Νευρογενής ανορεξία στην εφηβεία – Όταν τα social media δίνουν λάθος παραδείγματα

Η Νευρογενής Ανορεξία ανήκει στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής που επηρεάζουν κυρίως τα νεαρά κορίτσια, όπου μέσα από την προσπάθεια ελέγχου του βάρους τους φτάνουν στο σημείο να βλάψουν την ψυχική αλλά και σωματική τους υγεία, την κοινωνική και ερωτική τους ζωή, όπως και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Μάλιστα, αν η διαταραχή δεν ελεγχθεί, είναι πιθανό να απειληθεί και η ίδια τους η ζωή.

Πρόκειται για μία διαταραχή με πολυπαραγοντική αιτιολογία με πιθανή αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων κινδύνου. Σήμερα, θα εστιάσουμε στους κοινωνικούς παράγοντες και πιο συγκεκριμένα στην επίδραση του ρόλου των social media στην εμφάνιση της διαταραχής αυτής.

Γνωρίζουμε όλοι μας την ραγδαία εξάπλωση των social media στη ζωή όλων μας και πολύ περισσότερο στη ζωή των εφήβων. Πόσο προβάλλονται εικόνες με σώματα με τις ιδανικές αναλογίες, τα αδύνατα και γυμνασμένα σώματα, πόσο τα σώματα αυτά σχετίζονται στο μυαλό της έφηβης με την δημοφιλία, με το να έχει πολλούς ακόλουθους στη πραγματική ή ψηφιακή ζωή της. Και αναφέρομαι στην έφηβη, επειδή η ανορεξία ξεκινά συνήθως στην εφηβεία με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά έφηβα κορίτσια. Ένα αδύνατο σώμα που πίσω του κρύβεται ή στο μυαλό της μπορεί να συμβολίσει τον αυτοέλεγχο και τον έλεγχο γενικότερα, το πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι, πόσο αποδεκτή από τους άλλους.

Και εδώ ακριβώς έρχεται ο ρόλος των social media, όπου προωθούν μέσα από την ψευδαίσθηση εικόνες ενός καλλίγραμμου και αψεγάδιαστου σώμα, συνδέοντας την επιτυχία αλλά και την ευτυχία με έναν λανθασμένο τρόπο. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η ύπαρξη φίλτρων σχεδόν σε όλες τις διαδικτυακές πλατφόρμες που αποσκοπούν σε ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα έστω και αν παραμορφώνεται η πραγματική εικόνα προσώπου αλλά και σώματος.

ΑΧΝ

Πώς λοιπόν τα social media επιδρούν στην εικόνα εαυτού και μπορούν να οδηγήσουν στην ανορεξία;

• Προβολή μη ρεαλιστικών προτύπων: Η τόσο μεγάλη έκθεση σε εικόνες γυναικείων κυρίως αδύνατων σωμάτων τα οποία τις περισσότερες φορές είναι μάλιστα επεξεργασμένες με τα διάφορα φίλτρα που αδυνατίζουν, φτιάχνουν καμπύλες, «ομορφαίνουν» παραμορφώνοντας το πρωτότυπο, προσφέροντας ένα ψεύτικο αποτέλεσμα μιας πλαστής τελειότητας. Μάλιστα, εδώ συμβάλλει και το κυνήγι των θετικών σχολίων και σχολίων θαυμασμού, όπως και το κυνήγι των «likes», όπου ενθαρρύνεται η προβληματική αυτή συμπεριφορά και θυσιάζεται η χρήση λογικής και υγείας στο βωμό της αναγνώρισης αλλά και της αποδοχής των «φίλων».
• Σύγκριση και αρνητική αυτοεικόνα: Στη συνέχεια, η έφηβη μπαίνει στη διαδικασία να συγκρίνει τον εαυτό της, το δικό της σώμα με εκείνο που βλέπει στα social media, φτάνοντας στο σημείο να αμφισβητεί τον εαυτό της, να νιώθει άσχημα με τη δική της εικόνα σώματος, και να βιώνει συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και κατωτερότητας.
• Εμμονή με το βάρος και την τροφή: Για να ανταπεξέλθει σε όλα τα παραπάνω και να «αισθανθεί καλύτερα» η έφηβη ξεκινά διάφορες δίαιτες όπου μάλιστα προσφέρονται και από διάφορες εφαρμογές ως «fitness challenges», προκλήσεις στις οποίες η έφηβη καλείται να συμμετέχει, φτάνοντας σε ακραίες καταστάσεις σταδιακά με έντονο περιορισμό στη λήψη τροφής, την πρόκληση εμέτου σε περίπτωση που «ξεφύγει» ενώ ταυτόχρονα το ιδανικό βάρος παίρνει εμμονικές διαστάσεις στο μυαλό της.

Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι η νευρική ανορεξία μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη και να φτάσει στο σημείο να απειλήσει τη ζωή του πάσχοντος, εφόσον αλλοιώνει και διαστρεβλώνει την εικόνα σώματος και εαυτού γενικότερα. Πρόκειται για μια σοβαρή ψυχική ασθένεια όπου η βοήθεια ειδικών σε συνεργασία (ψυχίατρος, ψυχολόγος, διάφορες ειδικότητες γιατρών) μπορεί να βοηθήσει το άτομο αλλά και το περιβάλλον του στον κατάλληλο χειρισμό για την αντιμετώπισή της.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας