Καρκίνος ωοθηκών: Πώς διατηρείται η γονιμότητα;

Σε σχέση με τις λοιπές κακοήθειες του γυναικολογικού αναπαραγωγικού συστήματος (τραχήλου, μήτρας, αιδοίου και κόλπου), οι γυναίκες με καρκίνο ωοθηκών εμφανίζουν τους υψηλότερους δείκτες θνησιμότητας.

Στις περισσότερες χώρες στις οποίες είναι διαθέσιμα δεδομένα επί μακρόν, παρατηρείται μια σταδιακή μείωση στην επίπτωση σε περιοχές με παραδοσιακά υψηλά ποσοστά. Η παρατηρούμενη μείωση αυτή αποδίδεται κυρίως στην ευρεία χρήση των από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία έχουν μακροπρόθεσμη προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου ωοθηκών μετά από πολυετή
χορήγηση. Ως προστατευτικοί παράγοντες έχουν επίσης αναφερθεί ο μεγάλος αριθμός τεκνοποίησης, η πρώτη τεκνοποίηση σε μικρή ηλικία, η εμμηνόπαυση σε μικρή ηλικία και ο θηλασμός.

Αντίθετα, γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει έχουν διπλάσια πιθανότητα να αναπτύξουν την νόσο. Επίσης, η μετεμμηνοπαυσική θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης που βασίζεται στην χορήγηση αμιγώς οιστρογόνων ή σε συνδυασμό με προγεστερόνη, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών.

Έχουν πλέον εδραιωθεί ως παράγοντες κινδύνου οι γενετικές μεταλλάξεις και τα κληρονομούμενα καρκινικά σύνδρομα τα οποία αντιπροσωπεύουν και τις
πιο σημαντικές προδιαθεσικές αιτίες για την ανάπτυξη καρκίνου ωοθηκών. ΄Αλλοι, αμφιλεγόμενοι και μη επιβεβαιωμένοι, παράγοντες κινδύνου αποτελούν το κάπνισμα, τα ανδρογόνα, η δίαιτα και η σκόνη τάλκη.

Οι κληρονομούμενοι παράγοντες κινδύνου εμπλέκονται σε περίπου 20% των περιπτώσεων καρκίνου ωοθηκών, ωαγωγών και περιτοναίου.

Η πλειοψηφία των κληρονομικών καρκίνων ωοθηκών σύμφωνα με το ΕΚΠΑ οφείλονται σε παθογόνες μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Τουλάχιστον το 15% των γυναικών με υψηλού βαθμού κακοήθειας μη βλεννωδών καρκίνων ωοθηκών φέρουν γεννητικές μεταλλάξεις στα παραπάνω γονίδια και σχεδόν 40% αυτών των γυναικών δεν έχουν θετικό κληρονομικό ιστορικό καρκίνου μαστών ή ωοθηκών.

Από την άλλη, οι γυναίκες που φέρουν τέτοιες μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 έχουν κατά περίπου 20% − 50% και 10% − 20%, αντίστοιχα, μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ωοθηκών, ωαγωγών και περιτοναίου, με αυτούς τους καρκίνους να εμφανίζονται τυπικά σε πιο νεαρή ηλικία από την αντίστοιχη για τους σποραδικούς καρκίνους.

Καρκίνος ωοθηκών: συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος ωοθηκών, ωαγωγών και περιτοναίου δεν σχετίζεται με κάποια ειδική κλινική συμπτωματολογία, συνεπώς η διάγνωση του συνήθως καθυστερεί. Τα συμπτώματα είναι ύπουλα και η διάρκειά τους δεν διαφέρει μεταξύ ασθενών με αρχικού και προχωρημένου σταδίου νόσο. Αυτό ίσως και να αντανακλά την διαφορετική βιολογική συμπεριφορά των ποικίλων ιστολογικών τύπων, καθώς, για παράδειγμα, ο καλά διαφοροποιημένος ορώδης, ο βλεννώδης, ο ενδομητριοειδής και ο διαυγοκυτταρικός καρκίνος εμφανίζονται συνήθως στα αρχικά στάδια, ενώ ο υψηλού
βαθμού κακοήθειας ορώδης καρκίνος εμφανίζεται τις περισσότερες φορές στο στάδιο III λόγω ταχείας εξάπλωσης και υψηλού κακοήθους δυναμικού.

Hπια συμπτώματα όπως αυτά των γαστρεντερικών διαταραχών, ουρογεννητικών λοιμώξεων και καλοήθων ωοθηκικών αλλοιώσεων όπως κύστεων,
τερατωμάτων και ινωμάτων, ενδεχομένως να εμφανιστούν και σε ασθενείς με καρκίνο ωοθηκών.

Kύστεις των ωοθηκών: Πώς τις αντιμετωπίζουμε

Ωστόσο, σε αντίθεση με τις καλοήθεις νόσους, τα συμπτώματα από την κακοήθη νόσο εμμένουν και χειροτερεύουν με την πάροδο του χρόνου. Γενικά, μέτρια και οξέα συμπτώματα σχετίζονται με την εξάπλωση της νόσου σε παρακείμενες ανατομικές περιοχές.

Στην συμπτωματολογία αυτή συγκαταλέγονται τα ακόλουθα:

• πυελική συμφόρηση
• κοιλιακός και πυελικός πόνος
• επιτακτική και συχνή έπειξη για ούρηση
• διαταραχές του καταμήνιου κύκλου
• δυσπαρευνία
• πόνος στη μέση
• δυσκοιλιότητα
  δυσπεψία,
• κόπωση
• απώλεια μάζας σώματος

Καθώς η νόσος επεκτείνεται, η κοιλιακή συμφόρηση και διάταση λόγω του ασκίτη γενικά επιδεινώνεται και ενδεχομένως να οδηγήσει σε συμπτωματολογία από το αναπνευστικό λόγω της αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης ή τη διαπίδυσης υγρού εντός της υπεζωκοτικής κοιλότητας. Η ανώμαλη κολπική αιμόρροια αποτελεί ασύνηθες σύμπτωμα. Η σωστή αυτοαξιολόγηση των παραπάνω συμπτωμάτων από τους ασθενείς μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση.

Καρκίνος ωοθηκών και γονιμότητα

Η αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών αρχικού σταδίου, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, την αφαίρεση της μήτρας, των σαλπίγγων, των ωοθηκών και τη λήψη βιοψιών από διάφορες θέσεις του περιτοναίου.

Εφόσον ο καρκίνος των ωοθηκών διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο, υπάρχει η δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, η γυναίκα να διατηρήσει τη γονιμότητά της. Ο πιο συχνός τρόπος αντιμετώπισης είναι ένας συνδυασμός χημειοθεραπείας και χειρουργικής επέμβασης.

Με πληροφορίες από το ΕΚΠΑ