Υπογονιμότητα: Πώς το υπερηχογράφημα μπορεί να εντοπίσει παθήσεις της μήτρας

Η μήτρα είναι ένα κοίλο όργανο (= όργανο με κοιλότητα), που εντοπίζεται εντός της πυέλου (βλ. εικόνα). Η κοιλότητα της μήτρας ονομάζεται ενδομητρική κοιλότητα και εντός αυτής αναπτύσσεται προστατευμένο το μωρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Η κοιλότητα αυτή καλύπτεται εσωτερικά από εξειδικευμένο είδος ιστού, που ονομάζεται ενδομητρικός ιστός.

Όσο η γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία, η δομή του ενδομητρικού ιστού μεταβάλλεται ανάλογα με τη φάση του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Έτσι το ενδομήτριο είναι:

• λεπτό κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (όταν δηλαδή υπάρχει ροή αίματος), αλλά και κατά την πρώιμη Ωοθυλακική Φάση του κύκλου (έτσι ονομάζεται το πρώτο μισό του εμμηνορρυσιακού κύκλου)
• το πάχος του προοδευτικά αυξάνεται έως το τέλος της Ωοθυλακικής Φάσης μέχρι και την Ωοθυλακιορρηξία (την απελευθέρωση από τις ωοθήκες του ωαρίου)
• στην Παραγωγική Φάση του κύκλου (έτσι ονομάζεται το διάστημα μεταξύ της ωοθυλακιορρηξίας και της έναρξης της επομένης εμμήνου ρύσεως) το πάχος του ενδομητρίου φθάνει στις μέγιστες τιμές του.

Οι αλλαγές αυτές είναι δυνατόν να καταγραφούν με διακολπικό υπερηχογράφημα, στα πλαίσια του οποίο γίνεται μέτρηση του πάχους του ενδομητρίου.

Πώς ερμηνεύουμε τα υπερηχογραφικά ευρήματα;

Θα πρέπει να τονίσουμε, πως τα όποια υπερηχογραφικά ευρήματα αποτελούν μόνον μέρος της συνολικής κλινικής εκτίμησης, η οποία συμπληρώνεται απαραιτήτως και από την κλινική εξέταση, αλλά και από τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού.

Η ερμηνεία των υπερηχογραφικών μετρήσεων του πάχους του ενδομητρίου εξαρτάται και από το πλαίσιο, μέσα στο οποίο έγιναν οι μετρήσεις αυτές:

• επρόκειτο για έλεγχο υπογονιμότητας;
• επρόκειτο για εκτίμηση κολπικής αιμόρροιας;
• έγιναν σε ασυμπτωματικές γυναίκες στα πλαίσια προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου;

Πώς ερμηνεύουμε το πάχος του ενδομητρίου στα πλαίσια ελέγχου υπογονιμότητας;

Καταρχήν, δια του υπερηχογραφικού ελέγχου είναι δυνατόν να εντοπίσουμε τις γόνιμες ημέρες της γυναίκας. Στα πλαίσια του ελέγχου αυτού μετράται και το πάχος του ενδομητρίου.
Έχουν γίνει διάφορες μελέτες, μέσω των οποίων διερευνάται ενδεχόμενη συσχέτιση του πάχους του ενδομητρίου με τις πιθανότητες τεκνοποίησης σε γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε θεραπείες υποβοηθουμένης αναπαραγωγής.

Θα αναφέρουμε αρχικά μελέτη του 2007, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν στοιχεία από 1234 κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι οι πιθανότητες επίτευξης κύησης αυξάνονταν ανάλογα με το πάχος του ενδομητρίου, όπως αυτό μετρούνταν την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Συγκεκριμένα, οι πιθανότητες αυτές υπολογίσθηκαν σε 53%, όταν το πάχος του ενδομητρίου ήταν μεγαλύτερο των 9 χιλιοστών και σε 77%, όταν αυτό ήταν μικρότερο ή ίσο των 16 χιλιοστών.

Τα αποτελέσματα της ανωτέρω μελέτης εν πολλοίς συμφωνούν με τα συμπεράσματα νεώτερης μελέτης του 2020. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής ελήφθησαν υπόψη στοχεία από 1000 κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης και οι πιθανότητες εγκυμοσύνης ήταν μέγιστες, όταν το πάχος του ενδομητρίου την ημέρα της εμβρυομεταφοράς κυμαινόταν μεταξύ των 8 και των 11 χιλιοστών, ενώ αυτές μηδενίζονταν, όταν το ενδομήτριο είχε πάχος μεγαλύτερο των 14 χιλιοστών.

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονίσουμε, πως η μέτρηση του πάχους του ενδομητρίου στα πλαίσια εκτίμησης των πιθανοτήτων επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι μόνο ενδεικτικό, καθότι αυτές εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από άλλους παράγοντες, κυριώτερος εκ των οποίων είναι η ηλικία της γυναίκας.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη του 2022. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής οι ερευνητές κατέγραψαν το ενδομήτριο ως πεπαχυσμένο σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση, όταν αυτό παρουσίαζε τιμές μεγαλύτερες των 8 χιλιοστών του μέτρου κατά το πρώτο μισό του κύκλου ή 16 χιλιοστών του μέτρου κατά το δεύτερο μισό του κύκλου.

Παρατηρήθηκε, πως το 90% (399 στις 403) των γυναικών, που εμφάνιζαν αυτό το πάχος ενδομητρίου και ανέφεραν κολπική αιμόρροια, παρουσίαζαν τελικά κάποιου είδους καλοήθη παθολογία του ενδομητρίου, η οποία διαγνώσθηκε τελικά μετά από υποβολή τους σε υστεροσκόπηση. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών επρόκειτο για ενδομητρικό πολύποδα, ενώ άλλες παρουσίαζαν «δυσλειτουργικό» ενδομήτριο, πολύποδα στον τράχηλο ή ινομύωμα, που προέβαλε εντός της ενδομητρικής κοιλότητας.

Με δεδομένο, πως η παρουσία πολυπόδων έχει συσχετισθεί με την εκδήλωση υπογονιμότητας, αλλά αύξηση των πιθανοτήτων αποβολής, καλό θα ήταν να αξιολογηθεί η χρεία υποβολής της γυναίκας, που αναφέρει υπογονιμότητα και έχει πεπαχυσμένο ενδομήτριο σε υστεροσκόπηση, πριν τουλάχιστον υποβληθεί σε θεραπείες υποβοηθουμένης αναπαραγωγής, όπως σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Πληροφορίες για το παρόν πόνημα αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα Radiopedia

Richter KS, Bugge KR, Bromer JG, Levy MJ. Relationship between endometrial thickness and embryo implantation, based on 1,294 cycles of in vitro fertilization with transfer of two blastocyst-stage embryos. Fertil Steril. 2007 Jan;87(1):53-9. doi: 10.1016/j.fertnstert.2006.05.064. Epub 2006 Nov 1. PMID: 17081537.

Eftekhar, M., Mehrjardi, S.Z., Molaei, B. et al. The correlation between endometrial thickness and pregnancy outcomes in fresh ART cycles with different age groups: a retrospective study. Middle East Fertil Soc J 24, 10 (2020). https://doi.org/10.1186/s43043-019-0013-y

Patrizi L, Ticconi C, Borelli B, et al. Clinical significance of endometrial abnormalities: an observational study on 1020 women undergoing hysteroscopic surgery. BMC Womens Health. 2022;22(1):106. Published 2022 Apr 7. doi:10.1186/s12905-022-01682-5

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα στο αφιέρωμα που ετοιμάσαμε με αφορμή τα 10 χρόνια Mothersblog.gr