Νευρική ανορεξία και ο ρόλος της οικογένειας

Η νευρική ανορεξία είναι μια σύνθετη διατροφική διαταραχή με σημαντική ψυχολογική και οικογενειακή συνιστώσα. Ενώ δεν υπάρχει μία μόνο αιτία, η αλληλεπίδραση μεταξύ της ευπάθειας ενός ατόμου και της δυναμικής της οικογένειας μπορεί να είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη και την ανάκαμψή του.

Ας δούμε περιληπτικά τους ψυχολογικούς παράγοντες που συμβάλλουν και πώς οι οικογενειακές δομές μπορούν να επηρεάσουν τη διαταραχή αλλά και τη σημασία της οικογενειακής θεραπείας στη θεραπευτική διαδικασία.

Νευρική ανορεξία στην εφηβεία: Η "ιεροτελεστία" που ακολουθούν στο φαγητό οι έφηβοι με διατροφική διαταραχή

Ψυχολογικές βάσεις της νευρικής ανορεξίας: Αρκετοί ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν, όπου ένας από τους πιο σημαντικούς είναι ο αγώνας για έλεγχο. Τα άτομα με νευρική ανορεξία συχνά βιώνουν έλλειψη ελέγχου στη ζωή τους και ο περιορισμός της τροφής αποτελεί έναν τρόπο άσκηση ελέγχου στο σώμα και στο περιβάλλον τους. Επιπλέον, η τελειομανία και η διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος παίζουν σημαντικό ρόλο. Το κυνήγι ενός αδύνατου σώματος φαίνεται να πηγάζει από μια στρεβλή αντίληψη της εικόνας τους, οδηγώντας σε μια αίσθηση αναξιότητας με βάση το βάρος και το μέγεθος.

Ο ρόλος της οικογένειας στη νευρική ανορεξία: Αν και η οικογένεια δεν ευθύνεται για την νευρική ανορεξία, η δυναμική της μπορεί να επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη και την πορεία της διαταραχής. Έρευνες καταλήγουν στο οτι ορισμένα οικογενειακά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι πιο διαδεδομένα στα άτομα με νευρική ανορεξία, όπως:

• Υπερβολικά άκαμπτες ή μπερδεμένες οικογένειες: Πρόκειται για οικογένειες που μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν συναισθήματα ή να επιτρέψουν ή/και να ενισχύσουν την ανεξαρτησία των μελών, αφήνοντας τον έφηβο να αισθάνεται συναισθηματικά απομονωμένο και να ψάχνει αλλού να βρει τον έλεγχο, όπως να ελέγξει την τροφή του για παράδειγμα.
• Απαιτητικά, κριτικά ή/και τελειομανή περιβάλλοντα: Η συνεχής πίεση για την επίτευξη υψηλών προτύπων και στόχων μπορεί να συμβάλει στην αρνητική εικόνα του εαυτού του ατόμου και στις τάσεις τελειομανίας. Γονείς που κρίνουν διαρκώς, γονείς που συγκρίνουν διαρκώς, γονείς που υποτιμούν, μπορεί να οδηγήσουν το παιδί τους στη διαταραχή, καθώς εκείνο προσπαθεί να πατήσει στα πόδια του, να βρει στήριγμα, να ελέγξει τον εαυτό του.
• Δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων: Οι οικογένειες που δεν εκφράζονται συναισθηματικά και δεν έχουν μάθει να επικοινωνούν με έναν θετικό και υγιή τρόπο, μπορεί να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον όπου τα συναισθήματα καταπιέζονται, κάνοντας ακόμα πιο δύσκολο στον έφηβο να εκφράσει την αγωνία του για το φαγητό ή το σώμα του.

Είναι η νευρική ανορεξία μια εγκεφαλική ασθένεια;Tι δείχνει έρευνα

Η δύναμη της οικογενειακής θεραπείας: Η οικογενειακή θεραπεία παίζει κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας. Επικεντρώνεται στη βελτίωση της επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια, στην αντιμετώπιση της ανθυγιεινής δυναμικής και στην ανάπτυξη μιας ενιαίας προσέγγισης για την υποστήριξη του ανορεκτικού ατόμου. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει την οικογένειά να κατανοήσει τις ψυχολογικές βάσεις της νευρικής ανορεξίας, να μάθει να ανταποκρίνεται εποικοδομητικά στις διατροφικές συμπεριφορές, όπως και να θεσπιστούν υγιή όρια.

Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι η μάχη ενάντια στη νευρική ανορεξία δεν δίνεται μόνη της. Η κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ψυχολογικών παραγόντων και οικογενειακής δυναμικής είναι αυτή που θα φέρει ένα καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η θεραπεία με όλη την οικογένεια την ενδυναμώνει έτσι ώστε να γίνει πηγή υποστήριξης και θεραπείας, προωθώντας ένα ασφαλές και περιβάλλον. Αντιμετωπίζοντας τις ψυχολογικές ρίζες της διαταραχής και δημιουργώντας ένα υγιές οικογενειακό σύστημα, τα άτομα με νευρική ανορεξία μπορούν να βρουν το δρόμο τους και πάλι και να δημιουργήσουν ξανά μια υγιή σχέση με το φαγητό και το σώμα τους.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας