Έχω ινομυώματα χωρίς κάποιο σύμπτωμα, πρέπει να χειρουργηθώ;

Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας, οι οποίοι προέρχονται από το μυϊκό τοίχωμά της. Η αύξηση του μεγέθους των μορφωμάτων αυτών εξαρτάται από την έκκριση οιστρογόνων από τις ωοθήκες.

Σπανίως εμφανίζονται ινομυώματα πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, δηλαδή την εμμηναρχή, ενώ κατά κανόνα μετά από την εμμηνόπαυση το μέγεθος των ινομυωμάτων παρουσιάζει μείωση.

Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2012 εκτιμάται, πως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12%. Εντούτοις, ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη του 2003, οι συντάκτες της οποίας κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ενδεχομένως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα να αγγίζει ακόμα και το 80%, που ανήκουν στη μαύρη φυλή ή το 70% των γυναικών, που ανήκουν στη λευκή φυλή!

Σε κάθε περίπτωση τα ινομυώματα αποτελούν ένα εξαιρετικά σύνηθες εύρημα του υπερηχογραφικού ελέγχου, στον οποίο υποβάλλονται συνήθως οι γυναίκες στα πλαίσια του προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου. Είναι απαραίτητο να τονισθεί μάλιστα, πως η ύπαρξη ινομυωμάτων στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν συνδέεται με την εκδήλωση κάποιου συμπτώματος. Επομένως, συχνά τίθεται το ερώτημα κατά πόσον υφίστανται οι ενδείξεις υποβολής της γυναίκας σε χειρουργική αφαίρεσή τους.

Μα αυτό, που βλέπετε στο υπερηχογράφημα γιατρέ είναι ινομύωμα ή μήπως κάποιο κακόηθες μόρφωμα;

Αυτή είναι μία εξαιρετικά συνήθης ανησυχία, που πολλές γυναίκες εκφράζουν, μόλις πληροφορηθούν, πως στη μήτρα τους εντοπίσθηκαν ινομυώματα.
Είναι γεγονός, πως με μόνες τις απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία, αξονική τομογραφία) δεν είναι δυνατόν να τεθεί απόλυτη διάγνωση κακοήθειας ενός ινομυώματος, ενώ ασφαλής διάγνωση δεν είναι αδύνατον να τεθεί και με αιματολογικές εξετάσεις.

Η διάγνωση αυτή τίθεται μόνον μετά από τη χειρουργική αφαίρεση του όποιου μορφώματος και την εξέτασή του κάτω από το μικροσκόπιο από τον παθολογοανατόμο, γεγονός, που φυσικά προϋποθέτει την υποβολή της γυναίκας σε χειρουργική επέμβαση.

Εντούτοις, γνωρίζουμε πως, όπως αναφέρεται και σε ένα από τα σημαντικότερα εγχειρίδια χειρουργικής γυναικολογίας (Te Linde’s Operative Gynecology, Tenth Edition, p 695), ποσοστό μικρότερο του 0,1% των ινομυωμάτων παρουσιάζουν κακοήθεια. Η μικρή αυτή συχνότητα κακοηθειών στα ινομυώματα είναι συζητήσιμο κατά πόσον δικαιολογεί την υποβολή κάθε γυναίκας φέρουσας ινομυώματα στη μήτρα σε χειρουργική επέμβαση.

Πέραν της εξαιρετικά χαμηλής πιθανότητας κακοηθείας, στην απόφαση για σύσταση υποβολής της γυναίκας σε χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη και το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό επανεμφάνισής τους. Συγκεκριμένα, μελέτη του 1995 κατέληξε στο συμπέρασμα, πως το ποσοστό αυτό αγγίζει το 51% εντός πενταετίας από την επέμβαση αφαίρεσής τους.

Το ινομύωμα, που εντοπίσθηκε στη μήτρα μου μεγάλωσε απότομα: Είναι ανησυχητικό αυτό;

Ως κριτήριο υποβολής της γυναίκας σε χειρουργική επέμβαση αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία η καταγραφή απότομης αύξησης του μεγέθους των ινομυωμάτων, ιδιαίτερα αν πρόκειται για γυναίκα, που έχει ήδη μπει στην εμμηνόπαυση (Te Linde’s Operative Gynecology, Tenth Edition, p 695), καθότι το φαινόμενο αυτό φαίνεται, πως συνδέεται συχνά με την ύπαρξη κακοηθείας.

Πάντως δεν υφίστανται καθολικά αποδεκτά κριτήρια της εκτίμησης του ρυθμού αύξησης των ινομυωμάτων. Επιπροσθέτως, εκτενής μελέτη του 1994, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν στοιχεία από 1332 γυναίκες κατέληξε στο συμπέρασμα, πως εν τοις πράγμασι, ακόμα και αν πρόκειται για «ραγδαίως αυξανόμενα σε μέγεθος ινομυώματα», η πιθανότητα αυτά να είναι κακοήθη δεν διαφέρει ουσιωδώς από την αντίστοιχη πιθανότητα, που υφίσταται για οποιοδήποτε ινομύωμα και είναι ιδιαίτερα χαμηλή (μικρότερη του 0,3%).

