κακάο, δηλαδή το βασικό συστατικό της σοκολάτας. Η κατανάλωση σοκολάτας στην εγκυμοσύνη δεν απαγορεύεται, αλλά πάντα με μέτρο. Έχει διατυπωθεί η άποψη, πως η κατανάλωση σοκολάτας από την έγκυο ενδεχομένως να συνδέεται με μείωση της αρτηριακής της πίεσης, ενώ ενδέχεται να προκαλεί και διέγερση στο έμβρυο (Latif, 2019). Φαίνεται δε, πως υφίσταται και η πιθανότητα η κατανάλωση σοκολάτας να συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης προεκλαμψίας (Triche και συνεργάτες, 2008).

Κάποιες φορές στην παρασκευή του χαλβά του μπακάλη χρησιμοποιείται και πετιμέζι ή μέλι, αμφότερα αυτά τα γλυκαντικά δεν απαγορεύονται κατά την κύηση, αρκεί η χρήση τους να μην υπερβαίνει το μέτρο.

Τι να φάει μια έγκυος στο τραπέζι της Ανάστασης

• Σιμιγδαλένιος χαλβάς

Ο σιμιγδαλένιος χαλβάς είναι και ο «κλασσικός» σπιτικός χαλβάς, που ως βασικό του συστατικό έχει το σιμιγδάλι, που παρασκευάζεται από σκληρό σιτάρι.

Δεν έχουν καταγραφεί στοιχεία, που να καθιστούν την κύηση αντένδειξη για την κατανάλωση σιμιγδαλιού, εκτός βέβαια αν η γυναίκα είναι αλλεργική σε αυτό.

Αντίθετα, το σιμιγδάλι είναι πηγή σιδήρου και ασβεστίου, που είναι απαραίτητα ιχνοστοιχεία για την έγκυο, ενώ φαίνεται, πως η βρώση του συμβάλλει και στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στην πρόληψη του διαβήτη.

• Χαλβάς Φαρσάλων

Ο χαλβάς Φαρσάλων έχει ως βασικό του συστατικό το νισεστέ (ή τον νισεστέ), το οποίο είναι κατά βάση άλευρο με ψιλό κόκκο προερχόμενο από την άλεση, οποιουδήποτε πρωτογενούς αμυλώδους υλικού (πατάτα, σιτάρι, ρύζι ή καλαμπόκι). Στην παρασκευή χαλβά χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο νισεστέ ρυζιού ή καλαμποκιού (παρόμοιο με το γνωστό μας corn flour). Δεν υπάρχουν στοιχεία, που να συνδέουν την κατανάλωση κατά την εγκυμοσύνη των προϊόντων αυτών με κινδύνους για τη μαμά ή το μωρό.

Τι κοινό όμως έχουν όλοι οι χαλβάδες;

Τη νοστιμιά και τη γλύκα! Είναι η πρώτη σκέψη, που ξεπηδά στο μυαλό…

Όμως έχουν και ένα άλλο κοινό: Τις θερμίδες!

Όλα τα είδη χαλβά, όπως και τα περισσότερα γλυκίσματα άλλωστε, έχουν υψηλή θερμιδική αξία. Έτσι η υπερβολική κατανάλωσή τους συνδέεται με υπέρμετρη πρόσληψη βάρους. Κατά την εγκυμοσύνη η διατήρηση του σωματικού βάρους εντός των φυσιολογικών ορίων είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την πρόληψη παθολογιών, όπως είναι ο διαβήτης, η υπέρταση κύησης και η προεκλαμψία.

Επομένως, αν και η κατανάλωση χαλβά δεν απαγορεύεται στην έγκυο, αυτή πρέπει να γίνεται με μέτρο.

Βέβαια, αν πάσχετε από διαβήτη ή αν είστε ήδη υπέρβαρες, τότε θα πρέπει να στερηθείτε τα γλυκίσματα αυτά.

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό, στην παρασκευή του χαλβά, αλλά και στη συντήρησή του, να ακολουθούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής.

