Ψυχολογικές επιπτώσεις της κρυοσυντήρησης σπέρματος και ωαρίων σε άνδρες και γυναίκες

Η διατήρηση της γονιμότητας (FP) είναι ένα ζωτικό ζήτημα για τα άτομα, είτε σε αναπαραγωγικό είτε σε προεφηβικό στάδιο της ζωής, όταν η μελλοντική γονιμότητα μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο. Ο στόχος κάθε παρέμβασης είναι να ελαχιστοποιήσει ή να εξαλείψει το βάρος της πρωτοπαθούς νόσου και να εξασφαλίσει τη διατήρηση της αναπαραγωγικής υγείας.

Η δυνατότητα γονιμότητας μπορεί να επηρεαστεί από τη θεραπεία του καρκίνου και από πολλούς άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της εξέλιξης της κοινωνικής ζωής, την ηλικία, τις μεταβολικές ασθένειες, τα αυτοάνοσα νοσήματα και τις ειδικές χειρουργικές επεμβάσεις.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να καταψύξουν καλύτερης ποιότητας ωάρια

Είναι γεγονός πως η αλματώδης πρόοδος της ιατρικής επιστήμης έχει αυξήσει σημαντικά, όχι μόνο το προσδόκιμο ζωής, αλλά και το προσδόκιμο της αναπαραγωγής, τη στιγμή που οι συνθήκες του σύγχρονου βίου έχουν μειώσει την αναπαραγωγική ικανότητα σε μεγάλο αριθμό ζευγαριών. Μέθοδοι που επιμηκύνουν την δυνατότητα αναπαραγωγής του άντρα και βοηθούν τεχνικά την αναπαραγωγή είναι η κρυοσυντήρηση σπέρματος και ορχικού ιστού.

Κρυοσυντήρηση σπέρματος

Με την κρυοσυντήρηση του σπέρματος, τα σπερματοζωάρια έχουν την δυνατότητα να διατηρήσουν τη ζωτικότητά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας τη χρήση του σπέρματος σε διάφορες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση, εξωσωματική γονιμοποίηση, μικρογονιμοποίηση) σε μεταγενέστερο χρόνο από την ημέρα που λαμβάνεται το δείγμα, με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης.

Η μέθοδος αυτή συνίσταται σε περιπτώσεις που ένας άνδρας έχει ολιγοσπερμία ή που παρουσιάζει διαφοροποίηση στις παραμέτρους του σπέρματος κατά τη διαδρομή μιας χρονικής περιόδου ή σε περίπτωση που υπάρχει δυσκολία παραγωγής σπέρματος. Ακόμη, η μέθοδος αυτή έχει βοηθήσει και τους άνδρες που υποφέρουν από καρκίνο ή άλλες παθήσεις, των οποίων η θεραπεία (ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, επικείμενη επέμβαση) ενδέχεται να οδηγήσει στη στειρότητα, να αποκτούν τελικά δικά τους παιδιά. Είναι ενδιαφέρον ότι, ακόμη και σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας (απουσία σπερματοζωαρίων από την εκσπερμάτιση), εφαρμόζεται αντίστοιχη μέθοδος, αυτή της κρυοσυντήρησης ορχικού ιστού.

Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας, η λήψη των σπερματοζωαρίων απαιτείται να γίνει απευθείας από την επιδιδυμίδα ή τον όρχι. Τα σπερματοζωάρια που απομονώνονται από την επιδιδυμίδα με μικροχειρουργική αναρρόφηση (MESA) ή από τον όρχι με βιοψία (TESΕ) κρυοσυντηρούνται μέχρι να χρησιμοποιηθούν για γονιμοποίηση. Η κρυοσυντήρηση σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται, προκειμένου να μην υποστεί ο σύζυγος εκ νέου υποβολή σε μικροχειρουργική επέμβαση για κάθε νέο κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, που με την λήψη βιοψίας ορχικού ιστού επιβεβαιώνεται η παρουσία ή μη σπερματοζωαρίων ή η πιθανότητα κακοήθειας και λαμβάνονται σπερματοζωάρια εφόσον υπάρχουν.

Η χρήση των προαναφερθεισών τεχνικών λειτουργεί θετικά στην ψυχολογία του άνδρα και γενικότερα στην ψυχολογία των άτεκνων ζευγαριών. Το στρες μειώνεται σημαντικά, καθώς αυξάνεται ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους για τεκνοποίηση και το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές προσπάθειες εξωσωματικής. Ακόμη, ελαχιστοποιείται το ρίσκο που μπορεί να έχει μια επέμβαση ως προς την προοπτική της πρόκλησης στειρότητας στον άντρα. Επιπρόσθετα, ο διαθέσιμος αυτός χρόνος, που προσφέρει η συγκεκριμένη επιστημονική μέθοδος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το ζευγάρι ως ευκαιρία να επεξεργαστεί θέματα που έχουν προκύψει μέσα στη σχέση, όπως σεξουαλικά προβλήματα, δυσαρέσκεια του ενός για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, ζητήματα επικοινωνίας και συναισθηματικής απομάκρυνσης.