Επομένως, η ταχεία αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων δεν είναι «απόλυτο» κριτήριο υποβολής της γυναίκας σε χειρουργική επέμβαση, παρά μόνον αν αυτή καταγράφηκε μετά την εμμηνόπαυση.

Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι ένα ασυμπτωματικό ινομύωμα, για να γίνει σύσταση για χειρουργική επέμβαση;

Δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτό «όριο» μεγέθους για ένα μη συμπτωματικό ινομύωμα, πέραν του οποίου να γίνει σύσταση για χειρουργική επέμβαση.
Σε γενικές γραμμές λέμε πως:

• ένα ινομύωμα είναι «μικρό», αν η μέγιστη διάμετρός του κυμαίνεται μεταξύ του 1 και των 5 εκατοστών
• ένα ινομύωμα είναι «μεσαίο», αν η μέγιστη διάμετρός του κυμαίνεται μεταξύ των 5 και των 10 εκατοστών
• ένα ινομύωμα είναι «μεγάλο», αν η μέγιστη διάμετρός είναι μεγαλύτερη των 10 εκατοστών

Ο γυναικολόγος δεν λαμβάνει κατά κανόνα υπόψη του το μέγεθος ενός μόνον ινομυώματος, προκειμένου να συστήσει χειρουργική επέμβαση, αλλά και το μέγεθος ολόκληρης της μήτρας, καθότι επ’ αυτής ενδεχομένως να εντοπίζονται αρκετά μικρά ή μεσαία ινομυώματα και κανένα μεγάλο.

Γενικά, γίνεται σύσταση για χειρουργική επέμβαση, όταν το συνολικό μέγεθος της μήτρας, όπως αυτό εκτιμάται κατά τη γυναικολογική εξέταση υπερβαίνει το μέγεθος μήτρας στις 12 εβδομάδες κύησης (βλ. εικόνα).

Όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα, η μήτρα τότε προβάλλει πάνω από τα οστά της πυέλου.

Ένας βασικός λόγος, που συνηγορεί υπέρ της χειρουργικής επέμβασης, όταν η μήτρα έχει φθάσει σε αυτό το μέγεθος λόγω ύπαρξης ινομυωμάτων, καίτοι δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί συμπτωματολογία, σχετίζεται με την ουσιαστική αδυναμία μας να «προβλέψουμε» την περαιτέρω «συμπεριφορά» των ινομυωμάτων. Υφίσταται σημαντική πιθανότητα τα ινομυώματα να μεγαλώσουν περαιτέρω.

Η περαιτέρω αύξηση του μεγέθους της μήτρας είναι πιθανό να οδηγήσει στην εκδήλωση συμπτωματολογίας, λόγω της συμπίεσης των γειτνιαζόντων οργάνων.
Επομένως, αρκετοί – και όχι αδικαιολόγητα – πρεσβεύουν την άποψη, πως είναι καλύτερα η γυναίκα να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση νωρίτερα, οπότε είναι και πιθανότερο η σωματική της κατάσταση να είναι καλύτερη, παρά αργότερα, όταν υφίσταται σοβαρό ενδεχόμενο να έχουν εμφανιστεί παθολογίες σχετιζόμενες με την ηλικία, οι οποίες θα καταστήσουν μία ενδεχόμενη χειρουργική επέμβαση δυσκολότερη.

Επιπροσθέτως, η χειρουργική επέμβαση είναι τεχνικά ευκολότερη σε σχετικά μικρότερη μήτρα και η απώλεια αίματος κατά τη διάρκειά της κατά κανόνα μικρότερη, ενώ μικρότερη είναι και η πιθανότητα εκδήλωσης επιπλοκών. Παράλληλα και το τελικό αποτέλεσμα είναι κατά κανόνα καλύτερο.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Zimmermann A, Bernuit D, Gerlinger C, Schaefers M, Geppert K. Prevalence, symptoms and management of uterine fibroids: an international internet-based survey of 21,746 women. BMC Womens Health. 2012 Mar 26;12:6. doi: 10.1186/1472-6874-12-6. PMID: 22448610; PMCID: PMC3342149.
Baird DD, Dunson DB, Hill MC, Cousins D, Schectman JM. High cumulative incidence of uterine leiomyoma in black and white women: ultrasound evidence. Am J Obstet Gynecol. 2003 Jan;188(1):100-7. doi: 10.1067/mob.2003.99. PMID: 12548202.
Fedele L, Parazzini F, Luchini L, Mezzopane R, Tozzi L, Villa L. Recurrence of fibroids after myomectomy: a transvaginal ultrasonographic study. Hum Reprod. 1995 Jul;10(7):1795-6. doi: 10.1093/oxfordjournals.humrep.a136176. PMID: 8582982.
Parker WH, Fu YS, Berek JS. Uterine sarcoma in patients operated on for presumed leiomyoma and rapidly growing leiomyoma. Obstet Gynecol. 1994 Mar;83(3):414-8. PMID: 8127535.}