Εγκυμοσύνη και νηστεία: Πότε μπορεί να νηστέψει η έγκυος

Τι μπορώ να φάω από το πασχαλινό τραπέζι;

Ας θυμηθούμε κάποια βασικά πασχαλινά εδέσματα:

• Το αρνάκι

Το αρνάκι στη σούβλα είναι φυσικά ο βασιλιάς του πασχαλινού τραπεζιού. Από πολύ νωρίς το πρωί της Κυριακής μπαίνουν οι σούβλες και όλοι περιμένουν να «τσιμπήσουν» τον μεζέ τους.

Η νοστιμιά του αρνιού συνδέεται και με την υψηλή περιεκτικότητά του σε κορεσμένα λίπη. Η ιδιότητά του αυτή το καθιστά ένα μάλλον δύσπεπτο γεύμα.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη είναι γνωστά τα προβλήματα στην πέψη, ειδικά σε προχωρημένα στάδια της κύησης. Τα προβλήματα αυτά συνδέονται τόσο με την πίεση, που η αυξημένη σε μέγεθος μήτρα ασκεί στο στομάχι, όσο και με την αυξημένη έκκριση της ορμόνης προγεστερόνης.

Η προγεστερόνη περιορίζει τον περισταλτισμό του πεπτικού σωλήνα (Alqudah και συνεργάτες, 2022). Με τον όρο περισταλτισμό αναφερόμαστε στην κίνηση του στομάχου και του εντέρου, η οποία στόχο έχει την προώθηση της τροφής από το στομάχι προς το έντερο. Η μείωση των περισταλτικών κινήσεων έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της κένωσης του στομάχου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Οι τροφές, που είναι πλούσιες σε κορεσμένα λίπη, όπως είναι το αρνάκι είναι από τις πλέον δύσπεπτες. Γι’ αυτό, όταν φάτε αρνί, αισθάνεστε το στομάχι σας γεμάτο για περισσότερη ώρα. Αυτό συμβαίνει ακόμα και όταν δεν είστε έγκυος, φανταστείτε λοιπόν πόσο ζορίζεται το στομάχι σας από το αρνάκι, κατά τη διάρκεια της κύησης, οπότε και η κένωση του στομάχου ούτως ή άλλως καθυστερεί!

Επίσης οι τροφές, που είναι πλούσιες σε κορεσμένα λίπη, προκαλούν χαλάρωση του σφιγκτήρα του οισοφάγου, του μυϊκού δακτυλίου δηλαδή, που δεν επιτρέπει στα γαστρικά υγρά να περάσουν από το στομάχι στον οισοφάγο και να προκαλέσουν καούρες (Heidarzadeh-Esfahani και συνεργάτες, 2021). Παράλληλα η κατανάλωση των τροφών αυτών προκαλεί και αύξηση της παραγωγής γαστρικών οξέων. Ο συνδυασμός της χαλάρωσης του σφιγκτήρα του οισοφάγου με την αύξηση της παραγωγής γαστρικών οξέων, οδηγεί σε επιδείνωση της καούρας, που πολλές από εσάς αισθάνεστε κατά την εγκυμοσύνη.

Δεν αναφερθήκαμε καθόλου στη θερμιδική αξία του κρέατος του αρνιού, η οποία είναι ιδιαίτερα υψηλή. Ο παράγων αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους κατά την εγκυμοσύνη.

Επομένως, αν και φυσικά δεν μπορεί κανείς να σας απαγορέψει να δοκιμάσετε «για το καλό» λίγο αρνάκι, ίσως το κρέας αυτό να μην είναι η ιδανική επιλογή, τώρα που είστε έγκυος. Το ίδιο ισχύει και για τα παϊδάκια, τα οποία έχουν και αυτά πολλές θερμίδες και κορεσμένο λίπος.

• Κατσικάκι

Αν το αρνάκι είναι ο βασιλιάς του πασχαλινού τραπεζιού, το κατσικάκι είναι μάλλον ο πρίγκιπας!

Αντίθετα με το αρνάκι, το κατσικάκι φαίνεται πως είναι μια επιλογή πιο «συμβατή» με την εγκυμοσύνη.