Ωστόσο, από τη στιγμή που οι δυο σύντροφοι αρχίσουν να υποψιάζονται ότι δεν μπορούν να κάνουν παιδιά με τη φυσιολογική οδό, ξεκινάει η αναζήτηση της λύσης του προβλήματος της υπογονιμότητας σε ειδικούς, μέσω διαφόρων εξετάσεων, γεγονός που ήδη μπορεί να επιβαρύνει ψυχολογικά σε μια πρώτη φάση. Περαιτέρω, η ίδια η στειρότητα, είτε ως κλινικά αποδεδειγμένη περίπτωση είτε ως μια εν δυνάμει κατάσταση, ενδέχεται να προκαλέσει βαθύτερες ψυχολογικές επιπτώσεις στο ζευγάρι. Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι στην ανακάλυψη της στειρότητάς τους, τα ζευγάρια περνούν μία κρίση αρνητικών ψυχολογικών αντιδράσεων. Ένα ζευγάρι που έρχεται αντιμέτωπο μ’ αυτό το πρόβλημα, μπορεί να βιώσει συναισθήματα ματαίωσης και αποτυχίας. Αποτέλεσμα αυτών των αρνητικών ψυχολογικών αντιδράσεων αποτελεί η αύξηση των επιπέδων στρες του ζευγαριού, που προκύπτει από την αδυναμία να πετύχουν τις προσδοκίες της ζωής τους ή αυτές που η κοινωνία απαιτεί από αυτούς. Κάτι τέτοιο μπορεί να κλονίσει τη σχέση όταν αυτή δεν έχει γερή βάση αγάπης και αλληλοϋποστήριξης.

Πώς η κρυοσυντήρηση μπορεί να βοηθήσει άτομα με προβλήματα γονιμότητας;

Οι μέθοδοι κρυοσυντήρησης σπέρματος και ορχικού ιστού, έρχονται να λύσουν το πρόβλημα της τεκνοποίησης.

Κρυοσυντήρηση ωαρίων

Η κατάψυξη ωαρίων δίνει επίσης τη δυνατότητα στις γυναίκες που δεν έχουν αποφασίσει το πότε θα κάνουν παιδί ή στις γυναίκες που δεν έχουν βρει ακόμη τον κατάλληλο σύντροφο να καταψύχουν τα ωάριά τους, ώστε να μπορούν να γίνουν μητέρες αργότερα. Η ηλικία της γυναίκας επηρεάζει κυρίως την ποιότητα και τον αριθμό των ωαρίων της και η μέθοδος της κατάψυξης με vitrification δίνει τη δυνατότητα σε πολλές γυναίκες να καθυστερήσουν τη μητρότητα.

Στο παρελθόν η κατάψυξη ωαρίων δεν είχε πολύ καλά αποτελέσματα λόγω των τεχνικών της αργής κατάψυξης (slow freezing) που χρησιμοποιούσαμε. Σήμερα χρησιμοποιούμε την μέθοδο της υαλοποίησης ( Vitrification ), που είναι μια ασφαλής μέθοδος κρυοσυντήρησης με εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα απόψυξης και πολύ υψηλά ποσοστά εγκυμοσύνης .

Με αυτή τη μέθοδο, μία γυναίκα μπορεί να διατηρήσει τη γονιμότητά της και σε περίπτωση που χρειάζεται ιατρική θεραπεία (όπως χημειοθεραπεία, ακτινοβολία κ.α.), η οποία μπορεί να την επηρεάσει. Σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν γεννηθεί πολλά παιδιά μετά από κρυοσυντήρηση ωαρίων, με παρόμοια ποσοστά επιτυχίας με τη χρήση νωπών ωαρίων.

Όσον αφορά τις συναισθηματικές επιπτώσεις, είναι φυσιολογικό να νιώθετε λίγο άγχος ή στρες σχετικά με την υποβολή σας σε αυτή τη διαδικασία. Η απόφαση να καταψύξετε τα ωάριά σας είναι μια συναισθηματική αλλά και ρεαλιστική απόφαση, καθώς περιλαμβάνει τη σκέψη για τη μελλοντική γονιμότητά σας και την πιθανότητα να μην είστε σε θέση να συλλάβετε με φυσικό τρόπο στο μέλλον. Ορισμένες γυναίκες μπορεί να αισθάνονται ενοχές ή τύψεις για την αναμονή να αποκτήσουν παιδιά ή να νιώθουν πίεση από τις κοινωνικές προσδοκίες να δημιουργήσουν οικογένεια και άλλες να είναι χαρούμενες που έχουν τη δυνατότητα να μεταθέσουν για αργότερα μια εγκυμοσύνη.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η εμπειρία της κάθε γυναίκας είναι μοναδική και αυτές είναι μόνο μερικές από τις πιθανές σωματικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της κατάψυξης ωαρίων. Εάν ενδιαφέρεστε για αυτή τη διαδικασία, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να μιλήσετε με έναν ειδικό γυναικολόγο για να σας βοηθήσει να κατανοήσετε λεπτομερέστερα τη διαδικασία και τις πιθανές παρενέργειες και να βεβαιωθεί ότι αισθάνεστε άνετα και σίγουρη για την απόφασή σας.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η ψυχολογική ατζέντα ενός άτεκνου ζευγαριού που προσπαθεί να τεκνοποιήσει έχει πολλά ζητήματα, που αξίζει να διερευνηθούν, προκειμένου οι δυο υποψήφιοι γονείς να υποστηριχθούν τόσο ιατρικά, όσο και ψυχολογικά στη διαδρομή προς το ευτυχές γεγονός.

Παναγιώτης Πολύζος MD, PhD
Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικός Αναπαραγωγής
www.drpolyzos.gr