Το κατσικάκι έχει ιδιαίτερα χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη. Έτσι είναι αρκετά πιο εύπεπτο. Μάλιστα η περιεκτικότητά του σε κορεσμένα λίπη είναι πιο χαμηλή και από την αντίστοιχη περιεκτικότητα, που συναντάμε στο μοσχαράκι ή στο κοτόπουλο.

Παράλληλα, η θερμιδική αξία του κατσικίσιου κρέατος είναι αρκετά χαμηλή.

Για αυτούς τους λόγους το πιο «στεγνό» κρέας από κατσικάκι είναι μια πιο αρμόζουσα επιλογή για τις εγκύους, η οποία μάλιστα δεν έρχεται σε αντίθεση με την παράδοση.

Εδώ καλό θα ήταν να σημειώσουμε, πως η μουστάρδα, που συχνά συνοδεύει το κατσικάκι – αλλά και το αρνάκι – καλό θα ήταν να καταναλώνεται με μέτρο κατά την εγκυμοσύνη. Η κατανάλωση μουστάρδας, αλλά και πικάντικων αλοιφών ή πικάντικων γευμάτων γενικότερα, ενδέχεται να ερεθίσει το στομάχι, το οποίο ήδη παρουσιάζει αυξημένη ευαισθησία στην κύηση.

Φυσικά ό,τι κρέας και να καταναλώσετε, αυτό πρέπει να είναι πολύ καλά ψημένο. Σε αντίθετη περίπτωση ο κίνδυνος να προσβληθείτε από Σαλμονέλα είναι αυξημένος.

• Σαλάτα

Τα διάφορα ωμά λαχανικά είναι εξαιρετικά σύνηθες συνοδευτικό του πασχαλινού γεύματος.

Τα λαχανικά, που θα καταναλώσετε πρέπει, αν δεν είναι ψημένα, να είναι πολύ καλά πλυμένα. Ειδάλλως ελλοχεύει ο κίνδυνος για λοίμωξη από Τοξόπλασμα.

Συνεπώς, ίσως η βρώση ωμών λαχανικών να μην είναι ιδιαίτερα καλή ιδέα στο πασχαλινό τραπέζι.

• Αυγά

Τα αυγά είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών, ενώ η θερμιδική τους αξία είναι μάλλον χαμηλή. Αυτό τα καθιστά ένα κατάλληλο μικρογεύμα (snack).

Βέβαια, θα πρέπει να προσέξετε το αυγό, που θα τσουγκρίσετε να είναι σφικτό, διότι αν δεν είναι καλά βρασμένο, τότε ενδέχεται να προκληθεί Σαλμονέλωση.

Επιφυλάξεις υπάρχουν για τις διάφορες χρωστικές, που χρησιμοποιούνται στο βάψιμο των πασχαλινών αυγών, αφού η ασφάλειά τους για το έμβρυο δεν έχει πιστοποιηθεί. Για το λόγο αυτό, αποφύγετε να φάτε βαμμένα αυγά.

• Μαγειρίτσα, κοκορέτσι

Τόσο η μαγειρίτσα, όσο και το κοκορέτσι περιέχουν εντόσθια, τα οποία είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος. Συνεπώς, το στομάχι σας, το οποίο ήδη δοκιμάζεται από την εγκυμοσύνη, μάλλον θα «δυσκολευτεί» έτι περαιτέρω.

Επιπλέον τα εδέσματα αυτά περιέχουν και συκώτι. Το συκώτι είναι μια εξαιρετική πηγή σιδήρου, ενώ περιέχει και λίπος, αλλά και ρετινόλη.

Η ρετινόλη συμπεριλαμβάνεται στην ομάδα των στοιχείων, που αποκαλούμε βιταμίνη Α. Η βιταμίνη Α σε γενικές γραμμές είναι απαραίτητη για την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου. Το σώμα μας είναι σε θέση να συνθέσει τις απαραίτητες ποσότητες βιταμίνης Α χρησιμοποιώντας ως «πρώτη ύλη» ουσίες, όπως η β – καροτίνη, που βρίσκονται στα λαχανικά και κυρίως στο καρότο. Εντούτοις, η ρετινόλη, η οποία ανευρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο συκώτι είναι εμβρυοτοξική. Για το λόγο αυτό η κατανάλωση συκωτιού δεν ενδείκνυται κατά την κύηση (Praxedes de Aquino RC και συνεργάτες, 2006). Επομένως, δεν είναι φρόνιμο να καταναλώσετε μαγειρίτσα ή κοκορέτσι.

Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή της στο πασχαλινό τραπέζι και η μαγειρίτσα, που αντί για εντόσθια και συκώτι περιέχει μανιτάρια. Τα μανιτάρια, είναι μια τροφή, η οποία έχει υψηλή θρεπτική αξία, αφού περιέχει βιταμίνες Β και D, σίδηρο, αντιοξειδωτικές ουσίες και φυτικές ίνες. Αξίζει να αναφερθούμε και σε μελέτη, με 1162 συμμετέχουσες εγκύους, εκ των οποίων οι 582 κατανάλωναν 100 γραμμάρια μανιταριών ημερησίως πριν από την εγκυμοσύνη έως και τις 20 εβδομάδες της κύησης. Οι συντάκτες της συγκεκριμένης έρευνας παρατήρησαν, πως οι έγκυοι, που κατανάλωναν μανιτάρια είχαν μικρότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν υπέρταση κύησης (Sun & Niu, 2020). Βέβαια, πριν καταναλώσετε μαγειρίτσα με μανιτάρια, βεβαιωθείτε, πως τα μανιτάρια είναι ασφαλή, δηλαδή προέρχονται από κάποια πιστοποιημένη καλλιέργεια. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει τη γεύση και τη θρεπτική αξία των άγριων μανιταριών, αλλά αυτός, που τα συλλέγει, πρέπει να γνωρίζει καλά πώς να ξεχωρίσει τα βρώσιμα από τα μη βρώσιμα.

• Σοκολατένια αβγά, τσουρέκι

Τα γλυκίσματα αυτά αποτελούν τον γευστικό «επίλογο» του πασχαλινού γεύματος. Είναι μεν γευστικά, αλλά έχουν και υψηλότατη θερμιδική αξία. Επομένως, ειδικά αν από τις εξετάσεις της κύησης έχει προκύψει, πως αντιμετωπίζετε πρόβλημα ρύθμισης του σακχάρου του αίματος και διατρέχετε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κύησης, καλύτερα να τα αποφύγετε. Οι υπόλοιπες ακολουθείστε το μέτρο.

Ειδικά δε σε ό,τι αφορά τη σοκολάτα, αυτή περιέχει και καφεΐνη. Η ημερήσια προσλαμβανόμενη ποσότητα καφεΐνης κατά τη διάρκεια της κύησης συνιστάται να μην υπερβαίνει τα 200mg (James, 2021). Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε περίπου δύο φλυτζάνια στιγμιαίου καφέ. Η περιεκτικότητα καφεΐνης διαφέρει από τύπο σε τύπο σοκολάτας με τη μαύρη να περιέχει λίγο περισσότερη. Επομένως, φαίνεται πως θα ήταν καλή πρακτική, αν αποφασίσετε να φάτε (με μέτρο πάντα) λίγο από το σοκολατένιο αυγό ή το σοκολατένιο κουνέλι του πασχαλινού τραπεζιού, να «θυσιάσετε» για την ίδια ημέρα τον καφέ, το τσάι (που επίσης περιέχει καφεΐνη) ή το αναψυκτικό (πολλά δημοφιλή αναψυκτικά περιέχουν καφεΐνη).

Έγκυος το Πάσχα; Τα «ναι» και τα «όχι» της διατροφής!

Τι πρέπει να προσέξω στην επίσκεψη στην εκκλησία τώρα, που είμαι έγκυος;

Η επίσκεψη στην εκκλησία ενέχει την ενδεχόμενη ορθοστασία. Κατά την εγκυμοσύνη η παρατεταμένη ορθοστασία καλόν είναι να αποφεύγεται κατά τα ύστερα στάδια της κύησης, αφού το μεγάλο μέγεθος της μήτρας, αλλά και το επιπλέον βάρος ως αποτέλεσμα έχουν την άσκηση αυξημένης πίεσης στη σπονδυλική στήλη, με αποτέλεσμα πιθανότητα εκδήλωσης οσφυαλγίας και ισχιαλγίας. Για το λόγο αυτό φροντίστε να βρείτε κάποιο κάθισμα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας.

Τη Μεγάλη Παρασκευή έχουμε και την περιφορά του Επιταφίου, η οποία φυσικά συνδέεται με περπάτημα. Το περπάτημα είναι ένα είδος αερόβιας άσκησης, που δεν προκαλεί κραδασμούς, οι οποίοι είναι ανεπιθύμητοι στην εγκυμοσύνη. Έτσι θεωρείται μία εκ των ασφαλεστέρων ασκήσεων για την έγκυο.

Σε κάθε όμως περίπτωση, αν είστε έγκυος, θα πρέπει να σέβεστε τα όρια της σωματικής σας αντοχής, που δοκιμάζονται ούτως ή άλλως από αυτήν καθαυτήν την κύηση. Ένας πρακτικός κανόνας είναι να ρυθμίζετε το ρυθμό του βαδίσματός σας έτσι ώστε να μπορείτε ταυτόχρονα να μιλάτε χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Επίσης, όσο ακολουθείτε τον Επιτάφιο, συνιστάται να μην απομακρύνεστε υπερβολικά, από το σημείο, στο οποίο θα χρειαστεί τελικά να επιστρέψετε.. Συχνά ο γυρισμός μπορεί να είναι δυσκολότερος του πηγαιμού, ειδικά αν περιλαμβάνει ανηφόρες, οι οποίες πριν ήταν κατηφόρες και δεν σας κούραζαν τόσο.

Η ισορροπία σας είναι – ειδικά σε προχωρημένη κύηση –πιο «επισφαλής», έτσι αυξημένος είναι ο κίνδυνος πτώσης σας. Για το λόγον αυτόν, επιλέγετε να φοράτε πάντα υποδήματα με επίπεδη και αντιολισθητική σόλα. Επίσης, να έχετε πάντα υπόψη σας, πως μετά από βροχή τμήματα του οδοστρώματος είναι ιδιαίτερα ολισθηρά.

Φυσικά, συστήνεται να αποφύγετε να ακολουθήσετε τις θρησκευτικές τελετές, αν υφίστανται καταστάσεις όπως:

• αυξημένες πιθανότητες για πρόωρο τοκετό – περιπτώσεις, που σχετίζονται με αυξημένες πιθανότητες για πρόωρο τοκετό περιλαμβάνουν: την εκδήλωση συσπάσεων της μήτρας, την κολπική αιμόρροια, το ιστορικό πρόωρου τοκετού σε προηγούμενη κύηση
• ανεπάρκεια τραχήλου της μήτρας – ο τράχηλος δεν φαίνεται «ικανός» να «κρατήσει» το μωρό μέσα στη μήτρα και το μήκος του, όπως αυτό μετράται με το υπερηχογράφημα, είναι μικρό.
• προδρομικός ή επιπωματικός πλακούντας – ο πλακούντας έχει εμφυτευθεί πολύ κοντά στο έσω τραχηλικό στόμιο ή το καλύπτει τελείως
• αποκόλληση πλακούντα – ο πλακούντας έχει «ξεκολλήσει» από το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας
• υπέρταση κύησης – η αρτηριακή πίεση κατά την κύηση είναι υψηλή
• προεκλαμψία – πρόκειται για μία επιπλοκή, η οποία χαρακτηρίζεται από την «παραδοσιακή τριλογία»: υπέρταση, οιδήματα, πρωτεϊνουρία.
• ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη – ο πλακούντας δεν είναι ικανός να «υποστηρίξει» την ανάπτυξη του μωρού και το μέγεθος αυτού, όπως καταγράφεται στο υπερηχογράφημα είναι μικρό.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Alqudah M, Al-Shboul O, Al Dwairi A, Al-U´Datt DG, Alqudah A. Progesterone inhibitory role on gastrointestinal motility. Physiol Res. 2022 Apr 30;71(2):193-198. doi: 10.33549/physiolres.934824. Epub 2022 Mar 28. PMID: 35344673; PMCID: PMC9150547.}

^{Berrazaga I, Micard V, Gueugneau M, Walrand S. The Role of the Anabolic Properties of Plant- versus Animal-Based Protein Sources in Supporting Muscle Mass Maintenance: A Critical Review. Nutrients. 2019 Aug 7;11(8):1825. doi: 10.3390/nu11081825. PMID: 31394788; PMCID: PMC6723444.}

^{Heidarzadeh-Esfahani N, Soleimani D, Hajiahmadi S, Moradi S, Heidarzadeh N, Nachvak SM. Dietary Intake in Relation to the Risk of Reflux Disease: A Systematic Review. Prev Nutr Food Sci. 2021 Dec 31;26(4):367-379. doi: 10.3746/pnf.2021.26.4.367. PMID: 35047433; PMCID: PMC8747955.}

^{James JE. Maternal caffeine consumption and pregnancy outcomes: a narrative review with implications for advice to mothers and mothers-to-be. BMJ Evid Based Med. 2021 Jun;26(3):114-115. doi: 10.1136/bmjebm-2020-111432. Epub 2020 Aug 25. PMID: 32843532; PMCID: PMC8165152.}

^{Kominiarek MA, Rajan P. Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation. Med Clin North Am. 2016 Nov;100(6):1199-1215. doi: 10.1016/j.mcna.2016.06.004. PMID: 27745590; PMCID: PMC5104202.}

^{Latif R. Maternal and fetal effects of chocolate consumption during pregnancy: a systematic review. J Matern Fetal Neonatal Med. 2019 Sep;32(17):2915-2927. doi: 10.1080/14767058.2018.1449200. Epub 2018 Mar 13. PMID: 29534636.}

^{Maslova E, Granström C, Hansen S, Petersen SB, Strøm M, Willett WC, Olsen SF. Peanut and tree nut consumption during pregnancy and allergic disease in children-should mothers decrease their intake? Longitudinal evidence from the Danish National Birth Cohort. J Allergy Clin Immunol. 2012 Sep;130(3):724-32. doi: 10.1016/j.jaci.2012.05.014. Epub 2012 Jun 27. PMID: 22743306.}

^{Moustarah F, Daley SF. Dietary Iron. [Updated 2024 Jan 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK540969/}

^{Muleya M, F Bailey E, H Bailey E. A comparison of the bioaccessible calcium supplies of various plant-based products relative to bovine milk. Food Res Int. 2024 Jan;175:113795. doi: 10.1016/j.foodres.2023.113795. Epub 2023 Dec 3. PMID: 38129068.}

^{Praxedes de Aquino RC, Pereira de Melo IL, da Silva Lourenço RM, Dimenstein R. Analysis of retinol concentrations in bovine liver and its habitual consumption by pregnant women. Ann Nutr Metab. 2006;50(4):325-9. doi: 10.1159/000094295. Epub 2006 Jun 28. PMID: 16809900.}

^{Sun L, Niu Z. A mushroom diet reduced the risk of pregnancy-induced hypertension and macrosomia: a randomized clinical trial. Food Nutr Res. 2020 Jun 8;64. doi: 10.29219/fnr.v64.4451. PMID: 32577117; PMCID: PMC7286351.}

^{Taylor CM, Emmett PM, Emond AM, Golding J. A review of guidance on fish consumption in pregnancy: is it fit for purpose? Public Health Nutr. 2018 Aug;21(11):2149-2159. doi: 10.1017/S1368980018000599. Epub 2018 Mar 26. PMID: 29576029; PMCID: PMC6033312.}

^{Triche EW, Grosso LM, Belanger K, Darefsky AS, Benowitz NL, Bracken MB. Chocolate consumption in pregnancy and reduced likelihood of preeclampsia. Epidemiology. 2008 May;19(3):459-64. doi: 10.1097/EDE.0b013e31816a1d17. PMID: 18379424; PMCID: PMC2782959.}